Avrupalı bankalar batınca gurbetçi parasını...

**Avrupa'da yaşayan gurbetçiler, birikimlerini yeniden Türk bankalarında değerlendirmeye başladı. Batı Avrupa'da pek çok bankanın iflasın eşiğine gelmesinden endişe eden gurbetçi, dövizini faizlerin düşmesine rağmen sağlam bulduğu Merkez Bankası'na yatırıyor. Merkez'in işçi dövizlerinde geçtiğimiz 11 ayda 1,6 milyar lira artış oldu.

**

Amerika'da başlayıp daha sonra Avrupa'ya sıçrayan 'mortgage krizi' sebebiyle iflasın eşiğine gelen Belçika-Hollanda sermayeli Fortis Bank, 11,2 milyar Euro'ya kısmen kamulaştırılmıştı. Fransa, Belçika ve Lüksemburg hükümetleri ise Denizbank'ın sahibi Dexia'ya 6,4 milyar Euro sermaye desteği sağlamıştı. Alman Deutsche Bank, 50 yıl aradan sonra geçen yıl ilk kez zarar açıkladı. Amerika Birleşik Devletleri'nde krizin başından beri toplam 84 banka battı. Türk bankaları ise krizde sıkıntıya girmedi. Hatta sektörün kârlılığı daha da arttı.

İşçi dövizleri olarak bilinen Kredi Mektuplu Döviz Mevduatı'ndan faizlerin düşmesi sebebiyle 2006 yılında 1 milyar 268 milyon dolar, 2007'de 1 milyar 450 milyon dolar, geçen yılın ilk sekiz ayında ise 890 milyon dolarlık birikim çekilmişti. Üç yıllık bu dönemde yaklaşık 3,5 milyar dolarlık birikim yurtdışındaki yabancı bankalara aktarıldı. Bunun gerekçesi ise Merkez'in faiz politikası. Mevduat bankası olmadığı gerekçesiyle Merkez Bankası, işçi dövizlerine verdiği faizleri her yıl düşürüyor. Tasarruflarını Merkez Bankası'nın hesabında tutan binlerce gurbetçi ise bu sebeple birikimini ya çekiyor ya da üzerine yeni para yatırmıyordu. Yedi yıl öncesine kadar Euro'ya iki yıl vadeli yüzde 7,5 oranında faiz veren Merkez, 2008'de bu oranı yüzde 1'e çekmişti. En az bin Euro, Amerikan Doları, İngiliz Sterlini ya da 2 bin İsviçre Frangı ile açılan bu hesaba para iki yıllığına yatırılıyor. Mart 2006 tarihinde yapılan değişiklik ile bir yıl vadeli Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı artık açılmıyor.

Yurtdışında kamu görevlisi olarak bulunan kişilerin hesap açtırabilmeleri için ise yurtdışında oturma veya çalışma iznine sahip olması gerekiyor. Ancak diplomatik pasaport sahiplerinin pasaportlarında yazılı yurtdışındaki görev yerleri ve unvanlarının yurtdışında oturma veya çalışma iznine sahip olduklarını göstermeleri halinde ayrıca bir belge istenmiyor. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkartıldığı tespit olunan kişiler adına da yeni hesap açılmıyor.

45 YILDA 75 MİLYAR DOLAR GELDİ
1976 yılında Almanya'daki Türk işçilerin dövizlerini ülkeye çekmek için özel bir uygulama başlatan Merkez Bankası, 'Kredi Mektuplu Döviz Hesabı' çerçevesinde diğer bankaların verdiği yüzde 3'lük düşük faizin üç katı faiz vermeye başlamıştı. 1994 yılında uygulamaya konulan 'Süper Döviz Hesabı' da Almanya'daki işçilerin birikimlerini yatırmaları için cazip bir uygulama olarak sunuldu. Türkiye'deki özel bankalar, bu dönemde Merkez'in uygulaması sonucu mevduat toplayamamaktan şikayetçi olmuştu. Merkez Bankası verilerinden yapılan hesaplamaya göre Almanya, Avusturya, Hollanda, Belçika, Fransa ve Damimarka gibi ülkelerde yaşayan işçilerin son kırk beş yılda Türkiye'ye gönderdiği toplam döviz miktarı 75 milyar doları buluyor.