BİZE ULAŞIN
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Ocak 2022’de fiyatı en çok artan yani en çok zam yapılan ürünler listesinde birinci sırada elektrik faturaları yer alırken, gıdada ise yüzde 55 ile zam şampiyonu patlıcan olmuştu.
KDV indirimi ve havaların ısınmasıyla sebze- meyve fiyatları bir miktar geri çekilse de haldeki fiyatlarını görenler, tezgâha geldiği fiyatla arasındaki uçuruma inanamıyor. Yalnızca manav reyonlarındaki sebze, meyve ürünleri için Ticaret Bakanlığının Hal Kayıt Sistemi’nden (HKS) bakıldığında bu gerçek açıkça görülüyor. Şu anda zincir markette 15,5 liraya satılan patlıcanın alış fiyatı sadece 2 lira…
Bunu önlemek için AK Parti harekete geçti. Yeni Hal Yasası’yla marketlerin üreticiden serbestçe ürün alıp istediği fiyattan satması önlenecek. Hal yasasıyla tarla ile market arasındaki uçurum kapanacak.
Yeni sistemde bir ürün hale gelmeden satılamayacak. Bu sistemde ürünü hale kim getirdiği, hangi tüccarın aldığı, kaç liradan aldığı, kime sattığı, o halden çıkıp hangi hale gittiği, orada kaça satıldığı, hepsi kayıt altına alınacak. Her ürünün bir kimliği olacak. Kurgulanan sistemde marketler hal dışından ürün tedarik edemeyecek.
Yasanın sonbahara doğru Meclis’e gelmesi planlanıyor. Sektör temsilcileriyle de görüşmeler yapıldı ve yapılmaya devam edilecek. Hallere ilişkin son düzenleme 2012’de yürürlüğe girmişti. Piyasalarda yaşanan gelişmelerin ardından kanunda değişiklik yapılması ihtiyacı ortaya çıkınca 2018 itibarıyla şekillenen çalışmalar, en sonunda taslak hâlini almıştı.
İstanbul Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir tarla-market arasındaki fiyat farkına ilişkin yaptığı değerlendirmesinde, “Hal Yasası çıkmadan meyve-sebze fiyatlarındaki fırsatçılığı önlemek mümkün değil. Hem marketler hem de hallerde ciddi anlamda oyunlar dönüyor. Örneğin Alanya’da 2 TL’ye çıkan bir salatalığın 25 liraya markette satılmasının izahı yok. Bunun ne maliyet artışları ne de döviz ile ilgisi var. Ortada açıkça bir soygun var. Deniliyor ki ‘Gübre, ilaçlama, sulama maliyetleri arttı’ Tamam da, bu çiftçiyi ilgilendiren bir durum. Zaten maliyet artışları olmasının ardından sen çiftçiden 2 TL’ye almışsın. Bunu halciler veya marketlerin konu etmesi deli saçmalığı” dedi.
