Kooperatif şirket nedir, nasıl kurulur? Kooperatif şirketlerin özellikleri nelerdir?

Kooperatif şirketler, serbest piyasa ekonomisinin bir parçasıdır. Ülke ekonomisine katkıda bulunan bu şirketleri, diğer şirketlerden ayıran en temek özellik kar amacı gütmemesidir. Günümüzde elinde belirli bir sermayesi olan herkes karşılıklı maddi yardım, kredi sağlama, konut, üretim, tüketim veya iş yeri inşası gibi amaçlar için kooperatif şirket kurabilir veya ortak olabilir.

Kooperatif Şirket Nedir?

Yasadaki tanımına göre ortakların ihtiyaçlarını az bir maliyetle karşılamak için kurulan, kar amacı gütmeyen şirket türüdür. Kooperatif Kanunu’nda yer alan tanıma göre ise ortakların belirli ekonomik menfaatlerini, iş veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ekonomi işletmeleridir.

Kooperatif şirketler, tarımla uğraşan toplumların imece usulü toprak işlemesinin ekonomik versiyonudur. Şirket ortakları özverili çalışmalar ile ilerlemekte ve ortak çıkarlarını gözetmektedir.

Kooperatif Şirketlerin Özellikleri

Kooperatif şirketlerde sermaye kısıtlaması bulunmamaktadır. Bu şirkete ortak olanların direkt olarak kooperatif çalışmalarından faydalanmaları gerekmektedir. Kooperatif şirket kurmak veya var olan bir şirkete ortak olmak isteyen kişilerin şirket özelliklerini incelemesi önemlidir. Kooperatif şirketlerin özellikleri şu şekildedir:

• Şirkete ortak olan kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak ve sorunları çözmek için kurulur.
• Kooperatiflerde sosyal ve toplumsal amaç en temel unsurlardan biridir.
• Şirketin sermaye kısıtlaması yoktur.
• Sermaye olarak tanışır eşya, mülk, para veya maddi değeri olan diğer değerler ortaya konabilir.
• Dernekler, vakıflar, şirketler veya kurumlar kooperatif ortağı olabilir.
• Şirket ortaklığında belirli bir süre yoktur. Yasal işlemlere uymak kaydıyla her ortak istediği zaman ortaklıktan çıkabilir.
• Kooperatifler amaca göre süreli veya süresiz olabilir. Çoğunlukla yapı kooperatifleri sürelidir.
• Ortak olan herkesin her zaman oy hakkı bulunur.
• Kooperatif toplantılarında ortaklık derecesine bakılmaksızın bir oy kullanma hakkı vardır.
• Şirketin elde ettiği kar tüm ortaklara paylaştırılır.
• Şirketin borçlarının sorumluluğu her ortağın payı ile sınırlıdır. Ortaklar aralarında karar alarak isterlerse sınırsız sorumluluğu kabul edebilir.

Kooperatif Şirket Nasıl Kurulur?

1163 sayılı kanunun ikinci maddesine göre aynı amaç ile toplanan yedi kişi, Ticaret Sicili Müdürlüğü’nde yetkilendirilmiş bir personelin karşısında ana sözleşme imzalayarak kooperatif şirket kurma sürecini başlatabilir. Kooperatif ana sözleşmesinde bazı hususların bulunması gerekmektedir. Bu hususlar:

• Kooperatifin adı ve merkezi
• Şirket kurucularının adı, soyadı, iş ve ev adresleri
• Kooperatifin kuruluş amacı ve çalışma konuları
• Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hal ve şartlar
• Kooperatif sermayesinin ödenme şekli
• Ortakların pay tutarı
• Nakdi sermayenin en az 4'te 1’nin peşin ödenmesi şartı
• Şirket ortaklarının sorumluluk derecesi
• Ortakların aynı oranda sermaye koyup koymayacağının bilgisi
• Kooperatifin temsiline ait hükümler
• Kooperatifin yönetici ve denetleyici organlarının görev, yetki, sorumluluk ve seçim tarzları
• Yıllık gelir gider farklarının hesaplama ve kullanım şekilleri

Ana sözleşme ortaklar tarafından imzalandıktan sonra noter tarafından onaylanır. Ardından ortaklar onaylanan ana sözleşme ile birlikte Ticaret İl Müdürlüklerine veya Bakanlıklarına şirket kurulumu için başvuruda bulunur. Bakanlık veya müdürlük gerekli incelemeleri yaptıktan sonra şirketin kurulumuna izin verirse kooperatif ticaret sicilince tescil olunur ve kuruluşu ilan edilir. Böylelikle kooperatif şirketlerin kuruluş aşamaları tamamlanmış olur.

Kooperatif Şirket Kaç Kişi ile Kurulur?

Kooperatif şirketler en az yedi kişi tarafından kurulabilir. Bu yedi kişi ana sözleşmeyi imzalayarak kısa süre içerisinde şirketlerini açabilir. Ortaklar gerçek veya tüzel kişilerden oluşabilir.

Kurulmuş olan bir kooperatif şirkete sonradan da ortak olunabilir. Günümüzde konut yapı, tarımsal kalkınma, tüketim, sulama, tarım kredi, esnaf ve sanatkâr kredi ve kefalet kooperatifi gibi birçok kooperatif çeşidi bulunmaktadır.