Büyük tuzağa düşmeyin!

Peki borsada bu işler nasıl yapılır, hangi araçlar kullanılır? Özellikle amatör yatırımcılar ne yapmalı ve hangi hisselere karşı uyanık olmalı?

Piyasada uzun yıllardır işlem yapan yatırımcılardan elde ettiğimiz bilgilere göre keriz silkeleme operasyonları genellikle şöyle gerçekleşiyor:

Bir kişi veya bir grup önce işlem yapacağı hisseyi belirliyor. Bu hisse genellikle işlem hacmi düşük ve halka açıklık oranı az hisselerden seçiliyor. Eğer söz konusu şirketin hisseleri çok fazla yatırımcının elindeyse önce bu hisselerin toplanması gerekiyor. İşte 'keriz silkeleme' denen operasyon burada başlıyor.

Şirketin hisselerini toplamak isteyen grup hisse üzerinde satış baskısı kurarak fiyatı düşürüyor. Bu sırada şirketle ilgili olumsuz haberler yayılıyor, yatırımcıların beklentileri kötüleştiriliyor. Hissedarlar da daha fazla kaybetmemek için ellerindeki hisseleri satıyor. Aynı anda diğer grup bu hisseleri topluyor.

'GEL GEL' YAPIYORLAR
Grup istediği miktarda hisseyi topladıktan sonra sıra fiyatı yükseltmeye geliyor. Genellikle fiktif işlemlerle suni fiyat hareketleri oluşturuluyor ve hisse fiyatı yükseltiliyor. Arkasından şirketle ilgili olumlu beklentiler ve iyi haberler öne çıkartılarak piyasa tabiriyle yatırımcıya 'gel gel' yapılıyor.

Hissenin fiyatının nereden nereye geldiğine bakmayıp daha da yükseleceğine inanan yatırımcılar yeniden almaya başlayınca grup ellerindeki hisseleri yüksek fiyattan yeni gelenlere satıp operasyonu tamamlıyor. Geriye de çok yüksek karlar kalıyor.

ÜÇ UNSUR ÇOK ÖNEMLİ
Borsacıların verdiği bilgiye göre manipülasyonlarda üç unsur çok önemli: Suni fiyat hareketleri, insider (içeriden bilgi sızdırma) ve şirketle ilgili asılsız bilgi.

Bu unsurlar kullanılarak hisse fiyatları oluşturuluyor ve yatırımcılar zarara uğratılıyor.

BORYAD'DAN SPK'YA VE YATIRIMCIYA ÇAĞRI
Borsa Yatırımcıları Derneği (BORYAD) Başkanı Ali Bahçuvan, son olaylar karşısında küçük yatırımcıya dikkatli olma uyarısı yaparken, kesinlikle tüyo ile hisse senedi almamalarını ve hisselerin temel bilgilerini araştırmaları gerektiğini söyledi.

Bahçuvan, "Mümkünse kısa vadeli işlemlerden kaçının. Bazı yatırımcılar hisse alırken ne bilançoya ne şirketin sahiplerin ne beklentilere, hiçbir şeye bakmıyor. Sonrasında da büyük zararlar oluşuyor. Kısa vadede çok yükselmiş hisselerde geri çekilme riski vardır. Alacaklarsa da bunu bilerek alsınlar."

Bu tip olaylarda SPK'nın ve aracı kurumların da yapması gerekenler olduğuna işaret eden Bahçuvan şunları anlattı:

"Bu işlerin manüpilasyon yapanlara işlem yasağı getirmekle olmayacağı belli. Aracı kurumlara yönelik yaptırımlar da olmalı. Nasıl bankalar şüpheli işlemeri MASAK'a veya BDDK'ya bildiriyorsa aracı kurumlar da kendilerinden yapılan şüpheli işlemleri SPK'ya bildirmeli. Ayrıca SPK manipülasyon şüphesi olan hisse senetlerini kırmızı banta alıp yatırımcıyı uyarabilir. Bu hisselere uyarı kalkana kadar vekaletle veya internet üzerinden işlem yasağı getirilebilir, yatırımcının bizzat lendisinin ıslak imzalı ordino ile işlem yapması sağlanabilir."

Son dönemdeki halka arz seferberliğine de değinen Bahçuvan, bazı şirketlerin borç ödemek için halka arz yaptığını belirterek, "Biz borsada bu tip şirketler istemiyoruz. SPK halka açılmak isteyen tüm şirketlere vize vermesin. Beklentisi olan şirketlerin borsada olmasını istiyoruz" dedi.

KAYBETMEYİ HAZMEDECEĞİNİZ KADAR PARA...
Piyasanın duayen isimlerinden Tacirler Menkul Değerler Stratejisti Ahmet Mergen, borsada bu tip manipülasyonların son 20-25 sene içinde hep yaşandığını bunda yatırımcıların kısa vadede kar etme dürtüsünün önemli yer tutuğuna işaret etti.

Mergen şöyle konuştu:

“Bu iş uzun yıllardır böyle... Hisse senetleri gitmeyince bir takım insanlar en kısa vadede bu yola başvuruyor. Yatırımcı istese de istemese içindeki dürtüyle bu işe yöneliyor. Bu noktada yatırım danışmanlarının da işi zor. Yatırımcı, 'şu hisseyi alayım mı' diyor. Bu spekülatif deyip tavsiye etmiyorsunuz. Ama o hisse iki üç kat prim yapıyor. Sonra bir şey diyemiyorsunuz.

"BU ÜLKEDE SAAT KULELERİ SATILIYORDU..."
Spekülatif kağıtları almak istiyorsanız buraya kaybetmeyi hazmedeceğiniz kadar para getirmeniz gerekir. Üzerine soğuk su içebileceğiniz kadar. Aksi takdirde kendi ipinizle asılırsın. Benim tavsiyem, yatırımcının portföyünün yuzde 15'inden fazlasını spekülatif hisselere yatırmamasıdır. Benim bildiğim piyasa İMKB 30 ya da İMKB 50 dir. Yukarı diyorsan bu kağıtlara gireceksin.

Yatırımcı da kendisi açısından her şeye balıklama atlamayacak. Bu ülkede Sülün Osman tarafında saat kuleleri satılıyordu. Bunlara karşı da açık gözlü olacaksınız."

SPK'YA ÇOK YÜKLENMEYİN
Mergen, manipülasyonun önüne bir türlü geçilememesiyle ilgili olarak da, çözülmesi basit görünen ancak oldukça ayrıntılı bir konu görüşünü dile getirdi.

Mergen, "Bu konuda SPK'ya da çok yüklenmek doğru değil. Bu işlerden anlayan insanlar tarafından kanun yapılmalı. Bir takım cezalar verilemiyorsa, demek ki bir yerlerde eksiklik var. Bu işlerin ispatlanması da çok zor. Burası açık bir pazar. Birileri mal alıyor, birileri de satıyor. Ne diyeceksiniz. Niye mi sattın, diyeceksiniz. Biri, 'elimde vardı sattım', diğeri de 'para vardı aldım' diyecek. Bunda bir şey yok. Bu, yetki sahiplerinin bir araya gelerek çözebileceği bir olay" dedi.

Mergen bu kanunlarla, manipülasyonların gelecekte de görülmesinin oldukça yüksek olduğu öngörüsünde bulundu.