BİZE ULAŞIN
Geçen yıl Eylül ayında 70 dolar olan petrol fiyatları Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş sonrası ve yurt içinde dolar kurundaki hareketlilik ile 2022 Haziran ayında 120 dolar seviyelerine yükselerek yüzde 64’ten fazla değer kazanmıştı. Petrol fiyatları yüksek enflasyonun ekonomik büyümeyi ve petrol talebini etkileyeceğine dair endişeler ve Çin'de Kovid-19 vakalarında görülen artış ve getirilen yeni kısıtlamalar nedeniyle geçtiğimiz 2 hafta sert düşüşler yaşadı ve 100 doların altına gerileyerek, Rusya ile Ukrayna Savaşı’nın başladığı tarihteki seviyelerine döndü. Ancak ABD Merkez Bankası Fed’in agresif bir faiz artışına gitmeyeceğine yönelik beklentiler, ABD Başkanı Joe Biden’ın Körfez ziyareti ve doların güçlenmesiyle hafif toparlandı.
Petrol piyasasında hareketli günler yaşanırken dikkatler ABD Başkanı Joe Biden'ın Suudi Arabistan'a yaptığı ziyarete çevrilmişti. Biden ve 9 Arap ülkesinden liderlerin katılımıyla düzenlenen Cidde Güvenlik ve Kalkınma Zirvesi'nde, ev sahibi Suudi Arabistan Veliaht Prens Bin Selman, ülkesinin petrol üretim kapasitesini günlük 13 milyon varile çıkaracaklarını tekrarladı. Suudi Arabistan, Ukrayna'yı işgalinin ardından Batı'nın ekonomik yaptırımlarına maruz kalan Rusya'dan ithal ettiği fuel oil yakıtını iki katına çıkartarak destek oldu.
Veliaht Prens, petrol üretimini günlük 13 milyon varile çıkarma planıyla ilgili bir takvim açıklamadı ancak Suudi Arabistan'ın bu girişimi ABD Başkanı Joe Biden'ın yönetiminin Rusya üzerinde uyguladığı ekonomik kuşatma politikasında zorlandığı şeklinde yorumlandı.
Reuters tarafından elde edilen veriler, Suudi Arabistan'ın bu yıl nisan-haziran ayları arasında Rusya ve Estonya limanları üzerinden Rusya'dan 647 bin ton (günde 48 bin varil) fuel oil ithal ettiğini gösterdi. Bu rakam geçtiğimiz yılın aynı döneminde 320 bin ton düzeyindeydi. 2021 yılının tamamında ise Suudi Arabistan 1,05 milyon ton Rus akaryakıtı ithal etti. Suudi Arabistan ve Rusya Enerji Bakanlıkları ise artan ticaret hakkında yorum yapmaktan kaçındı. Enerji analiz şirketi Vortexa da Mısır ve Estonya üzerinden gelen Rus menşeli akaryakıt kargolarının arttığı tespitinde bulundu. Rapor, Mısır'ın Rusya'dan ithal ettiği akaryakıtın rekor seviye olan 70 bin varile yükseldiğini, Mısır'dan Suudi Arabistan'a olan ithalatın ise Haziran’da 110 bin varil seviyesine yükseldiğini tespit etti.
Vortexa, "Elektrik üretimi hammaddelerine yönelik mevsimsel talep, Suudi Arabistan'ın akaryakıt ithalatını haziran ayında günde 320 bin varille Kasım 2020'den bu yana en yüksek seviyesine çıkardı" değerlendirmesinde bulundu. Reuters, Suudi Arabistan'ın yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri'nin de petrol merkezi Fujairah üzerinden daha fazla Rus akaryakıtı ithal ettiğini belirtti. Verilere göre, Fujairah'a gelen Rus akaryakıtı bu yılın başından bu yana 1,17 milyon ton oldu. Geçen yıl bu rakam 0,9 milyon ton olarak gerçekleşmişti.
EPDK’nın nisan ayı raporunda Rusya’dan hem ham petrolde hem de motorinde Türkiye’nin de arttığı görüldü. Bu kapsamda yaklaşık 35 dolar iskontolu satılan ham petrolden Türkiye’nin ithalatının yüzde 35 düzeylerine yükseldiği görüldü.
Uzmanlar Rusya’ya uygulanan yaptırımların devam ettiği sürece Rusların petrolü iskontolu satmaya devam edeceğinin altını çizerken, “Bir de değerlenen Ruble ile birlikte iskontoyu sürdürebiliyorlar. Dolayısıyla ithalatta faturamız azalıyor. Ama bunu maalesef pompa fiyatlarına yansıtamıyoruz” şeklinde değerlendirmede bulundu.
Enerji uzmanları benzin ve motorin fiyatlarını pandemiden sonra petrolün değil kendi içerisindeki arz-talebin belirlediğini ifade ediyor. Ayrıca petrolün Rusya’dan alınmasına karşın akaryakıt fiyatlarının İtalya’ya göre belirlendiğini söyleyen uzmanlar, pompa fiyatlarının yüksek piyasaya endeksli olduğunu ve bu durumdan vazgeçilirse ucuz benzin ile motorin fiyatlarının tabelalarda görülebileceğini dile getirdiler.
Ortalama 100 dolar seviyesinde olan petrolde sadece 55 dolarının rafineri marjı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, marjlardan bir miktar feragat edilerek yüzde 10-12’lik indirimin piyasaya yansıyabileceğini kaydettiler.
