Cari açık 11 ayda yüzde 74 düştü

**Cari açık 2009 Kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 265 artarak 438 milyon dolardan 1 milyar 598 milyon dolara yükseldi. Cari açığın artışında dış ticaret açığının Kasım ayında yüzde 89.9 artarak 2 milyar 421 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

**

Ocak-Kasım döneminde ise cari açık, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 74.4 azalarak 38 milyar 792 milyon dolardan 9 milyar 922 milyon dolara geriledi.

Merkez Bankası Kasım ayı Ödemeler Dengesi gelişmelerini açıkladı. Buna göre, 2009 yılının Kasım ayında cari açık, 2008 yılının aynı ayındaki 438 milyon dolar seviyesinden 1 milyar 598 milyon dolara yükseldi. Bu yükselişte, ödemeler dengesindeki dış ticaret açığının 2008 yılının Kasım ayına göre yüzde 89.9 artarak 2 milyar 421 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

Öte yandan, 2009 yılının Ocak-Kasım döneminde cari açık, 2008 yılının aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 74.4 azalarak 38 milyar 792 milyon dolardan 9 milyar 922 milyon dolara geriledi.

ONBİR AYDA DIŞ TİCARET DENGESİ YÜZDE 58.7 AZALDI
Ocak-Kasım 2009 döneminde dış ticaret dengesi, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 58.7 azalarak 20 milyar 797 milyon dolarlık açık verdi. 2009 yılının onbir aylık dönemi alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 34.1 azalarak 125 milyar 609 milyon dolara, ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 25.9 azalışla 92 milyar 116 milyon dolara düştüğü görüldü. Ekim-Kasım ayları tahmin olmak üzere bavul ticareti gelirleri ise yüzde 18 düşerek 4 milyar 740 milyon dolara geriledi. Bunun yanı sıra parasal olmayan altın kalemi, 2008 yılının onbir aylık döneminde 1 milyar 834 milyon dolar net çıkış kaydetmişken, 2009 yılının aynı döneminde 2 milyar 553 milyon dolar net giriş kaydetti.

TURİZM GELİRLERİ 16.5 MİLYAR DOLARA DÜŞTÜ
2008 yılının Ocak-Kasım döneminde toplam 16 milyar 864 milyon dolar fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2009 yılının aynı döneminde 16 milyar 65 milyon dolar fazla verdi. Hizmetler Dengesinin alt kalemleri incelendiğinde geçen yılın onbir aylık döneminde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4 azalarak 20 milyar 153 milyon dolara gerilerken, turizm giderleri yüzde 14.2 artarak 3 milyar 611 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirlerinin 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 7.2 azalarak 16 milyar 542 milyon dolara gerilediği görüldü.

TAŞIMACILIKTA 1.1 MİLYAR DOLARLIK NET GİRİŞ GERÇEKLEŞTİ
Taşımacılık kaleminde 2008 yılının onbir aylık döneminde 22 milyon dolar net çıkış olmuşken, 2009 yılının aynı döneminde 1 milyar 142 milyon dolar net giriş gerçekleşti. Aynı dönemde, navlunda 2008 yılının Ocak-Kasım dönemine göre yüzde 52.5’lik azalışla 1 milyar 412 milyon dolar net çıkış, diğer taşımacılık kaleminde ise yüzde 13.4 oranında azalışla 2 milyar 554 milyon dolar net giriş gerçekleşti. Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2009 yılının Ocak-Kasım döneminde 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 3.4 artarak 903 milyon dolar oldu. Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetlerinin net gideri, 2009 yılı Ocak-Kasım döneminde 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 33.4 azalarak 411 milyon dolara düştü.

FAİZ GİDERLERİNDE GERİLEME
Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kaleminden kaynaklanan açıklar, 2008 yılının Ocak-Kasım dönemine göre yüzde 3.5 azalarak net 6 milyar 999 milyon dolar oldu. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 11.1 azalışla 2 milyar 169 milyon dolar ve yüzde 12.9 azalışla 4 milyar 989 milyon dolara geriledi. 2009 yılının onbir ayında uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 13.2 azalarak 6 milyar 566 milyon dolar olarak gerçekleşti. Cari transferler kalemi ise, 2009 yılının Ocak-Kasım döneminde yüzde 8.6 azalarak 1 milyar 809 milyon dolar giriş kaydetti.

SERMAYE GİRİŞİNDE SERT DÜŞÜŞ
Sermaye girişi 2009 yılı Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 91.7 azalarak 35 milyar 613 milyon dolardan 2 milyar 936 milyon dolara geriledi. Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2008 yılı Ocak-Kasım döneminde 17 milyar 31 milyon dolar olarak gerçekleşirken, 2009 yılının aynı döneminde yüzde 59.2 azalışla 6 milyar 956 milyon dolar oldu. Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 41.7 azalarak 1 milyar 599 milyon dolara düştüğü görülürken, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle 394 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleştirildi. 2008 yılının onbir aylık döneminde net 2 milyar 342 milyon dolar yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlar tutarı, 2009 yılının aynı döneminde yüzde 53.1 azalışla 1 milyar 99 milyon dolara geriledi. Doğrudan yatırımlar kaleminde 2009 yılının Ocak-Kasım döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 60.1 azalarak 5 milyar 857 milyon dolar oldu.

PORTFÖY YATIRIMLARINDA 851 MİLYON DOLARLIK NET GİRİŞ
2008 yılının Ocak-Kasım döneminde 5 milyar 213 milyon dolar net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında 2009 yılının aynı döneminde 851 milyon dolar tutarında net girişi gerçekleşti. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları, 2008 yılının Ocak-Kasım döneminde 1 milyar 274 milyon dolar net alım gerçekleştirilmişken, 2009 yılının aynı döneminde 2 milyar 646 milyon dolar tutarında net alım yapıldı. Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında 2009 yılının Kasım ayında 141 milyon dolar tutarında net alım yaparak, Ocak-Kasım döneminde toplam 2 milyar 188 milyon dolar net alım gerçekleştirdi. Devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise Kasım ayındaki 504 milyon dolar tutarındaki net alıma rağmen Ocak-Kasım 2009 döneminde toplam 511 milyon dolar tutarında net satım gerçekleşti. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde 2008 yılının Ocak-Kasım döneminde 28 milyar 477 milyon dolar net giriş gerçekleşmişken, 2009 yılının aynı döneminde 4 milyar 933 milyon dolar net çıkış oldu. Ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerde, 2008 yılının onbir aylık döneminde yurtdışı yerleşiklerce 398 milyon dolar tutarında net kredi geri ödemesi gerçekleştirilirken, 2009 yılının aynı döneminde net 1 milyar 201 milyon dolar tutarında kredi açıldı. 2008 yılının Ocak-Kasım döneminde 6 milyar 483 milyon dolar artış gösteren bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2009 yılının aynı döneminde 5 milyar 190 milyon dolar azaldı.

BANKALAR 6.3 MİLYAR DOLARLIK KREDİ ÖDEMESİ YAPTI
2008 yılının Ocak-Kasım döneminde 38 milyar 280 milyon dolar artış gözlemlenen yükümlülüklerde, 2009 yılının aynı döneminde 8 milyar 529 milyon dolar azalış yaşandı. İthalat karşılığı sağlanan ticari kredilerde 2009 yılının Ocak-Kasım döneminde 1 milyar 331 milyon dolar net geri ödeme kaydedildi. Krediler kalemi incelendiğinde ise Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, Kasım ayında kullanım veya geri ödemede bulunmazken, 2009 yılı Ocak-Kasım döneminde net geri ödeme miktarı 680 milyon dolarda kaldı. Söz konusu dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak 1 milyar 157 milyon dolar net kullanımda bulunuldu. Yurtdışından sağlanmış olan kredilerle ilgili olarak, bu dönemde bankacılık sektörü 6 milyar 271 milyon dolar, diğer sektörler ise 9 milyar 426 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, 2009 yılının onbir aylık döneminde 6 milyar 68 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 6 milyar 281 milyon dolar artış gösterdi. Resmi rezervler ise 1 milyar 161 milyon dolar azalış gösterdi.
(ANKA)