BİZE ULAŞIN
Bu ülkelerin gerçek beyt-ül malları öylesine azaldı ki, çözüm formülü arıyorlar.
Çoğu dünyayı dolaşan turistik para basıyor, bol bol borçlanıyorlar. Parayı elde tutamıyor, paranın buharlaştığını seyrediyorlar. Hane halkı gelirlerinin satın alma gücünü fakirlik sınırına getirme ölçüsünde faizleri alabildiğine düşürüyorlar. Bir yandan da dünyanın ticari pastasının küçülmesini önleyemiyorlar.
Dünya insanlarının satın alma güçleri oldukça zayıfladı. Piyasalarda talep azaldığından, ülkelerde enflasyon oranları düştü. İktisadi daralma fazla, kazanç hırsı yüksek, ticari rekabet acımasız, akıllar para kazanma hırsına teslim, merhamet ve şefkat iflas etmiş.
Bol bol yuan basan Çin, yakın zamana kadar elindeki rezerv turistik dövizleri azaltmak için sert adımlar atarken, bir anda fikrini değiştirdi. Şimdi, özellikle doların değerinin düşmemesine hararetle çalışıyor. Ellerindeki rezerv turistik dövizleri dünya ticaretinde kullanarak, denge kurmayı istiyor. Çin’in ticari tavrı ve piyasa yönü dolama olmuş dense doğru ifade olacak.
Doların sahibi ABD Merkez Bankası ise, sistemin işlerliğini sürdürmek için sık sık hazine tahvili satın alıyor. Para yerine geçen bütün kağıtları kontrol altına almaya uğraşıyor. Piyasaya cömertçe dolar basıyor. Malum, dolar banknotunu basmanın kağıt maliyeti sadece 4 cent. Paralar basıldıkça piyasalarda doların satın aldığı mallar artıyor. Piyasada bu basit yolla talep daralmasının aşılması amaçlanıyor. Her desteğe rağmen, iktisadi kamu açıkları da kapanmıyor. Özel müteşebbisin ’’ imdat’’ ve ‘’medet’’ inlemesi bitmiyor.
Hatırlanırsa, geçmişte basılan nihayetsiz miktarda turist paralar küreselleşmek niyeti ile adım adım dünyayı satın alıyordu. Turist paralarla değerli madenler, büyük oteller, enerji santralleri, gemiler sahiplerini buluyordu. Ülkeler bile satın alınıyordu. Her ülkeyi turist paralar ihya ediyordu. Mesela, Çin’in bile ekonomisi birkaç yılda para turizmine verdiği önem ile düzelmişti. Dubai, Singapur turistik paralarla kalkındı. Vatandaşları en düşük gelirlerle hayatlarını sürdürüyor. Bunun neresi kalkınmak diyesi geliyor insanın...
Ne var ki, şişirilmiş değerler biçilen gayrimenkuller, geri dönüşü mümkün olamayacak krediler ile beslendi. Sonuçta, 2008 krizi ABD ticaret hacmini alt üst etti. 20 yıl içinde ABD ticaret payı, toplam dünya ticaret payının yüzde 18’lerine düştü.
Turist paralar önce ev sahibi ülkeleri yaktı. Ev sahibi ülkelerde kriz çıkınca da terk etti. Şimdi de terk edeceği diğer ülkeleri tehdit ediyor, ülkeleri müflis edecek korkusu yaşattırıyor.
Paniğin gündemdeki sebebi bu.
Endişe edilen konu, 2011-2012 yıllarında turistik paraların yer değiştirmesi ve ikinci bir ekonomik krizin beklentisi.
Şimdi aynı turistik paralar sarhoş. Bir sağa bir sola çarpıyor. Sorumsuzca basılan paranın pervasızca dünyaya turizm açılımı, ekonomik krizleri doğurdu. Herkes biliyor ki, dünyada dünya toplam Milli Gelirinin dört katı para basılmış, dünya bankalarını turist gibi dolaşıyorlar.
Her ülkede bankalar turist sermayenin kendilerine uğramasını, kendi bankalarında tatil yapmasını bekliyor. Cazip konaklama avantajları elbette; yüksek faiz, garantili düşük kur, bol avantajlı tahviller, bonolar.
Küresel kriz artık güçsüz olan ekonomileri yakın gelecekte hiper enflasyon ile uyandırmayı bekliyor. Çünkü, para üretimin ve ticaretin finansmanında kullanılmıyor. Sermaye belli bir zenginleşmiş topluluğun elinde. Kişi başına Gerçek Milli Gelir görüldüğünden daha az. Üretim düşüyor, hane halkı gelirleri de çok çok düştü. Dünyada açlık tehlikesi sirenlerini çalmaya başladı. Su insan vücuduna ne kadar gerekli ise; üretim, yatırım ve ihracatta o ülkenin içtiği suyudur. Çare, işte o sudur.
ABD’de yakın gelecekte, satın alma gücünün düşmesi, enflasyonun artması, harcamaların yükselmesi, bütün iktisadi açıkların büyümesi beklenilmektedir. Gelecek nesillere mahcup olduklarını, gelecek nesli üzdüklerini düşünen ABD halkı, çareler arıyor.
Dünyanın çoğu ülkesi ikinci krizi bekliyor. İşsizlik tehlikesi konuşuluyor. Sosyal Güvenlik Kurumları tehlike çanları veriyor. Bir yanda iflaslar İrlanda, Yunanistan gibi ülkelerde çok bariz yaşandı. Birçok ülke iktisaden içine kapanacak duruma geldi.
Gelişmiş ülkeler; o kadar kabarık borçlarına karşılık, para bassalar bile, dik durabilmeleri artık çok zor. Borçlanmaları bile büyük dertler doğuruyor. Gelişmiş ülkeler dünyayı satın almak için, fazla parayı basacak fırsatı çoktan kaybettiler. Para küreselleşti. Turist oldu. Dünyanın ülkelerine açıldı.
Bizler, Türkiye’de İMKB’de işlem hacminin yüzde 79’unu sadece 20 hissenin işlem hacminin oranı olduğunu öğrendiğimizde, bu dar bantta neler oluyor demek cesaretini ve hakkını kendimizde bulamıyoruz.
Halkın ve devletin borç hacmi, dış ticaret açığı, cari açık, turistik dövizin tavrı, iktisadi gerçek üretim, yeni yatırımlar, ihracat gibi her kalemi ölçüp biçmek, planlamak zorundayız.
Strateji belgeleri ve başka bütün projelerin alt yapısına, kaynaklarına uzman sıfatıyla bakmalı. Temeli sağlam kurulamayan her şeyin sarsılabileceği malumdur.
Güçlüyüz. Kaynaklarımız var. Besleniyoruz.
Ama nereye kadar?
Malum, sağlam bir insanda mide bulantısı hastalık sebebidir. Baş ağrısı gelen rahatsızlığın işaretidir. Komşuda, sokakta öksüren, aksıran, midesi bulanan var ise, oturup seyretmek olmaz.
Vücut sağlam iken, doktor tavsiyesine uyan kurtarır. Tetkikler, donanımlı laboratuarlarda yaptırılır, röntgenler ve ultrasonlar çektirilir ise sağlam teşhislere ve tedavilere ulaşılır.
Her doktora (*) muayenede olunmaz.
(*) 1.(Muhakkak ki Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder. Gerçekten Allah bu emriyle size ne güzel öğüt veriyor. Şüphesiz Allah her şeyi hakkıyla işitir ve her şeyi hakkıyla görür.)
[Kaynak: Nisa süresi/58]
2.(Emanet zayi edildiğinde kıyametin kopmasını bekleyin. "Ya Resulallah, emanetin zayi edilmesi nasıl olur?" denince, (Görev ehlinden başkasına verildiği zaman kıyameti bekleyin) buyurdu. (Kaynak: Buhari)
3. (Emanete riayet etmeyenin imanı yoktur. Onun namazı da, zekatı da kabul olmaz.) [Kaynak: Bezzar]
Ekonomist Dr. Mehmet Cavlı
<span style="font-size: 12pt; font-family: "Times New Roman","serif";">dr.mehmetcavli@mynet.com
