"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırması (2)

İSTANBUL (AA) - İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması''nda Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) ilk sırada yer alırken, Ford ikinci, Toyota üçüncü oldu.

"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 Araştırması"nın sonuçları İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.

TÜPRAŞ, üretimden satışlarda 79 milyar lira 42 milyon lirayla listede ilk sırayı alırken, Ford 31 milyar 63 milyon lirayla ikinci, Toyota ise 23 milyar 608 milyon lirayla üçüncü oldu.

Listede Toyota'yı sırasıyla Oyak-Renault, Tofaş, Arçelik, İskenderun Demir ve Çelik, Ereğli Demir ve Çelik, İçdaş Çelik ve Hyundai Assan takip etti.

- Oyak-Renault yükseldi, Tofaş geriledi

Listede ilk 3 sıra değişmezken, geçen yıl beşinci basamakta yer alan Oyak-Renault, 2018'de dördüncülüğe yükseldi. Tofaş ise dördüncü sıradan beşinciliğe geriledi.

İlk 10 sırada yer alan şirketlerde ciddi bir değişim görülmezken, sadece dördüncü ile beşinci sıradaki şirketler yer değiştirdi.

- Son 14 yılın en yüksek büyümesi

İSO 500'ün üretimden satışları son 14 yılın en yüksek büyümesi oldu ve yüzde 34,5 artışla 878 milyar TL'ye çıktı.

Satışlardaki artışta fiyat yükselişlerinin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış rol oynadı. Gerçekleşen büyüme oranı da İSO 500'de son 14 yılın en yüksek büyümesi olarak dikkati çekti.

Önceki yıl yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyüme ise 2018'de yüzde 11,8'e geriledi. İSO 500'ün faaliyet karı oranı 1,3 puan iyileşti ve yüzde 9,6'dan yüzde 10,9'a yükseldi.

Araştırmaya göre İSO 500'ün ihracatı 2018'de yüzde 11,3 artışla 71,8 milyar dolar oldu. Böylece İSO 500'ün ihracat artış oranı, yüzde 7 olan Türkiye ve sanayi ihracatı artış oranının üzerinde arttı. Bu performansa bağlı olarak İSO 500'ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı da yüzde 44,5'e yükseldi.

Şirketlerin FAVÖK büyüklüğü 2018'de yüzde 48 artarak 94,7 milyar TL'den 140,2 milyar TL'ye yükseldi. Böylece firmalar son 6 yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirdi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı yüzde 19,7 artarak 53 milyar TL'den 63,5 milyar TL'ye yükseldi. FAVÖK'te reel olarak yüzde 23 gibi yüksek bir artış sağlanırken, vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı reel olarak 0,5 azaldı.

- Faaliyet karı 107,8 milyar TL oldu

Geçen yıl İSO 500, 107,8 milyar TL'lik faaliyet karı elde etti. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 270 milyar TL, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar ise 214,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu iki kalem arasındaki fark alındığında 55,8 milyar TL’lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildi. Bunun 31,5 milyar TL'sini net kambiyo karları oluşturdu. Kalan 24,3 milyar TL ise faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içerdi.

İSO 500'ün finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 49,8'den yüzde 88,9'a yükseldi. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve TL'deki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yarattı.

İSO 500'de faaliyetlerin finansmanında 2017 yılında yüzde 62,9'a kadar yükselen borçların payı, 2018 yılında 4,1 puan daha artarak yüzde 67'ye yükseldi.

Geçen yıla göre artış hızını ikiye katlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdüren mali borçlar, yüzde 35,3 artış göstererek 242,9 milyar TL'den 328,6 milyar TL'ye yükseldi.

- Teknoloji ve Ar-Ge'de yükselme dönemi

Yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37,5 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler alırken, orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 4,9 puan azalarak yüzde 35 oldu. Araştırmada sevindirici gelişme ise orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının yüzde 20,2'den yüzde 22,2'ye yükselmesi oldu.

Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 3,6'dan yüzde 5,3'e, orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerdeki firmaların yarattığı katma değer payı ise yüzde 23,8'den yüzde 27,5'e çıktı.

Ar-Ge yapan firma sayısı da 2018'de 276'ya yükseldi. Böylece firma sayısı 2012 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

İSO 500'ün istihdamı geçen yıl yüzde 2,4 artarken, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,2 olarak gerçekleşti. İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 2018 yılında 2 adet artarak 117'ye yükseldi.

- En yüksek ihracat 5,7 milyar dolarla Ford'dan

Geçen yıl İSO 500 arasında en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş sırasıyla 5,7 milyar dolarla Ford Otomotiv Sanayi AŞ, 4,3 milyar dolarla Toyota ve 3,4 milyar dolarla Oyak-Renault oldu.

Önceki iki yılda olduğu gibi 2018'de de en fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş otomotiv sektörü firmalarından oluştu.

İlk 10 arasında 3 milyar 70 milyon dolarla Tofaş dördüncü, 2 milyar 470 milyon dolarla Tüpraş beşinci, 2 milyar 58 milyon dolarla Arçelik altıncı, bir milyar 994 milyon dolarla Hyundai Assan yedinci sırada yer aldı.

Sekizinci ve dokuzuncu şirketlerin ismi açıklanmazken, önceki yıl 12. sırada bulunan İçdaş Çelik, geçen yıl bir milyar 176 milyon dolar ihracatla 10. basamağa yükseldi.

- En büyük 100 sanayi kuruluşu

Birinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No: Kuruluşlar Üretimden
Satışlar (Net)
(TL) 2018 2017 1 1 TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. 79.042.478.682 2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 31.062.845.187 3 3 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 23.607.677.900 4 5 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. 20.242.372.244 5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 17.110.648.133 6 6 Arçelik A.Ş. 16.551.862.693 7 7 İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. 15.795.144.102 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 13.778.194.465 9 9 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. 11.957.290.261 10 10 Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 11.084.691.000 11 14 Çolakoğlu Metalurji A.Ş. 10.469.172.006 12 12 Mercedes-Benz Türk A.Ş. 9.159.029.701 13 13 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 7.870.226.417 14 15 Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 7.775.357.036 15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 7.593.473.730 16 16 İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş. 7.560.563.835 17 17 BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş. 7.344.647.258 18 11 Aygaz A.Ş. 6.926.502.979 19 22 Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. 6.378.613.632 20 19 Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. 6.078.515.748 21 23 Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş. 5.979.397.524 22 28 TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 5.959.686.554 23 24 KARDEMİR Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. 5.545.602.546 24 30 Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamulleri A.Ş. 5.449.241.461 25 21 Unilever San. ve Tic. T.A.Ş. 5.363.663.644 26 26 Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş. 5.229.367.869 27 32 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 4.726.437.481 28 27 Bosch San. ve Tic. A.Ş. 4.711.859.582 29 36 Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 4.635.549.539 30 33 Kroman Çelik Sanayii A.Ş. 4.602.425.191 31 31 Milangaz LPG Dağıtım Tic. ve San. A.Ş. 4.494.305.244 32 38 Assan Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. 4.436.789.031 33 18 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 4.421.971.307 34 41 Baştuğ Metalurji Sanayi A.Ş. 4.109.118.141 35 35 Yücel Boru ve Profil Endüstrisi A.Ş. 3.934.190.335 36 47 İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. 3.932.165.690 37 34 Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş. 3.929.465.041 38 25 Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. 3.781.396.647 39 45 Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. 3.773.436.052 40 37 Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük San. ve Tic. A.Ş. 3.746.615.463 41 39 AKSA Akrilik Kimya Sanayii A.Ş. 3.664.920.993 42 58 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 3.555.319.581 43 55 Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş. 3.511.486.567 44 43 Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş. 3.460.111.732 45 51 Yıldız Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. 3.439.049.615 46 40 Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. 3.425.341.179 47 49 Hayat Kimya Sanayi A.Ş. 3.261.322.261 48 29 Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş. 3.258.833.885 49 87 Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş. 3.231.722.468 50 42 Coca-Cola İçecek A.Ş. 3.151.455.645 51 44 İpragaz A.Ş. 3.126.973.520 52 62 Borusan Mannesmann Boru San. ve Tic. A.Ş. 3.088.430.409 53 50 Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 3.086.092.069 54 61 Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Ticaret A.Ş. 3.049.328.810 55 46 MMK Metalurji San. Tic. ve Liman İşletmeciliği A.Ş. 2.846.225.968 56 56 BRİSA Bridgestone Sabancı Lastik San. ve Tic. A.Ş. 2.825.524.384 57 59 Modern Karton San. ve Tic. A.Ş. 2.747.902.702 58 54 SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş. 2.744.563.693 59 52 Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi A.Ş. 2.705.774.618 60 71 İçdaş Elektrik Enerjisi Üretim ve Yatırım A.Ş. 2.655.884.732 61 79 BMC Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 2.621.379.755 62 72 ASAŞ Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. 2.613.978.763 63 69 Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü 2.589.230.974 64 66 Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş. 2.574.448.426 65 48 Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş. 2.551.371.762 66 60 Honda Türkiye A.Ş. 2.517.851.766 67 70 Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş. 2.495.393.724 68 74 Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşletmeleri Ltd. Şti. 2.488.486.631 69 84 MAN Türkiye A.Ş. 2.460.980.013 70 63 Toros Tarım San. ve Tic. A.Ş. 2.454.573.523 71 77 Soda Sanayii A.Ş. 2.453.505.908 72 - Tosyalı Toyo Çelik A.Ş. 2.410.861.636 73 83 Bosch Termoteknik Isıtma ve Klima San. Tic. A.Ş. 2.319.517.463 74 - Posco Assan TST Çelik Sanayi A.Ş. 2.233.946.388 75 80 Koç Metalurji A.Ş. 2.228.840.893 76 73 Namet Gıda San. ve Tic. A.Ş. 2.204.440.566 77 78 Sasa Polyester Sanayi A.Ş. 2.201.963.427 78 86 Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş. 2.194.566.417 79 - - - 80 85 Gülsan Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. 2.124.911.788 81 90 Tatmetal Çelik San. ve Tic. A.Ş. 2.123.265.414 82 92 JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş. 2.098.660.667 83 96 Köksan Pet ve Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 2.046.677.054 84 - Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş. 2.037.909.076 85 75 ROKETSAN Roket San. ve Tic. A.Ş. 2.007.211.188 86 67 Şenpiliç Gıda Sanayi A.Ş. 2.006.629.676 87 88 Goodyear Lastikleri T.A.Ş. 1.996.534.236 88 145 Atakaş Çelik San. ve Tic. A.Ş. 1.934.228.514 89 114 Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş. 1.925.505.086 90 110 Atlas Enerji Üretim A.Ş. 1.901.792.760 91 65 Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 1.884.139.039 92 139 Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş. 1.881.215.372 93 53 Abalıoğlu Yem-Soya ve Tekstil Sanayi A.Ş. 1.873.759.938 94 121 Indorama Ventures Corlu Pet Sanayi A.Ş. 1.873.034.511 95 81 C.P. Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş. 1.847.757.669 96 76 Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. 1.847.105.086 97 134 Abdi İbrahim İlaç San. ve Tic. A.Ş. 1.835.011.236 98 95 Petlas Lastik San. ve Tic. A.Ş. 1.834.118.094 99 94 Autoliv Cankor Otomotiv Emniyet Sistemleri San. ve Tic. A.Ş. 1.784.785.842 100 105 Kipaş Mensucat İşletmeleri A.Ş. 1.778.818.919(Sürecek)