9 ayda 35.3 milyar dolarlık cari açık
Küresel mali krizin şiddetlenmesiyle Eylül ayında döviz kurlarında başlayan yükselme, Türkiye’nin ödemeler dengesini beklendiği gibi lehte etkiledi. Cari işlemler açığı, Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 60,1 küçülerek 914 milyon dolara geriledi.
Dokuz aylık cari açık 35 milyar 362 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 35.6 üzerinde gerçekleşti. Eylül sonu itibariyle yıllık cari açık ise Ağustos sonuna göre 1 milyar 374 milyon dolar küçülerek 46 milyar 982 milyon dolara geriledi.
Merkez Bankası, Eylül ayı ödemeler dengesi gelişmelerini açıkladı. Buna göre geçen yıl Eylül ayında 2 milyar 288 milyon dolar olan cari açık, bu yıl aynı ayda 914 milyon dolarla bunun yüzde 60.1 altında kaldı. Alt kalemler incelendiğinde, ödemeler dengesindeki tanımıyla dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 15,1 düşerek 3 milyar 404 milyon dolara ve gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler yüzde 25,4 azalarak 680 milyon dolara geriledi. Öte yandan aynı dönemde, hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirlerin yüzde 16,3 oranında artarak 2 milyar 847 milyon dolara ve cari transferlerden kaynaklanan girişlerin de yüzde 75,5 oranında artarak 323 milyon dolara yükseldiği gözlemlendi.
DOKUZ AYLIK GERÇEKLEŞME
Bu gelişmeler sonucunda Ocak-Eylül döneminde cari açık, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35,6 artarak 35 milyar 362 milyon dolara yükseldi. Ocak-Eylül dönemi verilerine göre ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 32,4 artışla 44 milyon 773 milyon dolar tutarında açık verdi. Yılın dokuz aylık dönemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının geçen yıla oranla yüzde 34,4 oranında artarak 163 milyar 518 milyon dolara ulaştığı; ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 38 oranında artarak 105 milyar 349 milyon dolara ve bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 5,3 oranında artışla 4 milyar 625 milyon dolara ulaştığı görüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, dokuz aylık turizm gelirleri geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 19,4 artarak 17 milyar 457 milyon dolara, turizm giderleri de yüzde 9,3 artarak 2 milyar 605 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 21,4 artışla 14 milyar 852 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Hizmetler kapsamında taşımacılık kaleminde geçen yılın dokuz aylık döneminde 31 milyon dolar net giriş olmuşken, bu yılın aynı döneminde 165 milyon dolar tutarında net çıkış yaşandı.
Yurt içinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurt dışında gerçekleştirdiği inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, yüzde 26 artarak 702 milyon dolar oldu.
Yurt dışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, dokuz ayda geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 16,7 azalarak 554 milyon dolara geriledi.
Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılının dokuz aylık döneminde toplam 11 milyar 618 milyon dolar olan Hizmetler Dengesi kalemindeki fazla, bu yılın aynı döneminde yüzde 20,5 artışla 14 milyar 1 milyon dolar oldu.
Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemindeki net çıkış, yüzde 12,9 oranında artarak 6 milyar 180 milyon dolara yükseldi. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 39,1 artışla 2 milyar 87 milyon ve yüzde 22,7 artışla 4 milyar 445 milyon dolar olurken; portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 433 milyon dolara ulaştı.
2008 yılı Ocak-Eylül döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 14,7 artarak 6 milyar 14 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Cari transferler kalemi yılın dokuz aylık döneminde yüzde 0,7 oranında düşüşle 1 milyar 590 milyon dolar giriş kaydetti. Bu dönemde, Genel Hükümet kalemi 600 milyon dolar gelir kaydederken, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirlerinde ise 961 milyon dolar gelir gerçekleşti.
DOĞRUDAN YATIRIMLARDA YÜZDE 28 GERİLEME ANKARA
Ocak-Eylül döneminde finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 57,4 artarak 40 milyar 698 milyon dolar oldu.
Doğrudan yatırımlar kapsamında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandığı krediler ve yurt dışında yerleşiklerin Türkiye’deki gayrimenkul alımlarını da içeren yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, yüzde 28 azalışla 12 milyar 311 milyon dolara geriledi. Söz konusu tutar geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 17 milyar 96 milyon dolar olmuştu.
Yabancıların Türkiye’deki net gayrimenkul alımları geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 8,5 artarak 2 milyar 226 milyon dolara yükselirken, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketler yurt dışındaki ortaklarından 44 milyon dolar net kredi kullandı.
Yurt içinde yerleşik kişilerin geçen yıl dokuz ayda net 1 milyar 790 milyon dolar olan yurt dışındaki yatırımları bu yıl aynı dönemde 2 milyar 272 milyon dolara yükseldi. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde Ocak-Eylül döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 34,4 azalarak 10 milyar 39 milyon dolara indi.
2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 4 milyar 82 milyon dolar net sermaye girişi kaydedilen portföy yatırımlarında bu yıl aynı dönemde 158 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.
Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan “diğer yatırımlar” kaleminde geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 14 milyar 409 milyon dolar olan net giriş, bu yıl aynı dönemde 34 milyar 697 milyon dolara ulaştı.
2007 yılının Ocak-Eylül döneminde 7 milyar 934 milyon dolar artan resmi rezervler bu yılın aynı döneminde 4 milyar 196 milyon dolar artış gösterdi.
YILLIK CARİ AÇIK GERİLEDİ
Eylül ayında kurlardaki değişimin de etkisiyle küçülen cari açık, yıllık bazda da geriledi. Bu yıl Ağustos sonu itibariyle 48 milyar 356 milyon dolara kadar çıkan cari açık, Eylül sonunda 46 milyar 982 milyon dolara indi.
Geçen yılın tümünde 37 milyar 694 milyon dolar cari açık verilirken, yıllık açık Ocak sonu itibariyle 38 milyar 677 milyon, Şubat’ta 39 milyar 380 milyon, Mart’ta 40 milyar 542 milyon, Nisan’da 42 milyar 335 milyon dolar olmuştu. Haziran’da 45 milyar doları aşan cari açık, Temmuz’da 46 milyar 942 milyon, Ağustos’ta 48 milyar 356 milyon dolara kadar yükselmişti.
Haber Gönder
