Köklü bir geçmişi bulunan borsa piyasalarının tarihi 1400'lü yıllara dayanmaktadır. Borsa yatırımcıların etkinlikleri için güvenli bir ortam yaratmasına ek olarak düzenli bir işlem mekanizmasına, güncel fiyatlara ve gerçek zamanlı alım satım yapmaya sahip olması nedeni ile oldukça popülerdir. Finans piyasalarının genel performansını izlemek için olmazsa olmaz araçlardan biri de borsa endeksidir.
Bir ülkenin borsadaki piyasa performansını borsa endeksi ölçer. Bir grup şirkete ait hisse senetlerinin fiyatları baz alınarak hesaplanmaktadır. Borsa endeksi sayesinde yatırımcılar piyasadaki hareketleri izleme imkanı bulurlar. Bu anlamda borsa endeksi borsanın nabzını tutan bir araçtır. Endeksler yatırımcılara pazarın genel performansı hakkında bilgi vermektedir. Piyasanın genel eğiliminin ölçülmesi, piyasa dalgalanmalarının izlenmesi, takip edilebilmesi ve yatırım portföylerinin değerlendirilebilmesi için kullanılabilmektedir.
Borsa endeksleri yatırımcılara piyasa trendleri hakkında bilgi verir. Yatırımcıların portföylerini çeşitlendirmesine, risklerin yönetilebilmesine, uzun vadeli yatırım stratejileri geliştirmesine hizmet eder. Ayrıca şirket performanslarının da genel bir göstergesidir. Finansal okuryazarlık ve yatırım yapmak için bir borsa endeksinin neden meydana geldiğini bilmek ve sunduğu verilerin ne ifade ettiğini anlamak son derece önemlidir.
Endeksleri anlamak için başat adım BİST 100 endeksidir. BIST 100, Borsa İstanbul hisse senedi piyasasının temel göstergesi olarak kabul edilir.
Piyasa değerini bulabilmek için bir şirketin hisse senedi fiyatı ile dolaşımdaki toplam hisse sayısı çarpılır. Bu sayede hisse değeri ölçümü yapılmış olur ve hesap yapılırken piyasa hareketliliği ile likitide de göz önünde bulundurulur. Bu yüzden yalnızca halkın elinde olan ve piyasada alım satımı yapılabilen hisse senetleri dikkate alınmaktadır.
BIST 100 endeksi, endeks ile ilgili olan her şirketin toplam piyasa değerinin ağırlıklı ortalamasına göre hesaplanmaktadır. Piyasa değerini bulabilmek için de bir şirketin hisse senedi değeri dolaşımdaki toplam hisse sayısı ile çarpılmalıdır. Türk hisse senedi piyasası için başat gösterge kabul edilen BIST 100 endeksi Borsa İstanbul’da hesaplanan birçok endeks arasında en özel olandır. Öne çıkan bazı özellikleri ise şu şekildedir:
BIST 100 endeksi, endekse dahil olan her firmanın toplam piyasa değerinin ağırlıklı ortalamasına göre hesaplanmaktadır. Piyasa değeri bir şirketin hisse senedi fiyatı üzerinden hesaplanır.
Her borsa endeksi belli bir başlangıç yılına ait baz puan ile başlar. Baz yıl BIST 100 için 1986 başlangıç puanı ise 0,01’dir. Endeksin güncel değeri başlangıç için belirlenen tarihten itibaren hisse senetlerinin toplam piyasa değeri hareketliliklerine göre ayarlanıp bulunur.
ÖNEMLİ UYARI: Bu içerik yatırım tavsiyesi değildir ve yatırım tavsiyesi içermez.