BİZE ULAŞIN
Petrol fiyatları resesyon endişeleri ile haftanın büyük bölümünde düşüş yaşadı. Ancak birçok kurum yaşanan ekonomik durgunluk döneminde bile petrol fiyatlarının yükseleceğine dair değerlendirmelerde bulundu. JPMorgan ve Goldman Sachs dahil olmak üzere bazı büyük yatırım bankaları, petrol fiyatları konusunda oldukça iyimser.
SİNEM ERYILMAZ / MYNET ÖZEL
Petrol için yükseliş tahmininde bulunan kurumlardan ilki JP Morgan oldu. Bankacılık devi, petrol fiyatlarının dördüncü çeyrekte 101 dolara yükselmesini beklediklerini açıkladılar. Gerekçe olarak ise arzda sıkılaşmayı gösterdiler. Goldman Sachs da yükseliş tahmini yapan bir diğer kurum oldu. Bankanın analistleri, Brent'in gelecek yıl 125 dolara ulaşabileceğini söyledi.
Morgan Stanley, fiyat beklentilerinde biraz daha mütevazı tahmin yaptı ve yılın son çeyreğinde petrolün varil başına 95 dolardan işlem görebileceğini öne sürdü. UBS ise fiyat beklentilerini durgunluk endişelerinin yanı sıra Rus petrolünün Asyalı ithalatçılara devam eden akışını gerekçe göstererek aşağı yönde revize etti. Ancak bu aşağı yönlü revizyon Brent'i 110 dolara getirdi ve analistler 2023'ün üçüncü çeyreğinin sonunda 125 dolara yükselebileceğini belirtti.
Dün 88,19 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 88,05 dolar seviyesinde tamamladı. Brent petrolün varil fiyatı bugün 88 dolar oldu. Aynı dakikalarda Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 82 dolardan alıcı buldu. Fiyatlardaki düşüşte, güçlü dolar ve resesyon beklentilerinin sebep olduğu talep düşüşü endişeleri etkili oldu. ABD dolarının diğer para birimleri karşısında değerini ölçen dolar endeksindeki artış ise petrolü diğer para birimlerini kullanan alıcılar için daha pahalı hale getirerek fiyatları baskılıyor.
Akaryakıt fiyatları üzerinde etkili olan bir başka önemli unsur ise yurt içinde dolar/TL kuru. Yıla 13,30 yakınında başlayan kurda kademeli olarak süren yükseliş Mayıs’ta hızlandı. Son aylarda ise hem küresel merkez bankalarının faiz yükseliş hızını artırmaları hem TCMB’nin faiz indirmesiyle kurda yeniden rekor seviyeler görüldü. Dolar kurunun bu yılki yükseliş oranı yüzde 38’e ulaştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) eylül ayı piyasa katılımcıları anketinde dolar tahminleri yeniden güncellendi. Katılımcıların cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 19,65 TL iken, bu anket döneminde 19,51 TL oldu. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 22,03 TL ve 22,07 TL olarak gerçekleşti.
Ancak petroldeki geri çekilme Türkiye’de başta benzin ve motorin olmak üzere akaryakıt fiyatları üzerinde indirim beklentisini karşılamadı. Geçen yılın aynı ayında savaş riskinin bile olmamasına rağmen 80 dolar seviyesinde olan petrol fiyatları karşısında akaryakıt fiyatlarını doğrudan etkileyen dolar/TL kuru 8,5 liranın biraz üzerinde işlem görüyordu. Akaryakıtın litresi de o dönemlerde 7 liranın üzerindeydi. Bugün gelinen noktada petrol hemen hemen aynı seviyede fakat dolar 18,50 lira düzeyinde bulunuyor. Kurdaki artış nedeniyle uzmanlar akaryakıt fiyatlarında büyük bir gevşemeyi şimdilik öngörmüyor.
Enerji Piyasaları Uzmanı Ekonomist Dr. Rahmi İncekara, başta benzin ve motorin fiyatları olmak üzere akaryakıt fiyatlarının sadece petroldeki artıştan etkilenmediğini ifade ederek, “Rafineri çıkış fiyatı, dağıtım şirketi ve bayii kârları, ulaşım maliyetleri, döviz kurlarındaki artış, KDV ve ÖTV gibi vergi etkisi fiyatların oluşumunda etkilidir. Dolayısıyla direkt brent petrol ve ham petrol fiyatlarındaki korelasyon akaryakıta birebir yansıtılmamaktadır” dedi.
“Akaryakıt ürünleri ile ham petrol fiyatları arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Ham petrol fiyatları, brent petrol fiyatlarını gösterge kabul eder. Akaryakıt fiyatları, 2005 yılından beri en yakın dünya serbest piyasasına göre belirlenmektedir. Tüm akaryakıt ürünlerinin fiyatı, ham petrol fiyatındaki değişimler çerçevesinde arz-talep dengesine göre şekillenmektedir” diyen Dr. İncekara şöyle konuştu:
“Rafineri fiyatları ise, Akdeniz havzasındaki benzin ve motorin fiyatları baz alınarak, rafinerilerce belirli bir metodolojiyle tespit edilmektedir. Rafineri çıkış fiyatına KDV ve ÖTV eklenmektedir. Ortaya çıkan fiyat dağıtım şirketlerine bildirilmektedir. Dağıtım şirketleri de kendi kârını ve bayii kârını ekleyerek fiyatları akaryakıt istasyonlarına iletmektedir. Ulaşım maliyetinden ötürü rafineriye uzak yerlerde fiyat daha yüksek olabiliyor. Dağıtım şirketleri ile akaryakıt istasyonları arasında fiyat farkı pek bulunmamaktadır.”
Türkiye’de akaryakıt fiyat oluşumunda, ham ve brent petrol fiyatından ziyade işlenmiş petrolün yani benzin ve motorinin uluslararası piyasadaki fiyatlarının etkili olduğunu dile getiren uzman isim, “Brent petrol fiyatındaki değişim aynı oranda yansımayabiliyor. Bunun için sadece brent petrol fiyatlarına bakılarak rafineri çıkış fiyatlarındaki değişimi tahmin etmek gerçekçi değildir. Yurt içi akaryakıt fiyatları, uluslararası piyasalardaki akaryakıt fiyatlarından ve Dolar/TL kurunda yaşanan dalgalanmalardan direkt olarak etkilenmektedir. Akaryakıt fiyatlarının artacağının bilindiği günlerde satışlar ortalama satışların 1,5 katına kadar ulaşabilmektedir” yorumunda bulundu.
Benzin: 19,23 TL
Motorin: 23,06 TL
LPG: 10,62
Benzin: 19,34 TL
Motorin: 23,20 TL
LPG: 10,94 TL
Benzin: 19,34 TL
Motorin: 23,21 TL
LPG: 10,74 TL
Not: Akaryakıt fiyatları dağıtım şirketlerine göre değişebiliyor.
