Yabancı sermaye girişi sürüyor
AB ile müzakere sürecinin başladığı 2005 yılından itibaren hızlanan ve 2006’da 20.2 milyar dolarla rekor kıran doğrudan yabancı sermaye girişleri bu yıl da daha Temmuz sonu itibariyle 13 milyar dolara yaklaştı.
ANKA’nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı belirlemeye göre, bu yıl Ocak-Temmuz döneminde özelleştirmeler ve özel sektör firmalarının hisse satışları kapsamında 11 milyar 65 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye fiili girişi gerçekleştirildi. Aynı dönemde, dönemde 34 milyon dolarlık da sermaye çıkışı yaşandı; buna göre net giriş 11 milyar 31 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye’den gayrimenkul satın alan yabancılar yedi ayda 1 milyar 449 milyon dolar getirirken, Türkiye’deki yabancı sermayeli firmalar da yabancı ortaklarından 251 milyon dolar kredi aldı. Bu gelişmelerle 12 milyar 731 milyon dolara ulaşan toplam doğrudan yabancı sermaye fiili girişi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35.3 artış gösterdi.
BÜYÜK BÖLÜMÜ OCAK AYINDA GELEN SERMAYE
Bu yıl aylara göre en yüksek giriş 6 milyar 306 milyon dolarla Ocak’ta kaydedildi. Bunun 3.1 milyar doları Akbank’ın yüzde 20 hissesinin Citibank’a satışı kapsamında, 2.3 milyar doları Finansbank’ın yüzde 43 hissesinin National Bank of Greece’e satışı kapsamında gerçekleşti. Şubat ayında 1 milyar 605 milyon, Mart ayında 1 milyar 230 milyon, Nisan’da 704 milyon, Mayıs’ta 807 milyon, Haziran’da 1 milyar 224 milyon, Temmuz ayında da 855 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye fiili girişi gerçekleşti.
Ocak-Temmuz döneminde taşınmaz satışları hariç 11 milyar 65 milyon dolar olan girişlerden sektörlere göre en fazla payı 7 milyar 259 milyon dolarla “mali aracı kuruluş faaliyetleri” aldı. İmalat sanayi yatırımları kapsamında toplam 1 milyar 914 milyon, elektrik, gaz, su sektörüne 534 milyon, ulaştırma, haberleşme, depolama sektörüne 442 milyon, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetlerine 370 milyon, inşaat sektörüne 219 milyon, madencilik taşocakçılığına 217 milyon dolarlık giriş kaydedildi.
2006’NIN REKORUNU KIRAR MI?
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları AB ile müzakere sürecinin başladığı 2005 yılından itibaren hızlandı. 2002 yılında 1.1 milyar, 2003’te 1.8 milyar, 2004’te 2.9 milyar dolar olan doğrudan yabancı sermaye fiili girişi, 2005’te 9.7 milyar dolara yükseldi. 2006 yılında daha da hızlanan girişler 20.2 milyar dolara ulaştı.
Doğrudan yabancı sermaye girişindeki artışta, tek parti hükümetinin sağladığı istikrar, Türkiye’nin AB’ye uyum kapsamındaki reformlara hız vermesi, adaylığının tescil edilmesi, yabancı yatırımcıların artan güveni etkili oldu.
Küresel ekonomide olası krizlerin patlak vermemesi durumunda, yılın kalan döneminde beklenen girişlerle, Türkiye’de tek parti hükümetinin yeniden iş başına geldiği 2007’nin tümündeki fiili giriş tutarının, geçen yılki rekor düzeyi de geçebileceği belirtiliyor.
“SIFIRDAN YATIRIM YOK” ELEŞTİRİSİ
Türkiye’nin yüksek cari açığının finansmanı dolayısıyla önem taşıyan girişlerin mevcut trendi sürdürebilmesi için, şu ana kadar daha çok hazır kuruluşları almaya gelen yabancıların “sıfırdan” yatırımlara özendirilmesi gerektiğine işaret ediliyor.
Tamamına yakını özelleştirmeler, TMF satışları ve başta bankalar olmak üzere özel şirketlerin hisse devirleri ile taşınmaz alımlarına bağlı yabancı sermaye fiili girişleri son iki yıldır rekor kırarken, yabancıların asıl üretim ve istihdam artışı sağlayacak olan “yeni” yatırımlarının ise yerinde saydığı vurgulanıyor.
3.7 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM İÇİN DE TEŞVİK ALINDI
Öte yandan asıl üretim ve istihdam artışı yaratacak “sıfırdan” yatırımların göstergesi olan yabancı sermayeli yatırımlar için ilk yedi ayda alınan teşvik belgelerinin tutarında da yüksek oranlı bir artış olduğu gözlendi. Hazine verilerine göre yılın ilk yedi ayında 3 milyar 733 milyon dolar tutarlı 114 yabancı sermayeli yatırım projesi teşvik belgesine bağlandı. Bu yatırımlardaki toplam yabancı sermaye payı ise 1 milyar 523 milyon dolar düzeyinde.
Ancak, teşvik kapsamına alınan bu yatırımların ne kadarının realize olacağı bilinmiyor. 2000 yılında 5 milyar 794 milyon doları yabancı katkısı olmak üzere toplam 11 milyar 728 milyon dolarlık 217 ortak yatırım için teşvik belgesi alan yatırımcılar daha sonra vazgeçerek bunun büyük bölümünü gerçekleştirmemişti. Anılan yılda doğrudan yabancı sermaye fiili giriş tutarı sadece 982 milyon dolarda kalırken, 2 milyar 518 milyon dolarlık daha ortak yatırım için teşvik belgesi alınan 2001 yılında ise 3 milyar 352 milyon dolar olmuştu. 2002 yılında teşviğe bağlanan yabancı sermayeli yatırım tutarı 1 milyar 409 milyon, fiili giriş tutarı 1 milyar 137 milyon, 2003’te teşvikler 1 milyar 730 milyon, fiili giriş 1 milyar 752 milyon, 2004 yılında da teşvik tutarı 3 milyar 834 milyon fiili girişler 2 milyar 883 milyon dolar olmuştu. 2003’teki fiili girişlerin 998 milyonu, 2004’tekinin de 1 milyar 343 milyonunu taşınmaz alımlarına yönelik olarak gerçekleşmişti.
AB ile müzakerelerin başladığı 2005 yılından itibaren ise fiili girişler satın almaların etkisiyle artmaya başladı. 3 milyar 485 milyon dolarlık yabancı sermayeli yatırımın teşviğe bağlandığı anılan yılda toplam fiili girişler 9 milyar 738 milyon dolara ulaştı. 2006 yılında da teşviğe bağlanan yatırım tutarı 1 milyar 803 milyon dolar olurken, fiili giriş tutarı 20 milyar 70 milyon dolara ulaştı.
2005 yılındaki girişlerin 1 milyar 841 milyon, 2006 yılındakinin de 2 milyar 922 milyon dolarlık bölümünü taşınmaz alım bedelleri oluştururken, kalan tutarın ise büyük bölümünün özelleştirmeler ve şirket evlilikleri kapsamında geldiği dikkati çekti.
ANKA
Haber Gönder
