Fazla mesai hesaplama her çalışan için oldukça önemlidir. Özellikle de bayram ve resmi tatillerde çalışıldığı zaman fazla mesai ücreti hesaplamaları farklı kurallara göre yapılır. Çalışanların 45 saatten fazla çalışması durumunda devreye giren fazla çalışma saatleri normal çalışma zamanına göre daha fazla ücret alması gereken süreyi kapsar. Bu nedenle fazla mesai hesabı maaşta artış sağladığından ek gelir elde edilebilecek zaman olarak da görülür. Peki fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?
Fazla mesai ile ilgili bilgi veren Avukat Halil İbrahim Çelik, fazla mesai ile ilgili merak edilenleri anlattı. Hangi durumlarda fazla mesai ücreti alındığını anlatan Çelik, fazla mesai ücret hesaplamalarıyla ilgili de bilgi verdi. İşte mesai süresi uzayan ancak karşılığını alamayan çalışanların mutlaka bilmesi gereken hakları...
FAZLA MESAİ NEDİR?
Bir işçi, iş kanununa tabi olarak haftada en fazla 45 saat çalışabilmektedir. Normal şartlarda bir işçinin bütün iş şartlarını, çalışma koşullarını asgari düzeyde iş kanunu belirlemiştir.
Fazla mesailer konusunda durum da bu ölçüdedir. İşçinin haftalık çalışması maksimum 45 saatlik süreyle sınırlıdır. İşveren, işçiyle yapacağı iş sözleşmesi için bu süreyi işçinin lehine olabilecek şekilde azaltabilir. Ancak 45 saatin üstünde kalan süreler fazla mesai ücretine tabi olacak sürelerdir.
Fazla mesai ücretini ikiye ayırmakta fayda vardır. İş sözleşmesiyle 45 saatin altında öngörülen süreler için, 45 saate kadar olan kısmı fazla süreli çalışma olarak adlandırılır. Her bir saat ücreti için, işçinin normal saat ücretinin yüzde 25 fazlası işçiye ödenir.
45 saatin üzerinde kalan çalışmalar içinse, fazla çalışma ücreti adı altında işçinin normal saatlik çalışma ücretinin yüzde 50 fazlası işçiye ödenir. Aynı durum resmi ve dini bayram tatilleri için de geçerlidir. Bu durumlarda işçinin alacağı ücret, çalıştığı her bir gün için iki günlük ücret tutarıdır. Yani işçi, yüzde 100 oranında bir arttırım dahilinde fazla çalışma ücretine hak kazanmış olur.
HANGİ DURUMLARDA FAZLA MESAİ ÜCRETİ ÖDENİR?
İş kanunu işçinin maksimum çalışacağı süreyi belirlemiştir. Bu süre haftalık 45 saattir. İşçiler 45 saatin üzerinde kalan çalışmaları için fazla mesai ücreti adı altında, saatlik ücretinin yüzde 50 fazlasına hak kazanırlar.
İşçi ile işveren arasında yapılacak iş sözleşmesi ile, maksimum 45 saatlik süre düşürülebilir. Örneğin; işçi yapacağı iş sözleşmesiyle, haftalık 30 saatlik bir çalışma yapabilir. 30 - 45 saat arasında kalan süre için, işçi normal saatlik mesai ücretinin yüzde 25 fazlasını, 45 saatin üstünde kalan süre içinse yüzde 50 fazlasını fazla mesai ücreti olarak alabilir.
Burada asıl olan süreç, iş kanununda belirtilen 45 saatlik süre veya işçiyle işveren arasında akdedilen iş sözleşmesinde belirtilen sürelerdir. Bu sürelerin üzerinde kalan çalışmalar için, fazla süreli çalışma veya fazla mesai ücreti adı altında fazla mesai ücretine hak kazanılır. Resmi tatil ve dini bayramlar içinse yüzde 100'lük bir artırım yapılır. İşçi bir gün çalışmış ise, iki günlük bir ücrete hak kazanır.
FAZLA MESAİ ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
Fazla mesai ücreti hesaplaması yapılırken dikkate alınacak husus, işçiyle işveren arasında akdedilen iş sözleşmesidir. Bu iş sözleşmesinde işçinin haftalık çalışma süresi belirlenir. Kanun maksimum süreyi öngörmüş, bir işçinin haftalık maksimum 45 saat çalışacağını hükme bağlamıştır. 45 saatin üzerinde kalan süreler için, işçi saatlik çalışma ücretinin yüzde 50 oranında fazlasına hak kazanır.
Eğer işçiyle işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde 45 saatin altında bir süre öngörülmüşse, bu sürelerin 45 saate kadar olan çalışması fazla süreli çalışma olarak adlandırılır ve saatlik çalışma ücretinin yüzde 25 fazlasına hak kazanır.
BAYRAM VE ULUSAL TATİLLER FAZLA MESAİ ÜCRETİ OLARAK YANSIR MI?
Normal şartlar altında, işçiler resmi ve dini bayramlarda, çalışmadıkları halde ücrete hak kazanırlar. Bu haller nedeniyle resmi ve dini bayramlarda çalışan işçilerin ücreti, diğer fazla mesai ücretlerinden ayrı olarak öngörülmüştür.
Resmi ve dini bayramlar ile ulusal tatillerde, işçi normal şartlarda çalışmadığı halde bu tatillerde fazla mesai yaparsa, bu halde yüzde 100'lük bir ücret artışıyla karşı karşıya kalır. Normal şartlarda bir gün çalışan bir işçi, bu bir günün resmi ve dini bayrama denk gelmesi halinde iki günlük bir ücrete hak kazanmış olur.
