Zorunlu karşılık oranı nedir? Zorunlu karşılık oranı nasıl hesaplanır?
Para politikasını uygulama aracı olarak kullanılan zorunlu karşılık oranının, para arzına çok büyük etkileri bulunur. Merkez Bankası (MB) tarafından belirlenen bu oranlar, Türk parasına ve yabancı para cinsine göre ayrı ayrı hesaplanır. Geçmişte iflas gibi olumsuz durumların yaşanmaması için ortaya çıkan bu kural, günümüzde piyasa likiditesi kontrol aracı olarak kullanılmaktadır.
İçindekiler
- Zorunlu Karşılık Oranı Nedir?
- Zorunlu Karşılık Oranı Artarsa Ne Olur?
- Zorunlu Karşılık Oranı Nasıl Hesaplanır?
Finansal istikrarın desteklenmesi oldukça önemli bir konudur. Zorunlu karşılık oranındaki artışlar veya düşüşler hisse senedi, tahvil, bono gibi kıymetli menkullere sahip olan kişileri de etkilemektedir. Bu orandaki değişiklikler bankaların vermiş olduğu ticari nitelikteki nakdi kredilerin de artmasına veya azalmasına sebep olur. Bu oranların para arzı üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri vardır.
Zorunlu Karşılık Oranı Nedir?
Munzam karşılık olarak da ifade edilen zorunlu karşılık, mevduat kabul eden banka ya da diğer finansal firmaların, bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası’nda bulundurmak zorunda oldukları rezerv miktarını gösteren mevduatların oranıdır. Bu mevduat oranları, yükümlülüklerin türüne veya vadesine göre değişiklik göstermekle birlikte MB tarafından kararlaştırılmaktadır.
Zorunlu Karşılık Oranı Artarsa Ne Olur?
Zorunlu karşılık oranındaki artış para arzını da büyük ölçüde etkiler. Bu oranda artma meydana geldiğinde bankalar kredi veya yatırım amaçlı kullanılmamış paralara sahip değilse, önceden verdikleri kredileri geri almak zorunda kalır. Bu durumda para arzının azalmasına yol açar. Peki zorunlu karşılık oranı düşerse ne olur? Bu durumda orandaki artışın tam tersi gerçekleşir. Oranda artış olduğunda para arzında azalma gözlemlenirken, oranda düşüş olduğunda para arzında artış gözlemlenir. Bu düşüş ile birlikte bankalar ve finansal kuruluşlar, zorunlu karşılıkların bir kısmını kullanılarak rezerve dönüştürür.
Bu durum özellikle bankalar açısından olumlu karşılanır. Bankaların kredi tabanlarının genişlemesini sağlar. Zorunlu karşılık oranlardaki yükseliş daralmacı para politikasını ifade ederken, oranlardaki düşüş genişlemeci para politikasını ifade eder.
Zorunlu Karşılık Oranı Nasıl Hesaplanır?
Zorunlu karşılık oranı hesaplama para cinsine göre farklılık göstermektedir. TL cinsi olan yükümlülükler Türk lirası üzerinden hesaplanır. Yabancı para cinsi olan yükümlülükler ise kendi içerisinde ayrılmaktadır. ABD doları cinsi olan yükümlülükler, ABD doları üzerinden hesaplanırken kalan kısmı ise ABD doları ya da EURO olarak ele alınır. TL cinsinden MB tarafından tesis edilen zorunlu karşılıklara yüzde sıfır oranında faiz ödenmektedir.
