Merkez Bankası'ndan yeni analiz! 'Temerrüt açısından yeni bir artış yaşanmadı' Konut satışları inceledi ama...

Merkez Bankası’nın (TCMB) Merkezin Güncesi isimli blog sitesinde 'Parasal Sıkılaşma, Temerrüt Riski ve Firmaların Konut Satışı' başlıklı analiz yayımlandı. Analizde, son sıkılaşma döneminde reel sektör risklilik göstergelerindeki gelişmeleri analiz edilirken, firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışlarına yönelip yönelmediğini de konut satışlarına odaklanarak incelendi.

2021 YILINDA TARİHİ ZİRVEYİ GÖRMÜŞTÜ

Altan Aldan, Kadir Gürci ve Ünal Seven imzalı analize göre, firmalar son parasal sıkılaşma döngüsüne, göreli olarak düşük borçluluk ve yüksek kârlılık oranları ile girdi.

Analizde "2009 yılından itibaren artış eğilimi sergileyen ve 2021 yılında tarihi zirvesine ulaştıktan sonra hızla gerileyen mali borçların toplam aktiflere oranı, 2023 yılında tarihsel ortalamaların altındaydı. Ayrıca, faaliyet kâr marjı tarihi yüksek seviyesini korurken net döviz pozisyon açığı da oldukça gerilemişti" ifadelerine yer verilerek bu durumun reel sektörün ilgili döneme güçlü finansal tamponla girdiği belirtildi.

"Reel sektörün son sıkılaşma dönemine güçlü finansal tamponla girmesinin etkileri, temel temerrüt göstergelerinde gözlenebiliyor" ifadelerine yer verilen analizde, mevcut verilerin sıkılaşma döneminde reel sektörün temerrüt açısından önemli bir artış yaşadığına işaret etmediği belirtildi.

Analizde şu ifadelere yer verildi:

"Reel sektörün son sıkılaşma dönemine güçlü finansal tamponla girmesinin etkileri, temel temerrüt göstergelerinde gözlenebiliyor. Nitekim karşılıksız çek oranı parasal sıkılaşmanın ilk aylarında artmakla birlikte tarihsel ortalamasının oldukça altında kalmayı sürdürdü ve 2024 ağustos ayından sonra da bir miktar düştü. Firmaların takipteki kredilerinin toplam ticari kredilere oranı ise, 2023 sonunda en düşük tarihsel seviyelerine gerilemişti. Söz konusu oran son dönemde sınırlı bir artış göstermekle birlikte halen tarihsel ortalamasının çok altında. Özetle, mevcut veriler sıkılaşma döneminde reel sektörün temerrüt açısından önemli bir artış yaşamadığına işaret ediyor."

TEMMERRÜT RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN VARLIK SATIŞI

Analiz, firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışına yönelip yönelmediğini anlamak amacıyla tüzel kişilerin konut satışlarındaki payını inceledi.

KONUT SATIŞLARI İNCELENDİ

"Temerrüt göstergelerindeki bu görünüme, finansal tamponların yanı sıra firmaların temerrütten kaçınmak için varlık satışına yönelmesi de neden olmuş olabilir" ifadelerine yer verilen analizde; firmaların konut satışları incelendi.

Ancak veriler, 2025 yılı itibarıyla firmaların konut satış oranlarında kayda değer bir artış olmadığını ve toplam satışlardaki paylarının gerilediğini ortaya koydu.
Analizle konut satışlarına ilişkin "2018 öncesinde yüzde 20 civarında seyreden tüzel kişilerin yıllık konut satışlarındaki payı, sıkılaşma döneminde artarak 2019 yılının nisan ayında yüzde 24,3 ile tarihi zirvesine ulaşmıştı. Sonrasında yüzde 20’nin altına inen söz konusu payın son sıkılaşma döneminde bir artış sergilemediği anlaşılıyor. Hatta son aylarda bir gerileme de söz konusu ve 2025 nisan ayı itibarıyla bu pay yüzde 15,6 seviyesinde" denildi.