Katma değer nedir, neden önemlidir?

Ticari ekonomide ham maddelerin nihai ürünlere dönüştürülmesi sürecinde değer farkının ortaya çıktığı bilinir. Buna ek olarak bir ürün veya hizmetin özellikleri şekillendirilirken gerçekleşen her bir el değiştirme aşamasında artan fayda kavramı gündeme gelir. Bu kapsamda "Katma değer ne anlama gelir?" sorusu, üreticinin tedarik ettiği ham maddenin yeni niteliklerle buluşturularak tüketicilere aktarılmasında oluşan tutar farkı olarak yanıtlanmalıdır. Dolayısıyla bir ürün veya hizmetin değeri artarken, ilgili farkın dikkate alınması sayesinde ekonomik büyümenin desteklenmesi mümkün hâle gelir.

Katma değer nedir?

Bir ürün ya da hizmetin finansal ekonomideki piyasa değeriyle toplam ederi arasındaki farkın saptanmasını sağlayan tutara katma değer adı verilir. Dolayısıyla ilgili göstergenin üretim ekonomisi ile finansal analiz çerçevesindeki piyasa dengesi görüşünü yansıttığı söylenebilir.

Ticari faaliyetlerin yürütülmesi sürecinde bir ürün veya hizmetin her el değiştirmesinde değer farkı kazanması söz konusu olur. Bu da katma değer tutarıyla belirtilirken, üretim bandına giren ve çıkan unsurların değişimini ifade eder. İngilizce'de "value added" olarak adlandırılan finansal kavram, ürün veya hizmetlerdeki artan faydaya işaret eder. Bu bilgi göz önünde bulundurulduğu takdirde de katma değerin üretime dahil olup el değiştiren metaların yeni özelliklerle buluştuğunu gösterir.

Katma değer neden önemlidir?

Ürün veya hizmetlerin el değiştirmesinde ortaya çıkan katma değer farkının öneminin açıklanması için ilgili değerin nasıl belirlendiği anlaşılır hâle getirilmelidir. Ham madde ile üretim bandından çıkan nihai ürün arasındaki fiyatlandırma ele alındığı zaman katma değer tutarı saptanabilir. Bu doğrultuda üretici tarafından temin edilen ham maddenin şekillendirilmesi ve son hâline getirilip değer farkıyla satışa sunulması söz konusudur. Buna bağlı olarak katma değerin en önemli özelliklerinden biri, ürün/hizmet çeşitlerinin üreticiden tüketiciye ulaşan süreçteki değer farklarının hesaplanmasını sağlaması olarak öne çıkarılmalıdır.

Ekonomik büyümenin desteklenmesi konusunda ilgili fark tutarının önemli rol oynadığı bilinir. Ürün veya hizmetlerin el değiştirdiği süreçlerde ortaya çıkan fark, söz edilen unsurların yeni özelliklerle buluşturularak tüketicilere sunulmasını mümkün kılar. Böylece farklı alanlarda tedarik sağlayan ve ürün/hizmet çeşitlerinden yararlanan kişiler tarafından katma değer farkı oluşturulmasıyla ekonominin geliştirildiği görülür. Sunulan bilgiler çerçevesinde ele alınan tutarın önemini yansıtan diğer hususlarsa aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ürünlerin yeni özellikler kazanmasıyla birlikte daha değerli hâle getirildiğinin belirlenmesi
• Milli hasılanın yükseltilmesinde rol oynaması
• Ticari alanlardaki değer farkı yaratan düzenli işlemlerin sınıflandırılmasını sağlaması
• Kalkınma süreçlerini yöneten faktör olması
• Kâr düzeyini artırıcı bir etki göstermesi
• Ekonomik güçlenmeyi doğrudan desteklemesi