İşsizlik maaşına 305 TL zam geliyor

Asgari ücretin yeni yılda 1.300 Türk Lirası’na çıkmasıyla birlikte işsizlik maaşları da artış gösterecek. Asgari ücretin 300 lira artması halinde işsizlik maaşlarının tavan ücreti de yaklaşık 305 TL artış olacak. Bu artışla, 2015 yılının ikinci dönemi için alt sınırı 505 TL, üst sınırı 1.011 lira olan işsizlik ödeneği miktarının 2016 yılında 658 TL ile 1.316 lira arasında olacağı hesaplanıyor.

SÜRE VE KOŞULLAR

İşsizlik ödeneğinin artmasıyla birlikte sigortadan yararlanma koşullarının da esnetilmesine yönelik çalışma hız kazanacak.

İşsizlik maaşının artırılmasının ardından, işsizlik sigortasından yararlanma süre ve koşullarının da yumuşatılması planlanıyor. Ekonomi yönetiminden edinilen bilgilere göre işsizlik maaşının yeni yıldan itibaren kademeli olarak artırılması planlanıyor. Yüksek ücretli olan bir kişinin 2 bin liraya kadar işsizlik maaşı alabilmesinin de önünün açılacağı belirtiliyor. Sigorta primine esas kazanç alt sınırı asgari ücretin brüt tutarı olarak uygulanıyor. Buna göre özel sektörde bir çalışan ne kadar maaş alırsa alsın işsiz kaldığında eline brüt asgari ücretin yüzde 80’inden fazlası miktarda bir para geçmiyor. İşsizlik ödeneği brüt asgari ücretin yüzde 40’ının da altına inmiyor.

‘120 GÜN’E ESNEKLİK

Hükümetin ve ekonomi yönetiminin üzerinde çalıştığı düzenlemenin alt yapısı üzerinde Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili birimlerinin çalışması sürüyor. Buna göre işsizlik sigortasından faydalanabilmek için 120 gün olan prim ödeme zorunluluğunun 30 güne indirilmesi, kendi kusuru dışında işten çıkarılma şartının kaldırılması, 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödenmesi şartının ise 100 güne indirilmesi gibi düzenlemeler üzerinde duruluyor.

KENDİSİ İŞTEN ÇIKANA ÖDEME

İşsizlik ödeneği miktarı, sigortalının son 4 ay içindeki sigorta primine esas kazançları dikkate alınarak hesaplanıyor. İşsizlik sigortasından faydalanma koşullarının esnetilmesine yönelik çalışma yürütülüyor. Hem gün sayısının indirilmesi hem de kendi kusuru ile işten çıkanlarında sistemden yararlandırılması konusu da masada bulunuyor. Öte yandan, işsizlik maaşı kapsamında bugüne kadar yaklaşık 9 milyar Türk Lirası ödeme gerçekleştirildi. İşsizlik Sigortası Fonu’nda biriken paranın 80 milyar Türk Lirası civarında olduğunu aktaran üst düzey bir ekonomi yetkilisi ise rakam büyük olsa da işsizlik maaşının mesleğe dönüşmemesi gerektiğinin altını çiziyor.

İşsizlik Maaşı nedir? Kimler İşsizlik Sigortasından Yararlanabilir?

İşten çıktığınızda başka bir işe girene kadar temel ihtiyaçlarınızı karşılayacak kadar devletin işsiz olan kimselere belli bir süre ödediği miktar işsizlik parası adı altında alınmaktadır.

1-İşveren işinize son verdiyse işsizlik maaşı alabilirsiniz.

2-İşyeriniz kapandıysa işsizlik maaşı alabilirsiniz.

3-Süreli bir iş akdi yapmışsanız ve süre bittiğinde işi bırakırsanız işsizlik maaşından faydalanabilirsiniz.

Öncelikle kendi kusurunuz nedeniyle işten çıkarılmamış olmanız gerekiyor

Aşağıdaki hususlar fesih için (işten çıkarılma) geçerli bir sebep oluşturmaz:

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal

faaliyetlere katılmak.

b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.

e) 74. maddede öngörülen(analık hali) ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.

f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25. maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

İşverenin İşçi Çıkarmada Geçerli Nedenler:

Madde 25’de düzenlenmiştir. Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Sağlık sebepleri:

a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.

b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca

bulunduğunun Sağlık Kurulu’nca saptanması durumunda. (a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17. maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74. maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıfl ar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.

c) İşçinin, işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84. maddeye aykırı hareket etmesi.

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

III- Zorlayıcı sebepler:
İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.

IV- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17. maddedeki bildirim süresini aşması.

İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18., 20. ve 21. madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir. Derhal fesih hakkını kullanma süresi 24. ve 25. Maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.

İzah edilen sebeplerden dolayı işçinin işten çıkarılmamış olması gerekir. Ayrıca, İşverenin kusuru nedeniyle, küfür, hakaret, ücret ödememe, fazla mesai vermeme vs. gibi nedenler varsa ve bu nedenleri ispatlayabilirseniz istifa edip işten ayrılırsanız işsizlik maaşı alabilirsiniz.

Açıklanan bu nedenlerden birini taşıyorsanız işten ayrıldığınız anda işverenden talep edeceğiniz “İşten Ayrılma Bildirgesi’ni” işveren, üç nüsha halinde hazırlayıp bir nüshasını işten ayrılan kişiye veriyor, diğer bir nüshası kendisinde kalıyor ve bir nüshasını da bildirgeye çıkış nedenini yazarak İŞKUR’a gönderiyor.

İŞKUR ise işten çıkarılma nedenlerine bakarak işsizlik maaşı verilip verilmeyeceğini kararlaştırıyor. Ancak işsizlik maaşı alabilmek için işten çıkış tarihten itibaren en geç 30 iş günü içerisinde herhangi bir İŞKUR şubesine şahsen yada internet ortamında İşsizlik Ödeneği başvuru linkini tıklayarak (www.işkur.gov.tr) başvuruda bulunması gerekiyor. 30 gün geçmiş ise geçen her geçen günün ücretini işsizlik maaşından alamıyorsunuz. Yani bir ay sonra İŞKUR’a gidip başvurursanız işsiz kaldığınız andan itibaren başvuru tarihinize kadar olan işsizlik maaşını alamıyorsunuz. İŞKUR ise başvurunuza bakarak eğer doğru nitelikleri taşıyorsanız size maaş veriyor. Başvurunuzdan 1 ay sonra İŞKUR’a giderek işsizlik maaşı hesap cüzdanınızı alıp ilgili bankadan işsizlik maaşınızı çekebiliyorsunuz.
İşsizlik maaşı için ne kadar çalışmak gerekiyor?

İşin kaybedildiği tarihten önceki 120 gün prim ödemesi olanlar, eğer işten çıkarıldığınız tarih içinde 3 yıl geriye dönük olarak 600 gün sigorta primi ödemişseniz 6 ay, 3 yıl geriye dönük 900 gün prim ödemişseniz 8 ay, 3 yıl geriye dönük 1080 gün prim ödemişseniz 10 ay işsizlik maaşından faydalanabiliyorsunuz. Alacağınız ücret ise son 120 günün (4 ay) brüt ücretinin yüzde 40'ı kadar işsizlik maaşı almaya hak kazanıyorsunuz. Hesaplanan aylık işsizlik maaşı 16 yaşından büyüklere uygulanan brüt asgari ücret tutarının % 80’ i geçemez.

İşsiz kalınınca sağlıktan faydalanabilir misiniz?

Sigortalı işsizler işsizlik maaşı alırken sağlık hizmetlerinden faydalanabiliyorlar. Bunun nedeni ise işsizlik maaşı aldığınız süre içerisinde İŞKUR sizin adınıza Sosyal Güvenlik Kurumu’na Genel Sağlık Sigortası primlerini ödüyor. Bu primler ödendiği için işsiz kalan kişinin kendisine, eşine ve çocuğuna sağlık hizmetlerinden faydalanması kısıtlanmıyor. Ancak 100 gün sağlık hizmetlerinden faydalanabiliyor. Bunu uzatmak için ise işsiz kişi adresine en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Merkezine giderek İŞKUR’dan işsizlik maaşını aldığını ve bu nedenle sağlık hizmetlerinden faydalanması gerektiğini belirtmesi gerekir. Kurum, işsiz kişinin sağlık hizmetlerinden faydalanması için tekrardan sistem aktifleştiriyor. Bu aktifleştirme işsizlik maaşının bağlanma süresi yani 6 ay, 8 ay ve 10 ay boyunca devam ediyor.
Askerlik nedeniyle iş akdi feshedilen kişi işsizlik maaşı alabilir mi?

İşyerinden ”askere gideceğim” diye ayrılmışsanız işsizlik maaşı alabilirsiniz. Ancak askerde geçen süreleri işsizlik maaşı olarak alamıyorsunuz. Askerlik bittiğinde 30 gün içerisinde İŞKUR’a müracaat ettiğinizde askerlik yaptığınızda geçen süre yokmuş gibi yani işten yeni ayrılmış gibi görünerek İŞKUR size, 3 yıl geriye dönük olarak 600 gün sigorta primi ödemişseniz 6 ay, 3 yıl geriye dönük 900 gün prim ödemişseniz 8 ay, 3 yıl geriye dönük 1080 gün prim ödemişseniz 10 ay işsizlik maaşından faydalanabiliyorsunuz.