Geçtiğimiz günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kiralardaki fiyat artışlarının önüne geçmek için konut arzının artırılacağını, deprem kaynaklı konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirileceğini ve dar gelirli vatandaşların konuta erişiminin artırılacağını açıklamıştı. Şimşek’in açıklamaları sonrası yılın ilk Enflasyon Raporu'nun yayımlayan Merkez Bankası’nın Ekonomik Görünüm bölümünde konut piyasasıyla ilgili yaptığı değerlendirmenin detayları da ortaya çıktı. TCMB, fiyatların ve kiraların düşmesine yönelik bir dizi öneride bulundu. Metinde kiralık konut arzının artırılması, sosyal konut uygulaması, hisseli kiracılık, konut sayısına göre kademeli vergilendirme ve boş konut vergisi gibi önerilerde bulundu.
RAPORDAN ÖNE ÇIKAN DEĞERLENDİRMELER VE ÖNERİLER ŞÖYLE
Reel konut fiyat artışı, 2022 yılı dördüncü çeyreğinde
tarihi en yüksek seviyesine ulaşırken 2023 yılında bir miktar gerilemekle
beraber OECD ülkelerinden ayrışmaya devam etmiştir.
"KONUT FİYATLARINDAKİ ARTIŞ ENFLASYONU ETKİLEYEBİLMEKTEDİR"
Konut piyasasının önemi 2023 Kahramanmaraş merkezli
depremlerden sonra daha da artmıştır. Konut fiyatlarındaki artış hem kiralara
yansıyarak hem de yaşam ve talep koşullarını etkileyerek dolaylı yollarla
enflasyonu etkileyebilmektedir.
"KONUT FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN ENFLASYONA YANSIMASI ÇOK DAHA GECİKMELİ OLUYOR"
TÜFE sepetinde ölçülen genel kira endeksine yansımanın yavaş
gerçekleşmesinin sebebi meskenlerde devam eden kira sözleşmelerinin tipik
olarak yılda bir kere güncellenmesi ve güncellenirken çeşitli sınırlara tabi
olmasıdır. Dolayısıyla, konut fiyatlarındaki artışın enflasyona yansıması çok
daha gecikmeli gelmekte ve konut fiyatları belirli bir seviyeye ulaştıktan
sonra artmasa bile uzun bir süre enflasyonu etkilemeye devam etmektedir.
"KİRA SÖZLEŞMELERİ E-DEVLET ÜZERİNDEN YAPILACAK"
Çeşitli ülkelerde hayata geçirilen kiralık konut piyasasına
yönelik uygulamalar, bu piyasanın daha etkin yönetilebilmesi için bazı alt yapı
ihtiyaçlarına işaret etmektedir. Günümüzde, kiralık konut piyasasının sağlıklı
analiz edilebilmesi ve soruna yönelik etkin politikaların geliştirilebilmesi
için elektronik alt yapıların mümkün olması bir fırsat olarak
değerlendirilebilir.
Bunun için tüm kiraların merkezi bir platform üzerinden
takibinin sağlanması (sözleşmeler ve sözleşmeye konu olan konut özelliklerinin
kayıt altına alınması), kiralamalarda belirli standartların belirlenmesi ve
bunlara uyulmasının mecburi hale getirilmesi, kira piyasasının sağlıklı
işleyişi için etki analizlerine dayanan düzenlemelerin oluşturulmasına katkı
sağlayabilir. Bu çerçevede, Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2023-2025 dönemine
ilişkin Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı kapsamında hazırlanan kira
sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden düzenlenmesine ilişkin karar
alınmıştır.