Merkez Bankası: "Ekonomide canlanma olduğu yalan"

Merkez Bankası'nın 2008'e ait Üçüncü Enflasyon Raporu'nda, ilk çeyreğe ilişkin açıklanan yüzde 6.6'lık sürpriz büyümede mevsimsel etkenlere ve geçen yılki iş gücü kayıplarının yol açtığı baz etkisine işaret edilerek, bu oranın, ekonomik faaliyetlerde "ivmelenme" olduğu şeklinde algılanmasının bir "yanılsama" olacağı vurgulandı.

Enflasyon raporunda, yılın ilk çeyreğinde Bayram tatilleri nedeniyle iş günü kaybı olmamasının, yüzde 6.6 olarak açıklanan yıllık büyüme oranına tek başına 1.7 puanlık bir katkı sağladığına işaret edildi.

Raporda, "2008 yılının ilk üç aylık dönemine ilişkin GSYİH yıllık büyüme oranı iktisadi faaliyette bir ivmelenme olduğu şeklinde bir yanılsamaya neden olabilmektedir. Mevsimsellikten ve çalışılan iş gücü sayısından arındırılmış veriler, bir önceki çeyrekle kıyaslandığında potansiyelin altında ılımlı bir büyüme oranına işaret etmektedir" denildi.

Rapora göre, temel etkilerinin güçlü olduğu dönemlerde düşük çıkan yıllık büyüme oranları ekonomide yavaşlama şeklinde yanlış yorumlanabildiği gibi, bu yılın ilk çeyreğinde olduğu gibi önceki çeyreklere göre yüksek çıkan yıllık büyüme oranının ekonomide hızlı bir canlanmaya işaret ettiği yönündeki değerlendirmeler de yanıltıcı olabiliyor. 2004 yılı ikinci çeyreği ile 2007 ve 2008 yıllarının ilk çeyreklerinde önceki üç aylık dönemlere göre daha yüksek bir yıllık büyüme oranı görülse de, mevsimsellikten arındırılmış verilerle hesaplanan çeyreklik büyüme oranları dönem olarak yavaşlama sinyali veriyor.

MEVSİMSEL ETKİLER VE BAYRAMLARIN ETKİSİ

Büyümenin sağlıklı hesaplanmasında mevsimsel unsurlar ile dini bayramların dikkate alınması gerektiği vurgulanan raporda, şu örnek verildi:

"Örneğin, çalışılan iş günü kaybı dikkate alındığında yüzde 0,8 olarak bulunan GSYİH çeyreklik büyümesinde iş günü kaybı dikkate alınmadığında yüzde 2,7 gibi yüksek bir oran elde edilmektedir. 2007 yılı son çeyreğine kümelenen iş günü kaybının dikkate alınmaması halinde GSYİH düzeyinin olduğundan düşük, 2008 yılı ilk çeyreğine ilişkin dönemlik büyüme oranının ise olduğundan yüksek bulunması sürpriz olmayacaktır."

2007 yılı son çeyreğine ilişkin dönemlik büyüme oranının çalışılan iş günü dikkate alınmadığında, olduğundan daha düşük çıktığı kaydedilen raporda, 2008 yılı ilk çeyreğinde ise bunun tersine bir durumun söz konusu olduğu belirtildi.

DÜZELTİLMİŞ BÜYÜME ORANI YÜZDE 4.9

Geçen yıldan farklı olarak bu yılın ilk çeyreğinde iş günü kaybı olmamasının, yüzde 6.6 olarak açıklanan ilk çeyrekteki yıllık büyüme oranına 1.7 puanlık katkı sağladığının altı çizilen raporda, şöyle denildi:

"Diğer bir deyişle, yılın ilk çeyreğine ilişkin GSYİH yıllık büyüme oranı çalışılan iş günü sayısı düzeltmesi yapılarak hesaplandığında yüzde 4.9 oranına gerilemektedir. Bu veriler göstermektedir ki, çalışılan iş günü sayısı dikkate alındığında, yıllık büyüme oranları itibarıyla yapılan karşılaştırmalar dahi 2007 yılı son çeyreğine kıyasla hızlı bir toparlanma olmamıştır."