Rus doğalgazındaki azalış Türkiye'yi nasıl etkileyecek?

Enis Şenerdem

BBC Türkçe

Rusya'nın Ukrayna ile yaşadığı doğalgaz anlaşmazlığı Türkiye'yi de etkisi altına almaya başladı.

Sektör yetkilileri doğalgaz tüketiminin zirve yaptığı kış aylarının öncesinde Türkiye'nin kullandığı doğalgazın yüzde 10'undan fazlasını taşıyan Batı Hattı'ndan gelen gaz miktarında yüzde 35'lere varan azalmalar yaşandığını belirtiyor.

Batı Hattı, Rus doğalgazını sırasıyla Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan üzerinden taşıyarak Türkiye'ye getiriyor.

Bu hatla taşınan gazın yıllık 1 milyar metreküplük bölümünü getiren Batı Hattı AŞ, günlük akışın 28 milyon metreküplere kadar düştüğünü belirtiyor. Normal akış 40 milyon metreküp civarında.

BBC Türkçe'ye konuşan Batı Hattı AŞ. Operasyon Sorumlusu Hakan Dursun, "14 Ekim'den bu yana hem gelen gaz miktarı azaldı hem de boru hattı basıncı düştü. Müşterilerin talebini karşılayamıyoruz" diyor.

Boru hattının geçtiği Romanya ve Bulgaristan'daki tüketiminde artmasıyla Türkiye'ye ulaşan miktarın azaldığını vurgulayan Dursun, "Toptan satış yapan müşterilerimiz rahatsız. Kendi müşterilerine verdikleri taahhütleri yerine getiremiyorlar" diye ekliyor.

Batı Hattı şirketinin de eksik doğalgaz teslimatı nedeniyle gelecek aylarda müşterilerinden cezai yaptırım alması gündemde.

Rusya ve Ukrayna anlaşacak mı?

Batı Hattı'nda yaşanan sorunun daha da kötüleşme ihtimali var. Enerji Bakanı Taner Yıldız bu hafta içerisinde yaptığı açıklamalarda akışın tamamen durmasının ihtimaller dahilinde olduğunu söyledi.

Ancak Bakan Yıldız yine de umutlu olduğunu belirterek, "Özellikle son bir hafta içerisinde Avrupa Birliği, Ukrayna ve Rusya’nın yaptığı toplantılarda bir kısım ilerlemeler kaydedildi. Bazı fiyat revizyonları içerisinde bulundular, Rusya ve Ukrayna’ya karşı, bir kısım karşılıklı adımlar atıldı" dedi.

Rusya, Ukrayna'nın ödenmemiş doğalgaz borçlarını gerekçe göstererek Kiev'e sağlanan doğalgazı kestiğini açıklamıştı. Moskova'nın bu kararının ardından Ukrayna üzerinden Rus gazı alan ülkeler de kesintiden etkilenmeye başladı.

Türkiye için Rus gazının önemi

Türkiye ekonominin çarklarını döndüren doğalgazın yüzde 98'ini ithal ediyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2013'te ithal edilen gazın yüzde 58'i ise Rusya'dan alındı.

Türkiye'deki elektrik üretiminin ise yüzde 40'tan fazlası doğalgaz santrallerinde gerçekleşiyor. Yani doğalgaz arzında yaşanabilecek sıkıntılar elektrik üretimini de doğrudan etkiliyor.

Rus gazını ise iki ana boru hattı taşıyor: Karadeniz altından geçerek gelen Mavi Akım ve Batı Hattı.

Batı Hattı'ndan günlük 40, Mavi Akım'dan ise 48 milyon metreküp gaz alımı gerçekleşiyor.

Batı Hattı'nda yaşanan sorunların ardından Rusya'nın devlete ait doğalgaz şirketi Gazprom, Mavi Akım ile sağlanan doğalgazı yıllık 3 milyar metreküp artıracağını açıklasa da bu artışın oluşan açığı kapatmaktan çok uzak olduğu ifade ediliyor.

Batı Hattı gazı kesilirse ne olacak?

Türkiye'nin kış aylarında günlük 200 milyon metreküplere varan doğalgaz tüketimi yaptığını hatırlatan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Enerji Komisyonu Başkanı Necdet Pamir, "Oluşan açığı LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ya da diğer boru hatlarından artırılacak alımla kapatmak mümkün değil" diyor.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Pamir, Mavi Akım kapasitesinin artırılmasıyla günlük alımın sadece 48 milyon metreküpten 51-52 milyon metreküpe çıkabileceğini ifade ediyor ve ortada günlük 40 milyon metreküplük bir doğalgaz arzı düşüşü riski bulunduğunu söylüyor.

Pamir gaz akışının tamamen durması halinde ise oluşabilecek senaryoyu şöyle özetliyor:

"Batı Hattı gazının kesilmesi durumunda önce sanayi kuruluşları etkilenecek. Ardından santrallere verilen doğalgaz düşürülecek. Son olarak ise konutlara verilen gazın kademeli azaltılması olasılığı var."

Doğalgaz depoları kurtarıcı olur mu?

Türkiye'deki doğalgaz depolama sisteminin geliştirilmesi Enerji Bakanlığı'nın gündeminde olan bir konu. EPDK verilerine göre 2013 sonu itibariyle depolama kapasitesi 1,5 milyar metreküp seviyesine ulaştı.

Ancak Necdet Pamir, depolardan sağlanabilen pompalama geri besleme kapasitesinin günlük 18 milyon metreküp olduğunu ifade ediyor.