Kadın çalışanlar dikkat! İşvereniniz bu zorunluluğa uymazsa tazminatınızı isteyebilirsiniz... Örnek kararlar var

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iki hafta önce Aile Yılı kapsamında alınan tedbirleri açıklamıştı. Ses getiren maddeler arasında kreş desteğinin yaygınlaştırılması da bulunuyordu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ise Nüfus Politikaları Kurulu’nun ilk toplantısında yaptığı açıklamada, giderek artan kadın çalışanların ihtiyaçlarını gözeten ücretsiz ve düşük maliyetli kreş ve bakım hizmetlerinin önemli olduğunu, bu hizmetleri yaygınlaştıracaklarını söyledi.

150'DEN FAZLA KADIN ÇALIŞAN VARSA KREŞ ZORUNLU

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın yazısına göre işverenlere kreş yükümlülüğü getiren düzenleme İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa dayanarak çıkartılan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelikte yer alıyor. Yönetmelik uyarınca, yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun 150’den çok kadın işçi olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için kreş kurulması zorunluluğu vardır. Kreş işyerine 250 metreden uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.

İŞVERENLER ORTAK KREŞ AÇABİLİYOR

İşverenin yükümlülüğünü yerine getirmek için mutlaka kreş açması gerekmiyor. Birden fazla işveren, ortaklaşa kreş açabilecekleri gibi, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş kreşlerle yapacakları anlaşmalarla da yükümlülüklerini yerine getirebilirler.

ÇOCUK 6 YAŞINI DOLDURUNCAYA KADAR KREŞ DESTEĞİ

Yönetmeliğe göre, kreşlere ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış çocuklar alınır. İlkokula kayıt yaşı 66 ayın doldurulduğu tarihtir.

Kreşlerde çocuklar 9-24 aylık, 25-48 aylık ve 49 ay üzeri olmak üzere gruplara ayrılır. Çocuklar işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır.

İşyerinde açılan kreşler amacı dışında kullanılamaz. Anne ve babalar ara dinlenmesi sırasında çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.

KREŞ DESTEĞİ VEREN İŞVERENE VERGİ İNDİRİMİ

İşverenlerce çalışanlara kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatler işçi açısından gelir vergisinden muaftır. İşveren doğrudan kendisi kreş açarsa, bu amaçla yaptığı giderlerin tamamı vergi matrahından indirilir. Vergi matrahından indirilecek harcamaya ilişkin herhangi bir sınır bulunmuyor.

İşveren doğrudan kendisi kreş açmayıp mevcut kreşlerden hizmet satın alırsa her bir çocuk için aylık olarak, brüt asgari ücretin yarısı oranına kadar harcamalar gelir vergisi matrahından indirilir. İndirim limiti 2025 yılı için aylık 13.002,75 TL’dir.

İşveren bütün bunlarla uğraşmayıp işçiye nakit kreş yardımı yaparsa bu ödeme ücret kabul edilir ve işçinin o ay tabi olduğu tarifeye uyan oranda gelir vergisi kesilir. Ödeme işçiye değil doğrudan hizmet satın alınan kreşe yapılırsa vergi kesilmez.

ERKEK ÇALIŞANLAR HANGİ HALLERDE KREŞ YARDIMI ALABİLİR?

Kreş yardımından erkek işçilerin annesi vefat eden çocukları ile velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanabilir.

İşveren isterse tüm erkek çalışanlarının çocukları için de kreş hizmeti sağlayabilir. Ancak, bu şekilde gönüllü olarak erkek işçilerin çocukları için sağlanan kreş yardımına vergi muafiyeti uygulanmaz. Buna karşılık, işverenlerin erkek işçileri için sağladığı gönüllü kreş yardımı sosyal sigorta prim kesintisinden muaf tutulur.

İŞVEREN KREŞ ZORUNLULUĞUNA UYMAZSA İŞÇİNİN TAZMİNATLI FESİH HAKKI DOĞAR

Kadın işçi sayısı 150’den fazla olan işveren kreş açma zorunluluğuna uymazsa, 0-6 yaş arasında çocuğu bulunan kadın işçiler iş akdini haklı fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilirler. Kadın çalışanların bu haklarını kullanırken önce işverene ihtarda bulunması, talepleri kabul edilmezse veya cevap verilmezse iş akdini yazılı olarak feshetmesi gerekir. İstifa dilekçesinde, söz konusu yönetmeliğe atıf yapılarak 150’den fazla kadın işçi bulunan işyerlerinde işverenin kreş zorunluluğu bulunduğu halde yükümlülüğünü yerine getirmediği için iş akdinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinin II numaralı bendinin (f) alt bendi uyarınca feshedildiğinin belirtilmesi gerekir.

ÖRNEK KARARLAR VAR

Yargıtay’ın, işveren kreş yükümlülüğünü yerine getirmediği için iş akdini fesheden kadın çalışanlara kıdem tazminatı ödenmesine yönelik birçok kararı bulunuyor. Ancak, işverenin kreş açmak zorunda olduğu iddiasında bulunmadan önce işverenin belediye sınırları içindeki kadın işçi sayısının 150’den fazla olduğundan emin olmak gerekir.