Milyonlarca Üniversite Mezununa Yeni İş İmkanı

Ceza Muhakemesi Kanunuyla getirilen uzlaştırmacılık müessesesiyle Hukuk, Siyasal Bilgiler, İdari Bilimler, İktisat, Maliye, Kamu Yönetimi mezunları ceza davalarında uzlaştırmacı olarak görev yapabilecek. Sadece iş arayan üniversite mezunları değil, belirtilen bölümlerden mezun emekliler ile halen bir işte çalışan profesyoneller ve memurlar da mesai saatleri dışında uzlaştırmacı olarak görev yapabilecek.

Bugüne kadar 1500 davada uzlaştırmacı olarak görev alan ve '100 Soruda Uzlaştırma' kitabının yazarlarından Prof. Dr. Mustafa Ruhan Erdem 2018 Şubat ayında yapılması planlanan uzlaştırmacı sınavı için adayların şimdiden uzlaştırmacı eğitimlerine katılıp 31 Aralık tarihine kadar sertifikalarını almaları gerektiğini belirtti. Bu tarihten sonra sertifika alanlar ise mevzuatta belirtildiği gibi ancak 6 ay sonra düzenlenecek ikinci sınava katılabilecekler.

Uzlaştırmacılığın ceza yargılamasında çok önemli bir adım olduğunu söyleyen Prof. Mustafa Ruhan Erdem, kitabının daha önceki baskısında eleştirdiği hususların son yapılan mevzuat değişiklikleriyle büyük oranda çözüldüğünü ve uzlaştırmacılığın mahkemelerde dosya sayılarının azaltılmasında önemli bir rol oynayacağını düşündüğünü belirtti.

Şubattaki sınavın günü tam netleşmemekle beraber, uzlaştırmacı olmak isteyenlerin gerekli şartlar ile ilgili detaylı bilgiyi ve sınav tarihini Adalet Bakanlığı Alternatif Çözümler Daire Başkanlığının web sitesi üzerinden takip edebileceklerini ekledi.

Sayın ERDEM, öncelikle sizi tanıyalım ve "Uzlaştırmacı"lık hakkında bilgi alalım.

1983 yılında girdiği Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni 1987 yılında tamamladım. Mayıs 1988 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dalı'na araştırma görevlisi olarak göreve başladım.

Temmuz 2010 tarihinde Profesör unvanını aldım. İki dönem Yasar Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığını yaptım. Halen Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyesi olup, ayrıca Yakındoğu ve Lefke Üniversitesi Hukuk Fakültesinde de misafir öğretim üyesi olarak ders vermekteyim.

Uzlaştırma nedir, hangi amaçla getirilmiştir?

Uzlaştırma, uzlaştırma kapsamına giren bir suçtan dolayı başlatılan bir ceza soruşturması kapsamında uzlaştırma bürosunda görevli olan cumhuriyet savcısı tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı tarafından uyuşmazlığın taraflarını bir araya getirmek suretiyle barıştırmayı amaçlayan onarıcı adalet düşüncesine dayalı alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

Uzlaştırma belli bir süre içinde bitirilmek zorunda mıdır?

Uzlaştırma dosyasının uzlaştırmacıya verildiği tarihten itibaren uzlaştırmacı 30 gün içinde raporunu hazırlamak zorundadır. Ancak eğer bu süre içerisinde raporun hazırlanması mümkün değil ise uzlaştırma bürosuna başvurarak bu sürenin 20 gün daha uzatılmasını isteyebilir. Bu durumda, uzlaştırmacının uzlaştırmayı, en geç 50 gün içerisinde bitirmek zorunda olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Uzlaşma konusu üzerinde taraflar uzlaşma sağlayamaz ise bunun sonucu ne olur?

Uzlaştırma sürecinin işlemeye başlaması cumhuriyet savcısının ceza soruşturmasını yürütmesine ve bu bağlamda elde edilen delillere göre dava açmasına engel değildir. Uzlaştırma sürecinin başlaması için kamu davasının açılması için aranan yeterli şüpheye ulaşılmasını gerekli kıldığından, bu sürecin başarısızlıkla sonuçlanması durumunda uzlaştırmanın tarafı olan sanık hakkında yüksek bir ihtimalle kamu davası açılacaktır. Açılan dava sonucunda nasıl bir karar verileceği ise( bu kararın muhakkak mahkumiyet kararı olması gerekmez) tüm deliller tartışıldıktan sonra mahkemenin delillerden çıkaracağı sonuca bağlıdır.

Uzlaştırma konusu üzerinde taraflar anlaşırsa ne olur?

Taraflar uzlaştırma konusu üzerinde anlaşırsa, uzlaştırmacı tarafların anlaştıklarına dair rapor düzenler ve düzenlenen raporda uzlaşılan husus Cumhuriyet Savcısı tarafından orantısız, hukuka ve ahlaka aykırı bulunmaz ve dolayısıyla C. Savcısı tarafından onaylanırsa, ceza soruşturması sonuçlanır ve C. Savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir.

Bir kişiye birden fazla uzlaşma teklifinde bulunulabilir mi?

Uzlaştırma sürecinin taraflardan birinin veya her ikisinin uzlaştırma teklifini kabul etmemesi veya etmekle birlikte uzlaştırma müzakereleri sonucunda herhangi bir sonuç üzerinde anlaşamamaları nedeniyle başarısızlıkla sona ermesi durumunda açılan kamu davası üzerine yeniden uzlaştırma yoluna gidilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte taraflar uzlaşma teklifini kabul etmeseler bile, en geç iddianame düzenleninceye kadar aralarında uzlaşmanın gerçekleştiğini cumhuriyet savcısına bildirdikleri takdirde şüpheli hakkında kamu davası açılmaz.

Uzlaştırma teklifi kabul edilmiş ve müzakere aşamasına geçilmiş ise, uzlaştırma edimi olarak taraflar neyi kararlaştırabilirler?

Uzlaştırma teklifi iki tarafça da kabul edilmiş ise, müzakere aşamasına geçilir. Müzakere sonucunda taraflar herhangi bir edim belirlemeden de anlaşabilirler. Ancak eğer bir veya birden fazla edim karşılığında da taraflar anlaşmış olabilirler. Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği, nelerin edim olabileceğini örnekleyici olarak saymış olup, bunlar zararın tazmini, bir kamu kurumu veya kamu yararına hizmet eden bir kurum lehine bağış ya da hizmette bulunma, özür dileme gibi edimler olarak karşımıza çıkar. Buradakiler sınırlayıcı olmadığından, sayılanlar dışında da bir veya birden fazla edim belirlenebilir. Önemli olan, tarafların üzerinde anlaşmaya vardıkları edimin konusunun ahlaka ve hukuka aykırı ve orantısız olmamasıdır.

İki taraftan birisi uzlaştırmayı istemezse bunun sonucu ne olacaktır?

Bu durumda uzlaştırma sonuçsuz kalmış olacağı için müzakere aşamasına geçilmez ve ceza soruşturması kaldığı yerden devam eder ve muhtemelen kamu davası da açılır. Bu sonucun ortaya çıkması için illa ki her iki tarafın uzlaştırma teklifini kabul etmiş olmasına gerek yoktur; taraflardan birisinin teklifi reddetmesi yeterlidir. Öyle ki, taraflardan birisi teklifi reddetmiş ise diğer tarafa teklif götürülmesine bile gerek yoktur.

Uzlaşma görüşmeleri devam ederken uzlaşmadan vazgeçilebilir mi?

Uzlaştırma her iki tarafın aktif katılımını gerektiren gönüllü bir süreçtir ve uzlaştırma sürecinin her aşamasında ve en geç uzlaştırma raporu düzenleninceye kadar taraflar uzlaştırma iradelerinden geri dönebilirler. Öyle ki, uzlaştırma raporunu imzalamaktan imtina etmek de örtülü bir vazgeçme sayılır.

Uzlaştırmacı, uzlaştırmacı olarak görevlendirildiği dosyada daha sonra avukatlık yapabilir mi?
Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği uzlaştırmacının görev yaptığı dosyayla ilgili olarak daha sonraki aşamada avukat olarak görev yapmasını kesin olarak yasaklamıştır. Öyle ki, bu yasak, yalnızca ceza davası için değil, özel hukuk davaları için de geçerlidir. Ne var ki, uzlaştırmacının yakınları veya birlikte çalıştığı ortak avukatlık bürosunun diğer çalışanları bakımından açık bir yasak öngörülmemiştir. Bununla birlikte uzlaştırmacının bağlı olduğu etik ilkeler doğrultusunda bu yasağın uzlaştırmacıyla menfaat ilişkisi içinde olan diğer kişiler için de geçerli olması gerekir.

Uzlaştırmacı uzlaştırma konusu olan olay hakkında ileride tanık olarak dinlenebilir mi?

Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği, uzlaştırma sürecinde yapılan açıklamaları ve öğrendiği olguları gizli tutmakla yükümlü kılınmış ve yine öğrendiği bilgilere ilişkin olarak gerek hukuk ve gerekse ceza mahkemesinde tanıklık yapmasını yasaklamıştır. Uzlaştırmacının en önemli yükümlülükleri arasında gizlilik yükümlülüğü yer almakta olup taraflar istese bile görev yapmış olduğu olay hakkında tanıklık yapamaz.

Kimler uzlaştırmacı olabilir?

Uzlaştırmacı olmanın koşulları Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği ile gösterilmiş olup buna göre;

• üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olmak,veya

• hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren dört yıllık lisans programını tamamlamış olmak koşulu aranmaktadır.

"Hukuk Bilgisine Programlarında Yeterince Yer Vermek" maddesini biraz açıklar mısınız?

Uygulamada hukuk bilgisine programlarında yeterince yer verme ifadesinin ne anlama geldiği konusunda sorunlar bulunmaktadır. Adalet Bakanlığı alternatif çözümler daire başkanlığı lisans programlarında alınması gereken derslerin bir listesini yaparak bu listede yer alan iki dersi almış olmayı yeterli saymaktadır.
Ayrıca uzlaştırmacı olmak için Adalet Bakanlığı tarafından tanınmış kurumların verdiği uzlaştırmacı eğitimini tamamlamak ve yılda iki kez yazılı olarak yapılacak uzlaştırmacılık sınavında en az 100 üzerinden 70 puan almış olmak gerekir.

Uzlaştırmacı olmak isteyenler nasıl bir yol izlemelidir?

Bu koşulları taşıyan kişilerin uzlaştırmacı olarak işe başlayabilmesi Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü, Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı’na başvurmasına bağlıdır. Uzlaştırmacı olarak görev yapmak isteyenler, başvurularında hangi ağır ceza mahkemesinin bölgesinde görev yapmak istediklerinde başvuru dilekçesinde belirtmek zorundadırlar. Görevlendirmeler, uzlaştırma bürosu tarafından uzlaştırmacı siciline kayıt olanlar arasından UYAP sistemine göre otomatik olarak yapılacaktır.

Uzlaştırmacılık sınavı Ne Zaman Olacak ve Kimler Girebilecektir?

Yukarıdaki soruda da belirtildiği üzere uzlaştırmacı sınavına, uzlaştırmacı eğitimini almış olan ve diğer koşulları da taşıyan kişiler girecektir. İlk sınav Şubat ayında yapılacak olup bu sınava 31 Aralık 2017 tarihine kadar uzlaştırmacılık eğitimini tamamlamış kişiler girecektir. Uzlaştırmacılık yapmak için bu eğitimden geçmek ve sınavı kazanmak şarttır. Başka yolla uzlaştırmacılık sıfatının elde edilmesi mümkün değildir. Bu tarihten sonra sertifika alanlar ise, bir sonraki sınava iştirak edeceklerdir (Sınav, yılda iki kez yapılacağı için bir sonraki sınavın da 6 ay sonra yapılması öngörülebilir).

Halen çalışmakta olan kişiler de uzlaştırmacı olabilir mi?

Kamu görevlileri kendi görevlerini tanımlayan mevzuat açıkça yasaklamadığı sürece mesai saatleri dışında uzlaştırmacılık yapabilirler.

Sınav yerleri ve sınava giriş ücreti ne olacaktır?

Bu konu henüz daha açığa kavuşmuş değildir. 31 Aralık 2017 tarihine kadar eğitimden geçen aday sayısı kesin olarak ortaya çıkmayacağı için bu konudaki belirsizliklerin bu tarihten sonra giderileceği düşünülmektedir.

Uzlaştırmacıya ne kadar bir ücret ödenecektir?

Uzlaştırmacıya ödenecek ücret Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan tarifeye göre belirlenir. Tarife her yıl için değişmekle birlikte 2017 yılı için çıkarılan tarifede uzlaştırmaya taraf kişi sayısına ve sürecin olumlu veya olumsuz sonuçlanmasına göre 100 ila 700TL arasında dosya başına ücret ödenmesi öngörülmüştür. Ödenecek ücretin alt ve üst sınırlar arasında gösterilmesi nedeniyle dosyada gösterilen çabaya göre uzlaştırma bürosunda görevli cumhuriyet başsavcısı bu miktarı belirleyecektir. Ücrete hak kazanmak için müzakerelerin başarıyla sonuçlanmasına gerek yoktur. Uzlaştırmacı tarafından yapılan diğer giderler ise (ulaşım, tebligat) belli bir miktarı geçmemek üzere ayrıca kendilerine ödenir. Burada belirtilenler dışında uzlaştırmacı taraflardan hiçbir şekilde ücret talep edemez.