BİZE ULAŞIN
Hüseyin Koyuncuoğlu
Yıllardır düşme eğiliminde olan fakat Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) gerileyen petrol fiyatlarına rağmen arzı kısmamaları ile derinleşen petrol krizi tüm dünyayı bir krizin eşiğine sürüklüyor.
Petrol krizi nasıl büyüdü?
ABD Merkez Bankası Fed'in, Aralık ayı ortasında 10 yıl sonra ilk kez faizleri artırması ve artırımları 2016 yılında da sürdüreceği sinyallerinin gelişmekte olan ülkeleri zor duruma sokacağı tahmin ediliyordu. Doların güçlenmesine neden olan bu gelişme, zaten düşüş trendinde olan petrol fiyatları ile de birleşince petrol fiyatları kaynaklı bir kriz için en ideal zemin hazırlanmış oldu.
Sadece bunlar değil! Suudi Arabistan ile İran arasında patlak veren siyasi kriz... Bu da yetmiyormuş gibi Kuzey Kore'nin sürpriz bir şekilde hidrojen bombasını test etmesi ve beraberinde artan jeopolitik endişeler... Kuzey Kore'nin hidrojen bombası hamlesi sanki Asya'daki muhtemel krizi körüklemek için yapılmış bilinçli bir hamle gibi algılandı piyasalar tarafından.
20 dolar artık hayal değil!
Tüm bu gelişmelerin gölgesinde petrol fiyatlarındaki düşüş de ivme kazanmış oldu. 33 doların altına kadar düşen brent petrolün varil fiyatı için konuşulan 20 dolarlı seviyeler böylece uzak bir ihtimal olmaktan çıktı.
Petrolün düşüşü nasıl frenlenir? Bunun için gereken en temel gelişme olan OPEC'in petrol arzını kıstığı yönünde açıklama ne zaman gelir, daha doğrusu böyle bi açıklama gelir mi bilinmez. Sonrasında Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın Aralık ayında pas geçtiği faiz artırım kararı gelecek toplantıda çıkar da dolar/TL kuru üzerindeki baskılar biraz da olsun zayıflar mı? Şimdilik akla gelen en kritik sorular bunlar...
Asıl soru: Petrol düşüyor ama vatandaşa neden yansımıyor?
Şimdi gelelim petrol fiyatları ile ilgili yaşanan gelişmeleri okuyan her vatandaşın en çok merak ettiği sorunun cevabına... Petrol fiyatları aşırı düşerken 70-80 dolarlardan 30 dolarlara kadar inerken, biz neden hala aynı fiyatta benzin, mazot alıyoruz? Hatta neden artmaya devam ediyor?
Bu sorunun cevabı çok basit! Çünkü petrol fiyatı düşerken oluşan kriz ortamı nedeniyle doların da fiyatı artıyor. Petrolün borsası ABD'de olduğu için Türkiye gibi petrol ithal eden ülkeler ithalatı dolar üzerinden yapıyor. Dolar da arttıkça petrolün düşen fiyatını dengelemiş oluyor. Şöyle örnekleyelim; 1 birim petrolü 10 dolara alırken şimdi 5 dolara alıyoruz. Ama petrol 10 dolarken kur 1.5 lira idi ve 1 birim petrolün bize 15 liraya mal oluyordu. Şimdi ise petrol 5 dolar olsa da dolar/TL kuru 3 lira... Yani aynı 1 birim petrol için yine 15 lira ödüyoruz. Aslında denklem çok basit! Görüldüğü gibi petrol fiyatı yarı yarıya düşse de dolar artmaya devam ettikçe petrol ithal eden ülkelerde fiyatların ucuzlaması sadece bir hayal!
Alan da satan da kaybediyor! Ama dolar kazanıyor
İşin daha da ilginç boyutu... Petrolü ihraç eden ülkeler de zarar ediyor. Zaten düşen petrol fiyatları nedeniyle zarar eden ülkeler, bir de dolar karşısında para birimlerinin zayıflaması ile bir darbe daha alıyor. Bu ülkelere de örnek olarak da Azerbaycan, Brezilya ve Suudi Arabistan gibi ülkelere bakmak yeterli... Şu anda her biri petrol krizi nedeniyle topun ağzında.
Hüseyin Koyuncuoğlu
https://twitter.com/hkoyuncuoglu
