Sterilizasyon nedir? Sterilizasyon yöntemleri nelerdir?

Sterilizasyon hem tıpta hem de ekonomi alanında kullanılan bir ifadedir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının Türk lirasının değerini koruyabilmek için başvurduğu bazı yöntemler bulunur. Bu yöntemlerden biri de sterilizasyon politikasıdır. Sterilizasyon, herhangi bir sebeple ekonomide oluşan para arzındaki artışı dengelemek için yapılan açık piyasa işlemleridir.

Sterilizasyon nedir?

Bir ülkede cari açık ya da cari fazlalık durumunun para arzındaki değişiklikler aracılığı ile olumsuz etkilerini engellemek için sterilizasyon kullanılır. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, gerek olandan fazla gelen dövizin Türk lirası üzerinde bir baskı oluşturmasını engellemek için bu politikaya başvurur. Sterilizasyon yöntemleri kullanılarak Türk lirasının üzerindeki döviz baskısından kurtulması hedeflenir. Merkez bankaları dövize yapılan müdahalelerin para arzındaki etkisinin yönünü değiştirmeyi amaçlar. Bu çevirme işlemi kısa zaman dilimleri içinde ya da eş zamanlı olarak gerçekleştiğinde müdahale sterilizasyona uğramış olur.

Sterilizasyon yöntemleri nelerdir?

Ülkemizde farklı yollarda döviz girişi yaşanır. İhracat gelirleri, turizm, taşımacılık ya da mali hizmetlerden kaynaklı gelirler, yurt dışında bulunan işçiler aracılığı ile ülkeye giren dövizler ya da yabancı sermayeli yatırımlar bu giriş seçenekleri arasında yer alır. Gelen dövizler Türk lirasına dönüştürülür. Ancak aynı zamanda Türkiye’den Türk lirası karşılığı olarak döviz alma işlemi ile para çıkartılır. Nakit para bir ürün gibi değerlendirildiği zaman talep ve arz kanunu gereğince artan ürünün fiyatı düşeceği için döviz kuru da arttığı için düşer ve Türk lirasının değeri artar.

Gerek duyulandan daha fazla döviz ülkeye girdiği zaman Türk lirası bollaşan döviz karşısında değerlenir. Gelen dövizi bankaya verenler karşılığında Türk lirası alır. Bu sebeple de Türk Lirasının likidite değeri azalır. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası bu olasılıklar karşısında iki yönlü sterilizasyon uygular. Bu politikalar doğrultusunda uygulanan sterilizasyon yöntemleri şu şekildedir:

• Para piyasalarında azalmış olan Türk Lirası likiditesinin eski oranına kavuşması için haftalık olarak tahvil repo ihalesi yapılır. Bu durum Türk Lirası karşılığında bono ya da tahvil alınması anlamına gelir.
• Türk lirasının döviz bollaştığı zaman değerlenmesini engellemek için zorunlu olan karşılık oranları arttırılır.