ANALİZ - ABD'nin Çin ile imtihanı: Astronomik ticaret açıkları

WASHINGTON (AA) - GÜLBİN YILDIRIM - ABD'nin milyarlarca dolarlık tarifelerle savaş açtığı Çin'e verdiği ticaret açığı, son 30 yılda yüzde 13 binden fazla artarak 375,5 milyar dolara ulaştı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin'e öncekilere ilaveten 200 milyar dolarlık daha gümrük vergisi getirmesiyle büyüyen ticaret savaşı, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin mercek altına alınmasına neden oldu.

AA muhabirinin derlediği verilere göre, dünyanın en büyük iki ekonomisi aynı zamanda birbirlerinin en büyük ticaret partnerleri... Neredeyse her yıl artış gösteren ABD-Çin ticareti, geçen yıl 635,5 milyar dolarla rekor kırdı. Rakamın yaklaşık 130 milyar dolarını ABD'nin ithalatı, 505,5 milyar dolarını ise Çin'in ihracatı oluşturdu.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin’e verilen ticaret açığı konusunda zaman zaman farklı rakamlar zikretmesine karşın resmi verilere göre, bu rakam 2017 itibarıyla 375,5 milyar dolarla en yüksek seviyesini kaydetti. Dolayısıyla Çin, ABD'nin sadece en büyük ticaret partneri değil, aynı zamanda en fazla ticaret açığı verdiği ülke niteliğini de taşıyor.

\

- Ekonomik ilişkileri 1980’lerde başladı

ABD ile Çin, ticaret açısından birbirlerinin en büyük partnerleri olmasına karşın iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin tarihçesi aslında uzun değil...

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 1949 yılında kurulduktan sonra 1950’de başlayan Kore Savaşı, 1954'te çıkan Birinci Tayvan Boğazı Krizi, 1959’da Tibet İsyanı ve Çin'in 1964’te gerçekleştirdiği nükleer silah denemesi nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler yaklaşık 20 yıl boyunca gerilimli geçti.

Washington ve Pekin arasındaki buzlar 1970'li yıllarda erimeye başlarken, ABD Başkanı Richard Nixon, Çin'e yönelik ticaret ambargolarını 1971'de resmen kaldırdı. Ambargoların kalkmasıyla Amerikan şirketleri, stratejik olmayan ürünleri Çin'e ihraç etmeye başladı.

ABD Başkanı Jimmy Carter'ın, Çin'i 1979'da resmen tanıması ve halen süren "Tek Çin" politikasını benimsemesi, ilişkilerin iyileşmesi açısından dönüm noktası oldu.

ABD Kongresi, iyileşen ilişkiler çerçevesinde Ocak 1980'de Çin'e "En Çok Tercih Edilen Uluslar" statüsünün verilmesini onaylayarak Çin menşeli ithal ürünlere yönelik yüksek vergi uygulamasını sonlandırdı.

İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler, ABD tarafındaki açılım girişimleri, Çin'deki reformlar ve liberalleşme hareketleriyle birleşince 1980'li yıllardan itibaren hızlı bir gelişim gösterdi.

ABD, ihracatı sayesinde 1984 yılından itibaren Çin'in en fazla ticaret yaptığı 3 ülkeden biri haline geldi. Çin ise o yıllarda ABD’nin ilk 10 ticari ortağı arasında bile değildi.

\

- ABD, Çin’e ilk açığını 1985’te verdi

ABD, Çin'e karşı 1970-1980 döneminde ticaret fazlasına sahipken, işler 1985 yılından itibaren ABD aleyhine değişti ve ülke, 1985'te Çin'e 6 milyon dolarla ilk ticaret açığı verdi.

Söz konusu açık sonraki yıllarda hızla artmaya devam ederek 1990'da 10 milyar dolara, 2000'de 84 milyar dolara, 2010 yılında 274 milyar dolara ve 2017’de 375,5 milyar dolara yükseldi.

Açığın artma hızını daha iyi anlatmak için bir karşılaştırma yapmak gerekirse, ABD’nin Çin’e verdiği ticaret açığı, son 30 yılda (1987-2017) yüzde 13 binden fazla arttı.

ABD'nin 1985-2017 döneminde Çin ile yaptığı mal ticaretine ilişkin veriler şöyle:

Yıl

İhracat

(milyon dolar )

İthalat

(milyon dolar)

Ticaret açığı

(milyon dolar)

1985 3,855.7 3,861.7 6,0 1986 3,106.3 4,771 1,664.7 1987 3,497.3 6,293.6 2,796.3 1988 5,021.6 8,510.9 3,489.3 1989 5,755.4 11,989.7 6,234.3 1990 4,806.4 15,237.4 10,431 1991 6,278.2 18,969.2 12,691 1992 7,418.5 25,727.5 18,309 1993 8,762.9 31,539.9 22,777 1994 9,281.7 38,786.8 29,505.1 1995 11,753.7 45,453.2 33,789.5 1996 11,992.6 51,512.839,520.2 1997 12,862.2 62,557.7 49,695.5 1998 14,241.2 71,168.6 56,927.4 1999 13,111.1 81,788.2 68,677.1 2000 16,185.2 100,018.2 83,833 2001 19,182.3 102,278.4 83,096.1 2002 22,127.7 125,192.6 103,064.9 2003 28,367.9 152,436.1 124,068.2 2004 34,427.8 196,682 162,254.3 2005 41,192 243,470.1 202,278.1 2006 53,673 287,774.4 234,101.3 2007 62,936.9 321,442.9 258,506 2008 69,732.8 337,772.6 268,039.8 2009 69,496.7 296,373.9 226,877.2 2010 91,911.1 364,952.6 273,041.6 2011 104,121.5 399,371.2 295,249.7 2012 110,516.6 425,619.1 315,102.5 2013 121,746.2 440,430 318,683.8 2014 123,657.2 468,474.9 344,817.7

2015 115,873.4 483,201.7 367,328.3
2016 115,545.5 462,542.0 346,996.5 2017 129,893.6 505,470.0 375,576.4