BİZE ULAŞIN
İş Kanunu’na tabi çalışanlara, bir yıllık hizmet karşılığı 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Ancak, işçinin ücreti ne olursa olsun ödenebilecek kıdem tazminatı, 6 ayda bir memur maaş katsayısına göre belirlenen tavanı aşamıyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, kıdem tazminatı tavanı 1982 yılında asgari ücretin 7.5 katı seviyesindeydi. Tavanın en yüksek devlet memurunun emekli ikramiyesine eşitlenmesinin ardından 1983 yılında 4.78’e geriledi. Sonraki yıllarda memur maaş artışlarının asgari ücretin üzerinde seyretmesi nedeniyle tekrar yükseldi. 1992 yılının ilk yarısında asgari ücretin 5.73, ikinci yarısında 4,08 katı oldu. 2004 yılına gelindiğinde kıdem tazminatı tavanı asgari ücretin 3.51 katına geriledi. 2015 yılına kadar olan dönemde 3,5 ile 3,0 katı arasında seyretti. 2016 yılından sonra ise her yıl sürekli gerileme yaşandı. Bu yılın ilk yarısında asgari ücretin 2 katına gerileyen kıdem tazminatı tavanı, son olarak Temmuz ayında 1,75 kata geriledi.
Kıdem tazminatı tavanının giderek asgari ücrete yaklaşmasında en önemli faktör bu yıl Temmuz ayında yapılan seyyanen zamda olduğu gibi memur maaşlarında zaman zaman yapılan iyileştirmelerin maaşın temel unsurları üzerinden değil de emekli ikramiyesinin hesabında dikkate alınmayan ilave ödemeler şeklinde yapılması oldu. 2016 yılından sonra asgari ücrete yapılan artışlar genel olarak enflasyonun üzerinde gerçekleşirken, kıdem tazminatı tavanının belirlenmesinde kullanılan memur maaş katsayısındaki ortalama artış enflasyon düzeyinde kaldı. Bu iki faktör, kıdem tazminatı tavanının giderek asgari ücrete yaklaşması sonucunu doğurdu.
Kıdem tazminatı tavanı uygulaması kamuda ve özel sektörde çalışan mühendis, mimar, yönetici gibi beyaz yakalı personel ile ücret düzeyi ortalamanın üzerinde olan mavi yakalı nitelikli işçileri etkiliyor. Ayrıca, kamu işyerleri başta olmak üzere sendikalı işyerlerinde genel olarak ortalama brüt ücretler kıdem tazminatı tavanının hayli üzerinde bulunuyor.
Kamuda en düşük çıplak brüt ücret yılın ilk yarısında 21.750 TL iken, ikinci yarıda 25.012 TL olacak. İkramiyeler ve diğer ödemeler ile bu tutarın daha da artacağını dikkate alırsak, kamudaki tüm işçiler kıdem tazminatı tavanına takılacak.
Söz konusu personelin brüt ücreti ne olursa olsun bu yılın ikinci yarısında bir yıllık çalışma karşılığı alabilecekleri kıdem tazminatı 23.489,83 TL’yi aşamayacak. Brüt ücreti 24 bin lira olan da 60 bin lira olan da aynı tutarda kıdem tazminatı alabilecek. Bunun sonucunda, örneğin brüt ücreti 60 bin lira olan kişi bir yıl çalışma karşılığı 30 günlük ücret yerine 12 günlük ücretinden daha az kıdem tazminatı almak zorunda kalacak.
Dr. Murat Özveri ve İrfan Taşkın’ın DİSK için geçen yıl yaptığı araştırmaya göre, işverenlerce 2015-2021 yıllarında Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılan işten çıkış bildirimlerinin yüzde 80’i kıdem tazminatı ödenmeyecek şekilde düzenlendi. Buna göre, işten ayrılan işçilerin ilk etapta sadece yüzde 20’si kıdem tazminatı alabiliyor. Geri kalan işçilerin bir kısmı kıdem tazminatını uzun süren davalar sonucu alabiliyor. Ancak bunların kesin sayısı bilinmiyor.
