ANALİZ - ABD ekonomisinde "resesyon" ihtimali tartışılıyor

İSTANBUL (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU - Küresel ekonomiye ilişkin yavaşlama beklentilerinin arttığı son dönemde ABD'de getiri eğrisinin terse dönmesi tahvil ve hisse senedi piyasasından kaçışı tetiklerken, bu durum ABD'de resesyon yaşanması ihtimaline ilişkin tartışmaları alevlendirdi.

ABD'de başlayan ve tüm dünyaya yayılan küresel ekonomik krizin ardından 11 yıl geçerken, yatırımcıların bu yıl yavaşlayan global büyüme üzerine yoğunlaştığı görülüyor. Alınan tüm tedbirlere ve merkez bankalarının destekleyici hamlelerine rağmen, ticarette artan korumacılık eğilimi, Brexit, Çin ekonomisindeki yavaşlama, jeopolitik riskler ve ülkeler arası siyasi gerilimler dünya ekonomilerinde büyümeyi yavaşlatıcı bir rol oynuyor.

Makroekonomik verilerin dünyanın en büyük ekonomilerinde yavaşlamaya işaret etmesi ve uluslararası kuruluşların küresel ekonomiye ilişkin büyüme tahminlerini düşürmesi sonrasında tahvil piyasasında getiri eğrisinin gidişatı da yakından takip edilir oldu.

Tahvil getirileri ve vadeleri arasındaki ilişkiyi gösteren getiri eğrisi, özellikle ABD ekonomisinde her resesyon öncesinde aynı eğilimi gösteriyor. Bu kapsamda cuma günü ABD'de 3 aylık tahvil faizlerinin 10 yıllık tahvil faizlerinin üzerine çıkması da ülke ekonomisinde yeni bir resesyonun yaklaştığı sinyalini vererek tedirginlikleri artırmış ve hisse senedi piyasalarında sert düşüş yaşanmıştı.

Mart başından bu yana düşüş trendi içinde bulunan ABD'de 10 yıllık tahvil faizleri, geçen hafta cuma günü yüzde 2,4180'e kadar gerilemiş ve böylece 3 ay vadeli tahvilin getirilerinin altına inmişti. 3 ay vadeli tahvil faizleri geçen hafta cuma günü yüzde 2,4660'tan yüzde 2,4530'a kadar gerilemesine karşın, 10 yıllık tahvil faizlerinin üzerinde kalmıştı.

Söz konusu seyir pazartesi günü de devam ederken, 10 yıllık tahvil faizleri yüzde 2,3770 ile Aralık 2017'den bu yana en düşük seviyeye geriledi. 3 aylık tahvil faizleri ise pazartesi günü yüzde 2,4470 ile 10 yıllık tahvil faizlerinin üzerinde kalmaya devam etti.

Mevcutta 10 yıllık tahvil faizleri yüzde 2,396 ve 3 aylık tahvil faizleri ise yüzde 2,432 seviyelerinde bulunuyor. Kısa vadeli tahvil faizlerinin, uzun vadeli tahvil faizlerinin üzerinde bulunması getiri eğrisinin terse dönmesine yol açarken, bu durum ABD'de yeni bir resesyonun yaşanma olasılığının arttığı ve küresel ekonomideki yavaşlamanın ciddiyetini koruduğu şeklinde değerlendiriliyor.

- ABD verileri büyümedeki yavaşlamayı destekliyor

Yatırımcı algısının bozulmasını beraberinde getiren tahvil piyasasında getiri eğrisinin terse dönmesi, ABD ekonomisinde hemen her resesyon dönemi öncesinde gözlenen bir durum... Bu nedenle açıklanan verilerin ABD ekonomisindeki gidişata ilişkin daha fazla sinyal alınması açısından önemi de arttı.

Bununla beraber hafta başından bu yana açıklanan veriler, ABD ekonomisine ilişkin yavaşlama beklentilerini destekledi.

ABD'de cuma günü Şikago Fed ulusal aktivite endeksinin, salı günü ise hem konut başlangıçları hem de Richmond Fed imalat sanayi endeksinin beklentilerin altında kalması, ekonomideki yavaşlamayı teyit ederek yatırımcıların algısının pozitife döndürme yönünde etkisiz kaldı.

Dün açıklanan ABD büyüme verileri de ülkede geçen yılın son çeyreğinde yıllıklandırılmış gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 2,2'ye gerilediğini gösterdi. Ülke ekonomisi 2018'in 3. çeyreğinde yüzde 2,6 büyüme kaydetmişti.

- Uzmanlar ikiye bölündü

İçinde eski ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen'ın da bulunduğu bazı ekonomistler, terse dönen getiri eğrisinin faiz indirimi ihtiyacına işaret ediyor olabileceğini, her seferinde bir resesyon olasılığının yaklaştığı olarak değerlendirilmeyeceğini belirtiyor.

Zira ABD Merkez Bankası (Fed) de iki yıldır süren faiz artırımı hamlelerinde daha temkinli davranacağı mesajını vermiş, bu yıla ilişkin faiz artırım sayısı beklentileri düşmüştü. Söz konusu gelişme de bu ekonomistlerin görüşünü destekler nitelikte bir gelişme olarak öne çıkıyor.

New York Fed Başkanı John Williams da 2019 veya 2020'de bir resesyon yaşanma olasılığını yüksek görmediğini, getiri eğrisinin terse dönmesinin geçmişte hep resesyona işaret etse de bugün aynı şeyin söz konusu olamayabileceğini belirterek, Yellen'ın görüşüne benzer ifadeler dile getirdi.

Bazı ekonomistler ise getiri eğrisi ile ABD'deki resesyon dönemleri arasındaki ilişkiyi incelediğinde, resesyon ihtimalinin fazla olduğuna ilişkin sonuçlara ulaştığını ifade ediyor. Elde edilen sonuçlara göre, gelecek 12-18 aya arasında ABD'de resesyon görülmesi olasılığı yüzde 40 ila 60 arasında bulunuyor. Bu durum karşısında Fed'in faizlerde indirime gideceğini düşünen ekonomistler, Fed'in Aralık 2019'a kadar faiz indirimine gitmesi ihtimalini ise yüzde 79 olarak değerlendiriyor.

Tüm bu gelişmelerin yanı sıra Çin ile ticaret savaşı, Brexit ve küresel ekonomideki yavaşlama gibi olumsuzlukların da ABD'nin resesyon sürecine girmesini destekleyecek önemli faktörler olarak öne çıkıyor.

- Resesyon ve sonuçları

Genel olarak ekonomik aktivitelerdeki gerileme resesyon şeklinde tanımlamaktadır.

Birçok ekonomist ve iktisatçı, GSYH'da bir gerileme olmaksızın ekonomik faaliyetlerde yaygın bir gerileme yaşanmasının çok düşük bir ihtimale sahip olduğunu belirtmiştir. Bu da resesyon tanımı için iktisattaki genel eğilimin, reel gayrisafi yurt içi hasıladaki artışın arka arkaya iki dönem negatif değerini alması şeklinde oluşmasını beraberinde getirmiştir.

Bir ekonominin darboğaza girmesi olarak da nitelendirilen resesyon durumunda, ekonomik genişleme yavaşlar ve giderek
negatif değerlere kayar. Bu durumdaki
ekonomide istihdam düşmeye başlar ve
genel fiyatların artışında da bir yavaşlama
olur. Bu düşüş de tüketicilerin
tasarruf ve harcama eğilimlerini etkiler.