AGİ nasıl hesaplanır? İlave asgari geçim indiriminde dikkat çeken detay

Çalışanın kendisi ile beraber bakmakla yükümlü olduğu kişiler için sağlanan vergi indirimine asgari geçim indirimi (AGİ) deniyor. AGİ, 2007'den beri çalışanlara devlet adına işveren tarafından ödeniyor, gelir vergisinden düşülüyor. Geçen senelerdeki gibi, net ücretleri gelir vergisi tarifesi sebebiyle 2021'in ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalan ve sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplanan asgarî ücretli çalışanlara bu sene de ilave AGİ ödemesi yapılacak.

AGİ tutarı hesaplaması asgari ücret üzerinden gerçekleştiriliyor. Asgari ücret yükseldikçe AGİ tutarı da yükseliyor. AGİ’nin çalışana hak kazandığı aydaki ücreti ile birlikte nakden ödenmesi gerekiyor. Aynı zamanda özellikle medeni durum, çocuk sahibi olma veya çocuk sayısındaki değişikliklere göre AGİ tutarı da değişkenlik gösteriyor. Çalışanın ise bu noktada ‘Aile Bildirim Formu’ ile işverene değişkenlik hakkında bilgi vermesi gerekiyor.

KİMLER FAYDALANABİLİR?

AGİ uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler, ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler, ücretli ve maaşlı çalışan ve söz konusu geliri vergilendirilen bütün çalışanlar faydalanabilir.

Çalışana ödenecek olan AGİ tutarı çocuk sahibi olup olmamaya, medeni duruma ve çocuk sayısına göre değişiyor. AGİ kapsamında ilgili yılda geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;

• Mükellefin, yani çalışanın kendisi için yüzde 50’si,

• Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10’u,

• Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere;

İlk iki çocuk için yüzde 7.5’i,

Üçüncü çocuk için yüzde 10’u,

Diğer çocuklar için yüzde 5’i olmak üzere hesaplanan indirim oranları uygulanır.

NASIL HESAPLANIYOR?

Bu hesaplamaya göre matrahın gelir vergisi tarifesinin birinci dilimine karşılık gelen oranla, yani yüzde 15 ile çarpımı ile bulunan tutarın 12’ye bölünmesi sonucu her aya ilişkin tutar bize AGİ’yi verir. Bu anlamda, örnek vermek gerekirse 2021 senesi için bekar bir çalışana ödenen aylık AGİ tutarı 268.31 TL iken, evli ve eşi çalışmayan bir çalışana 321.98 TL ödeme yapılıyor. Eğer evli ve eşi çalışmayan çalışanın bir de çocuğu olmuş ise çocuk sayısına göre 362.22 TL’den (bir çocuk sahibi) 456.13 TL’ye (beş çocuk sahibi) kadar değişen tutarlarda ödeme sağlanıyor.

EŞLER ÇALIŞIYORSA NE OLUR?

Eğer eşlerin her ikisi de ücretli çalışıyorsa çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil ediliyor. Çalışanın baktığı 18 yaşını ya da eğitimini sürdürenler için 25 yaşını doldurmamış çocuklar için AGİ alınır.

301 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin 13. maddesinde yer alan düzenlemeye göre; net ücretleri gelir vergisi tarifesi nedeniyle 2021 yılı ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalan asgarî ücretli çalışanlara (sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplananlar) ilave AGİ verilecek.

Bu kapsamda, tarife sebebiyle ortaya çıkan tutar kaybının yaşandığı aylara ilişkin olarak aylık hesaplanan fark tutar (net ücret ile net ücretin altında kalan tutar arasındaki fark), ücretlinin asgarî geçim indirimine ayrıca ilave ediliyor. Burada ‘net ücret’ olarak ifade edilen tutar, yasal kesintiler sonrasındaki ücret tutarına asgarî geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan tutardır. Örnek vermek gerekirse, asgari ücretle çalışan bekar bir çalışanın 2021 senesi ocak ayında asgari geçim indirimi dâhil net ücretinin 2.825,90 TL olduğunu düşünelim. Bu çalışanın ikinci gelir vergisi dilimine geçiş yapması nedeniyle;

• 2021 yılı ağustos ayı net ücreti 2.809,55 TL’ye,

• Eylül, ekim, kasım ve aralık ayı net ücreti ise 2.673,86 TL’ye düşmektedir.

Söz konusu çalışanın, ağustotan itibaren eline geçen net ücreti, ocakta eline geçen tutarın (2.825,90 TL’nin) altında kalmaktadır. Bu sebeple, çalışana;

• Ağustos ayı için 16.35 TL (2.825,90 -2.809,55),

• Eylül, ekim, kasım ve aralık ayları için ise 152.04 TL (2.825,90 - 2.673,86) ilave AGİ ödenmesi gerekir.