BİZE ULAŞIN
İslam’ın 5 şartından biri olan zekât, zengin kişiler tarafından yoksullara, borcu olanlara, öğrencilere veya yolda kalmış kimselere verilebilir. Eşlere, anne ve babaya, kardeşlere verilemeyen zekât nisap denilen zenginlik ölçütüne göre hesaplanır. Zekâtın farz olması için kişinin sahip olduğu malların dinen zenginlik ölçütünde ele alınması gerekir. Bu da sahip olunan kira geliri, altın, gümüş, büyükbaş veya küçükbaş hayvan gibi malların hangi durumda zenginlik ölçütünü karşıladığının öğrenilmesi gerektiğini gösterir. Dolayısıyla zekât verecek olan kimselere bu İslami şartın ne anlama geldiği, kimlere ve nasıl verildiği, hangi unsurlara göre hesaplandığı hakkında bilgi sunulmalıdır. Böylelikle Diyanet zekât hesaplama detaylarına da değinilmiş olacaktır.
Halk arasında genellikle birbiriyle karıştırılan dini terimler arasında zekât, fidye ve fitre yer alır. Bu dini terimlerden biri olan zekât Arapça kökenli ifadelerdendir. Arapçadan dilimize ödünçlenen bu din bilimi terimi TDK tarafından zengin kimselerin sahip olduğu mal ve paranın kırkta birinin fakir kişiler başta olmak üzere Kur’an’ın belirlemiş olduğu yerlere dağıtılmasını öngören İslam’ın 5 şartından biri olarak tanımlanır. Dolayısıyla zekât dinen zenginlik ölçüsü olarak kabul edilen belirli bir miktarda mala sahip olan kimselerin Allah rızası için fakir bireylere vermeleri gereken sadaka miktarını temsil eder. Zekâtın farz olması için gerekli olduğu bilinen koşullar ise aşağıdaki gibidir:
Zekât verecek olan bireylerin İslam’ın 5 şartından biri olan bu dini vecibeyi doğru bir şekilde yerine getirmeleri önem arz eder. Bu bağlamda öne çıkan hususlar arasında ise zekâtın nasıl verildiği yer alır. Zekât temelde zengin bireyler tarafından yoksul kimselere verilmesi gereken bir sadakayı temsil eder. Bu miktarın ne kadar olacağının hesaplanabilmesi için ise belli başlı unsurlar dikkate alınır. Zekât verecek olan bir kişinin karşılaması gereken şartlar ise aşağıdaki gibi sıralanmalıdır:
Dini görevlerin eksiksiz bir şekilde yerine getirilebilmesi için bu sorumlulukların ne anlama geldiği gibi nasıl tamamlanması gerektiği de bilinmelidir. Bu bağlamda İslam’ın 5 şartından biri olan zekâtın ne demek olduğu ile nasıl verildiğinin açıklanmasının yanı sıra kimlere ödenebildiğinin de belirtilmesi gerekir. Örneğin anne ve babaya, çocuklara, eşlere, akli dengesi yerinde olmayan bireylere, peygamber soyundan gelenlere, 7 yaşından küçük kişilere ve zenginlere zekât verilmediği bilinir. Kur’an’da yer alan açıklamalardan yola çıkıldığı zaman zekât verilebilen kişiler ise aşağıdaki gibi belirtilmelidir:
Zekât verecek olan kişiler ilk olarak sahip oldukları malların nisap denilen zenginlik ölçüsüne ulaşıp ulaşmadığını bilmek ister. Dolayısıyla bir malın dinen zenginlik ölçüsünde olup olmadığının bilinmesi için nisap adı verilen ölçütün detaylarına hakim olunmalıdır. Nisap ölçütüne göre altında zenginlik ölçüsü sınırı 80.18 g şeklindedir. Bu ölçüt hayvanlar için ise devede 5 adet, sığırda 30 adet ve koyun ile keçide 40 adet olarak geçerlidir.
Zekât hesaplama işleminin doğru bir şekilde yapılması için hangi unsurların dikkate alınması gerektiğinin öğrenilmesi de önem arz eder. Örneğin bir kişinin zekât verecek kadar mala sahip olup olmadığının öncelikli olarak belirlenmesi gerekir. Bu bağlamda ilk olarak kişinin yıllık asli giderleri ve borçları toplam kazancı ile sahip olduğu mal varlığından çıkarılmalıdır. Böylelikle geriye kalan tutarın nisap ölçütüne göre zenginlik derecesinde olup olmadığı net olarak anlaşılabilir.
Sahip olduğu malların nisap ölçütüne göre zenginlik derecesinde olduğunu öğrenen kimseler bu dini vecibelerini yerine getirebilir. Bu doğrultuda zekât hesaplama 2024 yılı ölçütleri ön plana çıkar. Ancak zekâtın temelde nisap ölçüsünde olan mallar için 1/40 oranında verildiği hatırlatılmalıdır. Dolayısıyla Diyanet zekât hesaplama ölçütleri de göz önüne alındığı takdirde küçükbaş hayvanlar, ticari mallar, altın, para ve gümüş için 1/40 oranında zekat verilmesi gerektiği söylenebilir. Diğer menkul kıymetler için zekât oranının yüzde kaç olarak belirlendiği ise aşağıdaki gibi belirtilmelidir:
