BİZE ULAŞIN
Şirketin duran varlıklarının yıpranma payı olarak adlandırılan amortisman, genellikle 1 yıldan daha fazla kullanılan duran varlıkların süre içerisindeki yıpranma bedelini ortaya çıkarır. Değer kaybı yaşanan eşyaların kullanım süresi boyunca gider olarak yazılması gerekir.
Amortisman, duran varlıkların yıpranma, aşınma ve eskime paylarının hepsinin hesaba katılarak aldığı paydır. Maddi duran varlıkların amortisman payı, kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılır ve gider olarak işlenir. Amortisman hesaplama, şirketin duran varlıklarını konu alır.
En çok kullanılan normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi, azalan bakiyeler yöntemi ve fevkalade amortisman yöntemleridir.
Amortisman diğer adıyla yıpranma payı olarak bilinir. İşletmelerde kullanılan duran varlıkların aşınması ya da eskimesi durumlarında kullanılan bir gider payıdır.
İşletmeler genellikle aldıkları eşyaları 1 yıldan fazla süre kullanır. Zaman içinde deformasyon yaşayan eşyaların ekonomik değerleri azalır. Bu durum göz önünde bulundurularak varlıklar, muhasebede ekonomik ömrü boyunca gider olarak gösterilir.
Amortisman ayrılan duran varlıkların işletmede 1 yıldan fazla kullanılması gerekir. Başka bir ifade ile bir iktisadi varlığın faydalı ömrünün bir yıldan uzun olması şartı aranır. Duran varlıklar ilk alındıkları yıl gider olarak kayıt altına alınmaz. 1 yılın sonrasında kısmi gider olarak ayrılır.
Amortisman yöntemi çeşitleri 3 gruba ayrılır. Her birinin uygulama şekillerini inceleyelim:
Normal Amortisman
Belirlenen bir eşyaya sabit bir amortisman oranı uygulanır. Tutar/Varlığın ekonomik ömrü formülü ile hesaplanır. Yani normal amortisman, eşit tutarlı amortisman şeklinde de değerlendirilir.
Fevkalade Amortisman
Olağan durumlar dışında yaşanan kayıplar için uygulanan yöntemdir. Sel, deprem, yangın, fırtına ve benzeri doğal afetlerin yaşandığı ekstrem koşulları kapsar. Yaşanan bu durumlarda varlıkların belirli bir kısmı amortisman payı olarak değerlendirilir.
Azalmakta Olan Bakiyeler Yöntemi
Azalmatak olan bakiyeler yöntemi uygulandığı zaman varlıklar, normal amortisman yönteminden farklı olarak 2 kat daha kısa sürede gider olarak değerlendirilir. Gider hesaplamaları ise yıl yıl oluşturulur ve devreden net hesap defter değeri üzerinden yapılır.
Amortisman hesaplama örnekleri, belirlenecek amortisman yöntemi çeşidine göre değişiklik gösterir. Farklı amortisman türüne göre hesaplanan varlıkla ilgili sonuçlar farklı çıkar.
Örnek olarak; yüzde 18'lik KDV oranı hariç tutarak net değeri 3000 TL kabul edelim. 5 yıl boyunca ekonomik ömrü olduğunu varsayalım. ve normal ve azalan bakiyeler yöntemi ile varlığın hesaplamasını çıkaralım.
Normal amortisman yöntemi ile yapılan hesaplamada;
Tutar/Varlığın ekonomik ömrü > formülü kullanılır.
Amortisman hesabını 3000/5= 600 olarak bulabiliriz.
Amortisman oranı hesabında ise;
1/Varlığın ekonomik ömrü > formülünü kullanalım.
Amortisman oranını %20 kabul edelim. Ürünün net değeri üzerinden oranlama yapalım. Yine aynı sonuca ulaştığımızı görürüz:
3000 x %20= 600
Azalan Bakiyeler Yöntemi: Azalan bakiyeler yöntemi için de aynı değerleri kullanalım. 3 yıllık amortisman hesabı için:
1. Yıl: (3000/5) x 2 = 1200 TL
2. Yıl: (3000 – 1200)/5 x 2= (1800/5) x 2 = 720 TL
3. Yıl: (1800 – 720)/5 x 2= (1080/5) x 2 =432 TL
sonucuna ulaşırız.
Bir duran varlığa amortisman payı oluşturmak için bazı koşulları sağlamış olması gerekir.
İşte o koşullar:
