Borcu ödesek de IMF'den kurtuluş yok

IMF İcra Kurulu bugün toplanarak 19'ncu stand by'ın son gözden geçirmelerini ele alacak. Böylece 1999 yılından beri süren stand by dönemi de bitmiş olacak. Ama bu durum, IMF'siz bir döneme girildiği anlamına gelmiyor. Şu anda IMF'ye 6.9 milyar dolar borcu bulunan Türkiye, ülke kotasını aşan düzeyde borcu bulunduğu için otomatik olarak Program Sonrası İzleme'ye geçecek.

Referans gazetesinin haberine göre, bugün çıkacak onayın ardından alınacak 3.7 milyar dolarlık kredi ile Türkiye'nin IMF'ye borcu yeniden 10 milyar dolar sınırını geçecek. Türkiye'nin kotası 2 milyar dolar civarında. Mevcut ödeme takvimi ile Türkiye'nin borcu 2 yıl sonra ancak ülke kotası seyiyesinin altına indirilebilecek. Yeni kredi dilimlerinin ardından ortaya çıkacak geri ödeme planı nedeniyle ise borcun kotanın altına inme süreci 1 yıl daha uzayacak ve IMF'siz dönem en erken 2011'de başlayabilecek.

2011'DE IMF'SİZ DÖNEM BAŞLAYACAK

IMF ile stand by dönemi 9 Aralık 1999 tarihinde yapılan stand by ile başlamıştı. 2000-2001 krizlerinin ardından, 2002-2004 dönemini kapsayan 18'nci stand by yapıldı. Stand by süreci 26 Nisan 2005 tarihli 19'ncu stand by'la devam etti. Yani Türkiye 9 yıldır IMF ile stand by anlaşması yürütüyor. Bu dönem sonunda Türkiye'nin IMF'ye borcu 6.9 milyar dolar. Borç Türkiye'nin kotasının üstünde.

Türkiye'nin kotası 2006'da 964 milyon SDR'den 1 milyar 199 milyon SDR'ye çıkarıldı. Eğer bir ülkenin borcu, kotasının üstündeyse program sonrası izleme otomatik olarak devreye giriyor. Yani Türkiye ile stand by süreci bitiyor ama borçları nedeniyle IMF'siz dönemden bahsedilemiyor. IMF'nin 31 Mart 2008 tarihli verilerine göre, Türkiye'nin yapacağı ödeme 2008 yılında 1 milyar 73 milyon SDR, 2009'da 1 milyar 994 milyon SDR, 2010'da 1 milyar 258 milyon SDR, 2011'de 193 milyon SDR ve 2012'de de 1 milyon 780 bin SDR. Bu durumda Türkiye mevcut borcuyla bile program sonrası izleme anlaşması şartlarından 2010'daki taksidi ödedikten hemen sonra çıkabilecek ve 2011 yılında IMF'siz bir dönemden bahsedilebilecekti.

2011'DEN ÖNCE KOTA ALTINA İNMEK ZOR

Buna karşılık eğer bugün IMF İcra Kurulu üç gözden geçirmeyi onaylarsa, bunların kredi dilimi olan 2.2 milyar SDR yani yaklaşık 3.7 milyar dolar serbest bırakılacak. Türkiye'nin borcu 10.6 milyar dolara çıkacak. Üye ülkelerin IMF'yle yaptığı stand by anlaşmasına göre kullanılmış kredilerin vadesi 5 yıl, ödemesiz dönemi ise 3 yıl 3 ay. Ancak 2000'de alınan bir karar gereği ülkelerin kredi ödemelerini, normal vadesinden 1 yıl önce ödenmesi bekleniyor. Bu durumda Türkiye bugün görüşülecek ve onaylanacak 2.2 milyar SDR'lik son üç gözden geçirmeye ait kredi dilimini erken ödeme planıyla yaparsa ilk ödemeyi 2010 yılında, normal döneminde yaparsa 2011 yılında geri ödemesi gerekiyor. Bu durumda kotanın altına en erken 2011, daha geç ise 2012'de inmesi ihtimali yüksek.

SEÇENEKLER NELER

* 10 Mayıs tarihinde sona erecek stand by anlaşmasından sonra, Program Sonrası İzleme otomatik olarak devreye girecek.

* Program Sonrası İzleme'ye göre IMF'nin Türkiye'ye yılda iki kez yani 6 ayda bir gelecek ve "mali kontrol" gerçekleştirecek.

* Uzmanlar borcun yüksek olduğu dönemlerde IMF'nin daha yoğun ziyaretlerde bulunduğunu, bunun daha sonra gevşediğini de ifade ediyorlar.

* IMF heyetinin rapor yazmaya devam edeceği ancak daha çok bütçe, borcun ödenebilirliliği gibi makro dengelere bakılacağı anlatılıyor.

* Stand by anlaşması sona erdikten sonra IMF'nin tekrar Türkiye'ye gelmesi, ihtiyati stand by görüşmelerinin de Program Sonrası İzleme süreci içinde olması bekleniyor.

* İhtiyati stand-by seçeneğinde IMF ile bir stand-by anlaşması yapılacak. Ancak gözden geçirmeler sonrasında Türkiye'nin hak edeceği kredi hakkını kullanıp kullanmaması, yine Türkiye'nin insiyatifinde olacak.

* Türkiye likidite sıkışıklığı çektiği zaman IMF'den acil kredi çekebilecek. Bu anlaşmada Türkiye, IMF'den kredi almasa bile uygulanan program uluslararası desteğe sahip olacak.

* Çeşitli çevreler bu anlaşmayı küresel dalgalanmanın yaşandığı bir ortamda riskli buluyor. Çünkü Türkiye'nin IMF'den kredi çekmeyi istemesinin "sıkıştım" mesajı vereceğini iddia ediyor.