Emeklilikte yeni sistem! Daha çok maaş almak isteyenler dikkat... Bu yöntemle artacak

Emeklilikle ilgili önemli gelişmeler yaşanıyor. Son olarak yeni sisteme dair dikkat çeken detaylar aktarıldı. Orta Vadeli Program'da bulunan bu yeni sistemde emeklilik ve maaş hesaplama yöntemlerini de içeren çeşitli düzenlemelerin olduğu belirtildi. İşte detaylar...

"PRİM GÜN SAYISI DA EMEKLİ MAAŞINI ARTIRACAK"

Sabah yazarı Faruk Erdem, yeni düzenlemelere dair ayrıntıları aktardı.

Türkiye'de emeklilik sisteminde aylık ödenen dosya sayısının 16 milyona ulaşmış durumda olduğu belirten Erdem "Bakıldığı zaman 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bunun olması gereken oranı ise 4 çalışana bir emeklinin düşmesi" ifadelerini kullandı. Dolayısıyla bu dengenin sağlanamamasının hem sosyal güvenlik sistemini zora soktuğunu hem de emeklilerin daha yüksek aylık almalarını önlediğini vurgulayan Erdem, Orta Vadeli Program'da (OVP) emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılmasının öngörüldüğünü açıkladı. Erdem "Buna göre sadece kazançlar değil prim gün sayısı da emekli maaşını artıracak" dedi.

"Emekli maaşı nasıl hesaplanıyor?" sorusuna yanıt veren Erdem "Şu an uygulanan emekli maaşında üçlü sistem var. Yani 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı hesaplama yapılarak toplanıyor. Bu üç dönem için ayrı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve çarpanlar kullanıldığı için 1999 öncesi çalışması çok olan avantajlı hale geliyor" ifadelerini kullandı.

"Aylık hesaplamasında hangi kriterler kullanılıyor?" konusuna da değinen Erdem, bunları şu şekilde sıraladı:

• Sigortalının çalışırken ödediği primler (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas kazanç)
• Üç dönem için aylık bağlama oranları (ABO)
• Önceki yılın güncelleme katsayısı
• Önceki yılın enflasyon oranı
• Önceki yıl büyümenin yüzde 30'u
• İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları

"DİLEKÇE VERECEĞİNİZ YIL MAAŞINIZI ETKİLEYEBİLİYOR"

"Yüksek emekli maaşı için ne yapmalı?" sorusuna yanıt olarak ise Erdem "Mevcut sistemde yüksek emekli maaşı alabilmek için öncelikle prime esas kazancı yani brüt maaşı yüksek tutmak gerekiyor. 1999 öncesi çalışmalar daha çok katkı yapıyor. Bir de dilekçe vereceğiniz yıl maaşınızı etkileyebiliyor" dedi.

"BENZER BİR DURUM 2025-2026 ARASINDA DA YAŞANACAK"

Hangi dönemde emekli olmak avantajlı konusu da sık sık gündemde yer alıyordu. Bununla ilgili Erdem "Maaş bağlanırken kullanılan güncelleme katsayısı yıldan yıla aylıkları da değiştiriyor. Örneğin 2024 yılında uygulanan güncelleme katsayısı 2023 yılı enflasyon ve büyüme oranları dikkate alındığında 2025'de uygulanacak olandan yüzde 30 yüksek çıktı. Yani 2024'te emekli olanlara bu yıl olanlardan yüksek maaş hesaplandı. Enflasyon giderek düştüğü için benzer bir durum 2025 ile 2026 arasında da yaşanacak" ifadelerini kullandı.

"SABİT BİR GÜNCELLEME KATSAYISI DÜŞÜNÜLÜYOR! YILLAR ARASINDAKİ FARKLILIK ORTADAN KALKAR"

"Güncelleme katsayısında kullanılan parametreler (enflasyon, büyüme) değişken olduğu için her yıl bu farklılık ortaya çıkacak" diyen Erdem, yazısında bu sorunun çözümüne dair ifadelere yer verdi.

Erdem "Bu sorunun çözümü için sabit bir güncelleme katsayısı düşünülüyor. Eğer katsayı bir rakamda sabitlenirse yıllar arasındaki farklılık da ortadan kalkar. Kamu Denetçisi Abdullah Cengiz Makas da TBMM'de komisyona sunum yaparak, bu konuda bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtti" dedi.

"HESAPLAMADA DÜŞME YAŞANIYOR"

"Çok çalışan az maaş mı alıyor?" sorusuyla ilgili "Bu iddia doğru değil" diyen Erdem "Şu andaki sistemde de ne kadar çok prim ödenirse emekli maaşı o kadar artıyor. Ancak bütün hayatı boyunca asgari ücretten prim ödeyenler, örneğin Bağ-Kur'lular daha düşük maaş alıyor. Yüksek prim ödeyip sonradan asgari ücretten ödeyenler için de yüksek hesaplamada düşme yaşanıyor" ifadelerini kullandı.

"Yeni sistemde gün sayısı öne mi çıkacak?" sorusuna yanıt olarak da Erdem "Sadece yatırılan Prime Esas Kazanç miktarları değil çalışma gün sayıları da etkili olacak. Böylece emeklilikte daha çok aylık almak isteyenler sistemde daha çok kalmayı tercih edecek" dedi.

"Aylık hesapları ile ilgili sorunlar nasıl çözülebilir?" sorusuna yönelik "Şu değişiklikler sorunları önemli ölçüde çözebilir" diyen Erdem şu ifadeleri kullandı:

• Aylık bağlama sistemi üçlü karma yapıdan kurtarılmalı, tek ABO ve güncelleme ile sadeleşmelidir.
• Çok çalışıp yüksek prim ödeyen sigortalıların yüksek emekli aylığı almasını sağlayacak sistem emekliliği değil çalışmayı teşvik edecek, kayıt dışılığı da önleyecektir.
• Belirlenecek ortalama bir güncelleme katsayısı iki yıl arasında emekli olanların aylık farklılıklarını da ortadan kaldıracaktır.
• 6 aylık enflasyon kadar yapılan artışlar yerine yer ay bir önceki ayın enflasyonu kadar yapılacak artış, emekli aylıklarındaki erimeyi önleyeceği gibi, refah payı gibi tartışmaları ortadan kaldıracak, değişen güncelleme katsayısı sorununu da çözecektir.

Yeni maaş sisteminde gündemde olan konulara da değinen Erdem, onları da şu şekilde sıraladı:

• Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleşmesi.
• Enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi.
• Bozulan aktüeryal dengenin yeniden sağlanması.
• Sistemde kalmanın emekli aylığı açısından daha cazip hale getirilmesi.

TABAN MAAŞ UYGULAMASI

Taban maaş uygulamasının değişip değişmediğiyle ilgili "Bu konuda henüz bir netlik yok" diyen Erdem, "Ancak taban maaş uygulaması düşük maaş alan emekliler açısından büyük avantaj oluşturdu. Çalışma hayatı kısa sürmüş, kısmi emekli olmuş, malulen emekli olmuş ya da asgari ücretten prim yatırmış birçok sigortalının emekli maaşı düşük kalmıştı. Bu emeklilere Hazine'den yapılan destek ile taban maaş şeklinde daha yüksek aylıklar ödeniyor. 8-9 bin lira aylığı olan bir emekliye 14 bin 469 TL ödeniyor. Bu rakam Temmuz da daha da artacak. Ancak taban maaşa yakın aylık alanlar açısından bazı sorunlar da ortaya çıkıyor" ifadelerini kullandı.