Cari açık artışını sürdürdü

2006 yılı Mart ayında cari açık, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,1 artışla 3 milyar 58 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, Cari açıkta en büyük paya sahip olan dış ticaret açığı, ödemeler dengesi tablosunda yer aldığı şekliyle, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19,2 oranında artarak 3.244 milyon ABD dolarına ulaşmış Mart ayı net turizm gelirleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,9 oranında azalarak 545 milyon ABD doları olmuştur.

Böylece, 2005 yılı Ocak-Mart döneminde 6.195 milyon ABD doları olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 39,2 artışla 8.622 milyon ABD dolarına ulaşmıştır.

Dış Ticaret Dengesi

2006 yılı Ocak-Mart dönemi verilerine göre dış ticaret dengesi, ödemeler dengesi gösterimi uyarınca, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 39,6 artışla 8.704 milyon ABD doları tutarında açık vermiştir. Bu gelişme, ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 4,3 oranında artarak 17.985 milyon ABD dolarına ve bavul ticaretinin yüzde 33,4 oranında artarak 951 milyon ABD dolarına yükselmesine rağmen, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının yüzde 13,2 oranında artarak 29.123 milyon ABD dolarına ulaşmasından kaynaklanmıştır.

Hizmetler Dengesi

Ocak-Mart 2005 döneminde 1.195 milyon ABD doları fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2006 yılının aynı döneminde 1.151 milyon ABD doları fazla vermiştir.

Türkiye İstatistik Kurumu?nun turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, 2006 yılının ilk çeyreğinde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 0,4 artarak 2.002 milyon ABD dolarına ulaşmışken, turizm giderleri yüzde 16,3 oranında azalarak 568 milyon ABD dolarına düşmüştür. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 9 oranında artarak 1.434 milyon ABD dolarına ulaşmıştır.

Aynı dönemde hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde net giderler, 2005 yılının ilk çeyreğine göre yüzde 35,4 azalarak 210 milyon ABD dolarına düşmüştür. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, net navlun giderlerinde yüzde 9,6 oranında düşüş gözlemlenirken diğer taşımacılık kaleminden kaynaklanan net girişler yaklaşık beş kat artarak 99 milyon dolara ulaşmıştır.

Taşımacılık, turizm ve inşaat hizmetleri dışında kalan diğer hizmet kalemlerinde 2005 yılının ilk çeyreğinde toplam 42 milyon ABD doları net giriş olmuşken, bu yılın Ocak-Mart döneminde toplam 285 milyon ABD doları net çıkış gerçekleşmiştir.

Yatırım Geliri Dengesi

2005 yılının ilk çeyreğinde 1.402 milyon ABD doları net çıkışla sonuçlanan yatırım geliri kalemi, 2006 yılının aynı döneminde 1.388 milyon ABD doları net ödemeyle sonuçlanmıştır. Bu yılın Mart ayında yatırım geliri dengesi kaleminin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkışlar, sırasıyla 91 milyon, 63 milyon ve 283 milyon ABD doları olmuştur.

Bu yılın Ocak-Mart döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 10,2 oranında artarak 1.193 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

Cari Transferler

Bir önceki yılın Ocak-Mart dönemiyle karşılaştırıldığında cari transferler, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 29,1 oranında artarak 319 milyon ABD doları olmuş söz konusu dönemde, işçi gelirleri ve resmi transferlerden kaynaklanan girişler sırasıyla 228 milyon ve 91 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI

2006 yılının Ocak-Mart döneminde finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 34,5 artarak 7.627 milyon ABD doları olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıda özetlenmektedir.

Doğrudan Yatırımlar

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2005 yılının Ocak-Mart döneminde 736 milyon ABD doları olarak gerçekleşirken bu yılın aynı döneminde yüzde 43,6 artarak 1.057 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, bu dönemde yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye?de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları yüzde 137,8 artışla 806 milyon ABD doları olurken, Türkiye?deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 4 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirildiği gözlemlenmektedir.

Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2005 yılı Ocak-Mart döneminde net 126 milyon ABD doları tutarında yeni yatırım yapılmışken 2006 yılının aynı döneminde net 179 milyon ABD doları tasfiye gerçekleşmiştir. Sonuç itibariyle, 2006 yılının Ocak-Mart döneminde doğrudan yatırımlar kaleminde gerçekleşen net girişler, bir önceki yıla oranla yüzde 102,6 artarak 610 milyon ABD dolarından 1.236 milyon ABD dolarına yükselmiştir.

Portföy Yatırımları

Portföy yatırımlarında 2005 yılının Ocak-Mart döneminde 3.796 milyon ABD doları olarak gerçekleşen net sermaye girişi, 2006 yılının aynı döneminde 3.578 milyon ABD dolarına düşmüştür.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2005 Ocak-Mart döneminde 1.138 milyon ABD dolarını bulan net alımlar 2006 yılının aynı döneminde 307 milyon ABD doları olmuştur.

Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler bölümünde Genel Hükümet, Mart ayında 891 milyon ABD doları tutarında yurtdışında tahvil ihracı yoluyla yeni borçlanma gerçekleştirmiş ve böylece Ocak-Mart dönemi net borçlanma tutarı 2.306 milyon ABD doları olmuştur.
Yurtdışında yerleşik kişiler, Mart ayında hisse senedi piyasasında 23 milyon ABD doları, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında da 130 milyon ABD doları tutarında net satım gerçekleştirmişlerdir. Böylece, 2006 yılı Ocak-Mart döneminde söz konusu piyasalarda sırasıyla 641 milyon ve 938 milyon ABD doları net alım gerçekleştirilmiştir.

Diğer Yatırımlar

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde 2005 yılı Ocak-Mart döneminde 4.540 milyon ABD doları, 2006 yılının aynı döneminde ise 9.921 milyon ABD doları net giriş gerçekleşmiştir.

Varlıklar

Bu bölümde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, 2005 yılı Ocak-Mart döneminde 720 milyon ABD doları tutarında net kredi geri ödemesi yapılmışken, 2006 yılının aynı döneminde net olarak 15 milyon ABD doları tutarında yurtdışına kredi açılmıştır. Nakit kredilerde ise 2005 ve 2006 yılı Ocak-Mart dönemlerinde yurtdışı yerleşik kişilere sırasıyla 135 milyon ve 262 milyon ABD doları tutarında net kredi açılmıştır.

Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2005 yılının Ocak-Mart döneminde 3.572 milyon ABD doları, bu yılın aynı döneminde de 1.149 milyon ABD doları azalmıştır.

Yükümlülükler

Bir önceki yılın Ocak-Mart döneminde 383 milyon doları artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde bu yılın aynı döneminde 9.049 milyon ABD doları artış olmuştur. Bunda yurtiçi yerleşiklerin nakit kredi kullanımındaki net artışın etkili olduğu gözlemlenmektedir.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde 2005 yılının Ocak-Mart döneminde toplam 650 milyon ABD doları, 2006 yılının aynı döneminde de 459 milyon ABD doları net kullanım olmuştur.

Krediler kalemi incelendiğinde ise Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, 2006 Mart ayında 156 milyon ABD doları geri ödeme gerçekleştirerek Ocak-Mart döneminde toplam 1.790 milyon ABD doları net kredi geri ödemesi yapmış aynı dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağladığı uzun vadeli kredilerle ilgili olarak 203 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmiştir. Bankacılık sektörünün yurtdışından sağladığı krediler, bir önceki yılın ilk çeyreğinde net olarak 754 milyon ABD doları olmuşken bu yılın aynı döneminde 2.074 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Diğer sektörlerin net kredi kullanımı, 2005 yılının ilk üç ayında 458 milyon ABD doları olmuşken bu yılın ilk üç ayında 8.783 milyon ABD dolarına çıkmıştır.

Yurtdışı yerleşiklerce Merkez Bankası ile yurtiçi bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, bir önceki yılın ilk çeyreğinde 102 milyon ABD doları net azalma gözlemlenirken, bu yılın aynı döneminde 282 milyon ABD doları azalma olmuştur.

Rezerv Varlıklar

Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2005 yılı Ocak-Mart döneminde 3.275 milyon ABD doları artmışken, 2006 yılı Ocak-Mart döneminde, Mart ayındaki 1.149 milyon ABD doları tutarındaki artışla birlikte, toplam 7.108 milyon ABD doları artış göstermiştir.