Türkiye'yi erkenden krize sokacak risk artıyor
Küresel kriz koşullarında, Türkiye’nin kısa vadeli dış borcundaki büyüme nedeniyle karşı karşıya olduğu kur riski giderek artıyor.
Türkiye’nin büyük bölümü bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektöre ait kısa vadeli dış borç stoku, Mart ayında 1 milyar 954 milyon dolar büyüyerek 45 milyar 431 milyon dolara ulaştı.
Kısa vadeli dış borç stoku 2007 sonu itibariyle 41 milyar 783 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Bu yılın ilk çeyreğinde söz konusu borç stoku 3 milyar 648 milyon dolar artış gösterdi. Söz konusu artışın büyük bölümü şirketler kesiminin borcundan kaynaklandı. Üç aylık dönemde şirketlerin kısa vadeli dış borcu 2 milyar 114 milyon dolar artarak 24 milyar 795 milyon, bankalara ait borç 1 milyar 459 milyon dolar artışla 18 milyar 279 milyon, Merkez Bankası’nın kısa vadeli dış borcu ise 75 milyon dolarlık bir artışla 2 milyar 357 milyon dolar oldu.
AKP DÖNEMİNDE PATLADI
Küresel sermaye hareketlerine bağlı olarak Türkiye’den sermaye kaçışı olasılığı nedeniyle ciddi bir kur riski yarattığı için ekonominin cari açıktan sonraki ikinci “yumuşak karnı” olarak nitelendirilen kısa vadeli borç stoku, AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu son beş yıllık dönemde, özellikle şirketler kesiminden kaynaklanan rekor düzeyde bir artış gösterdi. 2002 sonunda 16 milyar 424 milyon dolar olan kısa vadeli dış borç, bu yılın Şubat ayı sonuna kadar olan dönemde yüzde 176.6 oranında 29 milyar 7 milyon dolar artış gösterdi. Bu artış da tamamen özel sektörden kaynaklandı.
BÜYÜK BÖLÜMÜ ŞİRKETLERİN
ANKA’nın Merkez Bankası’nın revize verilerinden yaptığı belirlemeye göre, Mart sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stokunun 24 milyar 795 milyon dolarla en büyük bölümünü oluşturan, banka dışı özel kesime ait borç, 2002 sonundan bu yana geçen dönemde yüzde 194.3 oranında 16 milyar 370 milyon dolarlık artış gösterdi.
Söz konusu borç stokunun 15 milyar 125 milyonu ithalat borçları, 7 milyar 933 milyonu da prefinansman ve peşin ihracat kredileri olmak üzere toplam 23 milyar 58 milyon dolarını ticari krediler oluşturdu. Şirketlerin ticari kredileri anılan dönemde yüzde 222.8 oranında 15 milyar 914 milyon dolar arttı. Şirketler kesiminin diğer kredileri de aynı dönemde yüzde 35.6 büyüyerek 1 milyar 737 milyon dolara çıktı.
BANKALARIN KISA VADELİ BORCU 18.3 MİLYAR DOLAR
Bankaların 2002 sonunda 6 milyar 344 milyon dolar olan kısa vadeli dış borçlarının hacmi 2006 sonunda 19 milyar 830 milyon dolara yükseldi. Bu tarihten sonra borcunu azaltan bankalar 2007 sonu itibariyle söz konusu stoku 16 milyar 820 milyon dolara çektiler. Bu yılın Ocak sonunda 15 milyar 671 milyon dolara kadar inen bankaların kısa vadeli dış borç stoku, izleyen dönemde ise yeniden artmaya başladı. Şubat sonunda 16 milyar 768 milyon dolar olan söz konusu borç, Mart sonu itibariyle de 18 milyar 279 milyon dolara kadar yükseldi.
Bankaların kısa vadeli dış borcu, 2002 sonundan bu yılın Mart sonuna kadar olan dönemde yüzde 188.1 oranında net 11 milyar 935 milyon dolarlık artış kaydetti.
Bankaların kısa vadeli dış borcunun 6 milyar 329 milyon dolarını döviz kredileri, 4 milyar 827 milyon dolarını banka mevduatı, 3 milyar 429 milyon dolarını döviz tevdiat hesapları, 3 milyar 694 milyon dolarını da YTL cinsinden mevduat oluşturuyor.
Bankaların kısa vadeli dış borcu kapsamında özellikle banka mevduatında hızlı bir artış olduğu gözlendi. Bu yıl ilk üç ayda 1.1 milyar dolardan fazla büyüyen söz konusu borç stoku, 2002 sonundan bu yana yüzde 594 oranında 4 milyar 131 milyon dolar oldu.
KAMU KISA VADELİ DIŞ BORCUNU TASFİYE ETTİ
Bankalar ve şirketler olmak üzere özel sektör, son beş yıllık dönemde kısa vadeli dış borcunu aşırı büyüterek ciddi boyutlarda kur riski alırken, kamu ise bu riskten kaçındı.
Kısa vadeli dış borcunu 2001 yılında sıfırlayan genel hükümet, izleyen dönemde yeni borç almazken, Merkez Bankası’nın 2002 sonunda 1 milyar 655 milyon dolar olan, 2004 sonunda 3 milyar 287 milyon dolara çıkan kısa vadeli dış borcu ise, izleyen dönemde düşüş trendine girdi. Merkez Bankası’nın kısa vadeli dış borcu 2007 sonunda 2 milyar 282 milyon dolara geriledi, bu yılın Mart sonu itibariyle de 2 milyar 357 milyon dolar oldu.
Haber Gönder
