Eurobond'ların vergilendirilmesi
EUROBOND KAZANCINIZI NASIL VERGİLENDİRECEKSİNİZ?
Eurobond’ların ne şekilde vergilendirileceği konusu, yıllardır yatırımcılar açısından belirsizlikler içeriyordu. Ta ki 30.09.2006 tarihli Resmi Gazete’de 258 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği yayımlanana kadar... Gecikmeli de olsa eurobond’ların vergilendirilmesi üzerindeki sis bulutunun açılmaya başladığını söyleyebiliriz.
Ben de bu haftaki yazımda konunun sizlerin de kafasında netliğe kavuşması açısından, eurobond yatırımcısının 2006 yılındaki gelirini nasıl vergilendireceğini adım adım anlatmaya karar verdim. Öncelikle eurobond’lardan elde edilen gelirlerin, iki ayrı perspektifte değerlendirilmesi gerektiğini söyleyerek söze başlamak istiyorum. Bunlardan biri, eurobond faiz geliri... Bu gelir, eurobond’un vadesine kadar elde tutulmasıyla kazanılıyor. Diğeri ise eurobond’un vadesinden önce elden çıkartılması durumunda oluşuyor ve bunların alım satımından oluşan kazançlar vergilendiriliyor.
EUROBOND FAİZ GELİRLERİYLE BAŞLAYALIM...
Farklılık bununla da bitmiyor. Eurobond’lardan elde edilen faiz gelirlerinin vergilendirilmesi, geliri elde edenin Türkiye’de yerleşik olup olmamasına göre de farklılık gösteriyor. Türkiye’de yerleşik olmayan gerçek kişilerin elde ettiği faiz gelirinin Türkiye’ de vergi kesintisi (stopaj) yolu ile vergilendirilmesi dolayısıyla beyana tabi olmadığını söyleyebiliriz. Faiz gelirini elde edenin dar mükellef -kanunî ve iş merkezlerinin her ikisi de Türkiye'de bulunmayan- bir kurum olması halinde de elde etmiş olduğu gelir için beyanda bulunmasına gerek bulunmuyor.
Gelelim Türkiye’de yerleşik olan gerçek kişiler ile tam mükellef -kanunî veya iş merkezi Türkiye'de bulunanlar- kurumların eurobond faiz gelirlerine... Tam mükellef kurumlar için vergilendirme son derece basit. Çünkü bu kurumların elde ettiği kazanç, ticari kazanç hükümleri çerçevesinde değerlendirileceğinden vergiye tabi bir kurum kazancı olarak dikkate alınıyor ve % 20 oranında Kurumlar Vergisi’ne tabi tutuluyor. Gerçek kişiler içinse vergilendirme bu kadar basit değil. Öncelikle eurobond’ların ihraç tarihlerinin bilinmesi gerekiyor. Şayet 26.07.2001 tarihinden önce ihraç edilen eurobond’lardan faiz geliri elde ediyorsanız ve bu tutar 18.000 YTL’yi aşıyorsa, elde edilen gelirin tamamı beyana tabi olacak. Aksi durumda yani 18.000 YTL’yi aşmama halinde ise beyan edilmeyecek. Diyelim ki faiz geliriniz 26.07.2001-31.12.2005 tarihleri arasında ihraç edilen bir eurobond’dan kaynaklanıyor. Öncelikle yapmanız gereken, kazancınızdan 191.089,20 YTL’lik istisna tutarını düşmek olacak. Sonrasında kalan tutar 18.000 YTL’ yi aşıyorsa tamamı beyan edilecek, aşmıyorsa da beyana tabi olmayacak. Peki 2006 yılında ihraç edilen eurobondlardan faiz geliri elde ederseniz ne olacak? Bu kazancınız için yukarıda bahsettiğimiz gibi bir istisna uygulaması yapılmıyor. Tıpkı 26.07.2001 tarihinden önce ihraç edilen eurobond’lar gibi faiz tutarının 18.000 YTL’yi aşıp aşmadığına bakmanız yeterli. Aşıyorsa tamamı beyan edilecek, aşmıyorsa da beyan edilmeyecek.
Eurobond’lardan elde edilen faiz gelirleri Türkiye’de yerleşik olan ve olmayan gerçek kişilerce elde edilirse vergi kesintisine (stopaja) tabi tutuluyor. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/7-a maddesine göre, eurobond’un ihraç tarihine bakmaksızın stopaj oranı şu anda “% 0” olarak uygulanıyor.
BİR DE ALIM SATIM KAZANCI VAR
Eurobond’lardan elde edilen gelirler, sadece yukarıda bahsettiğimiz faiz kazançlarıyla bitmiyor tabi ki. Bir de eurobond’un vadesinden önce elden çıkartılması sonucu doğan alım satım kazançları var. Alım satım kazançlarının vergilendirilmesi hususu da Türkiye’ de yerleşik olan ve olmayanlar için farklılık gösteriyor. Ancak her ikisi için de bu kazançların stopaja tabi olmayacağını belirtebiliriz. Alım satım kazançlarının ne şekilde vergilendirileceğine geçmeden önce, kazancın nasıl tespit edileceği konusuna açıklık getirmek gerekiyor. Eurobond’un alımı esnasında ödenen dövizin öncelikle alış tarihindeki YTL karşılığı bulunuyor. Bulunan maliyet bedeli ÜFE (Üretici Fiyatları Endeksi) ile endekslemeye tabi tutuluyor. Ancak bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şartı getirilmiş. Bu şart 01.01.2006 tarihi itibariyle geçerli olduğundan bu tarihten önce ihraç edilenler için % 10’luk şart aranmıyor. Satış esnasında elde edilen döviz tutarının da satış tarihindeki YTL karşılığı bulunuyor. Böylelikle endeksleme sonucu oluşan maliyet bedeli ile satış bedeli arasındaki fark, vergiye tabi alım satım kazancını oluşturuyor. İşte bu aşamadan sonra kazancın nasıl vergilendirileceği ise bir takım kıstaslar dahilinde belirleniyor.
Türkiye’ de yerleşik olmayan gerçek kişilerin ya da dar mükellef kurumların alım satım kazançları için beyanname vermelerine gerek yok. Eurobond’un ihraç tarihi ne olursa olsun…
Türkiye’de yerleşik olan tam mükellef kurumlar içinse alım satım kazançları aynen faiz gelirlerinde olduğu gibi ticari kazanç hükümleri çerçevesinde değerlendiriliyor. Yani % 20 oranında Kurumlar Vergisi’ ne tabi tutuluyor. Gerçek kişiler için alım satım kazançları ise tıpkı faiz gelirlerindeki gibi eurobond’ların ihraç tarihi dikkate alınarak vergilendiriliyor. 26.07.2001 tarihinden önce ihraç edilen eurobond’lardan elde edilen alım satım kazançları için 14.000 YTL’lik bir istisna var. Bu istisna düşüldükten sonra kalan tutar beyan ediliyor. 26.07.2001-31.12.2005 tarihleri arasında ihraç edilen eurobond’lardan kaynaklanan kazançlar içinse 191.089,20 YTL’lik bir istisna uygulanıyor ve kalan tutar ne olursa olsun beyan ediliyor. Bu istisna tutarının faiz gelirlerinin de vergilendirilmesinde geçerli olduğu ve alım satım kazançları ile faiz gelirlerinden hangisine öncelikle uygulanacağı konusunda yatırımcıların serbest olduğunu da hatırlatmakta fayda var. Öte yandan 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilenlerden oluşan kazançlar içinse hiçbir istisna bulunmuyor. Endekslenmiş maliyet bedeli ile satış tarihindeki tutar arasındaki kazancın tamamı beyan ediliyor.
Parasını eurobond’lara yatırım yaparak değerlendirmek isteyenlerin, konunun vergisel boyutunu da düşünerek karar vermesi gerektiği gayet açık. Diğer yatırım enstrümanlarıyla karşılaştırma yaparken, katlanacakları vergi yükünü de öngörerek değerlendirme yapmaları çok daha sağlıklı olacaktır.
06/12/2006
Hüseyin Caner
PricewaterhouseCoopers Vergi Bölümü Müdür Yardımcısı
Haber Gönder
