ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı, Demokrat Eliot Engel ve komitedeki Cumhuriyetçilerin lideri Michael McCaul, Türkiye'nin Suriye'de başlattığı askeri operasyonun "sona ermesi için" operasyonla ilişkilendirdiği Türk yetkililere ve savunma sanayii ile ilişkilendirilen bankalara yönelik yaptırım uygulanması için yasa tasarısı sundu.

Aynı yasa tasarısında, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi satın almasına yönelik yaptırım uygulanması maddesi de yer alıyor.

Tasarı yasalaşırsa Amerikan silahlarının, Suriye'de operasyon yürüten Türk Silahlı Kuvvetleri'ne satışının engellenmesi öngörülüyor.

Tasarıyı sunanlardan Engel, "Önerdiğimiz yaptırımlar Erdoğan'ı, uluslararası güvenliğe yönelik bu korkunç yıkımdan sorumlu tutacak. Kongre de Başkan Trump'ın kararının felaket sonuçlarına karşı iki partinin de desteklediği biçimde çalışmaya devam etmelidir" yorumunu yaptı.

Kongre üyesi McCaul de Türkiye'nin askeri operasyonunun "sivil ölümlere yol açtığını ve IŞİD'in yeniden doğuşuna yol açarak küresel güvenliği tehdit ettiğini" söyledi. Önceliklerini "IŞİD tutuklularının Suriye'deki cezaevlerinde tutularak ABD'ye tehdit olmasını engellemek" olarak açıkladı:

"Tasarımızın amacı çok basit: Türkiye'deki, bu yapıcı olmayan ve ölümcül saldırıyı yürüten kişi ve kurumları geri çekilmeye zorlamak."

Temcilsiler Meclisi'nin Dış İlişkiler Komitesi'ne sunduğu ve PACT (Türkiye'nin Çıkardığı Çatışmaya Karşı Yasa - Protect Against Conflict by Turkey Act) ismini vermeyi önerdikleri yasa tasarısında şu maddeler var:

Operasyona dâhil olan üst düzey Türk yetkililerinin ABD'ye girişlerini engellemek ve tümüne yaptırım uygulamak

Bu madde altında, yasalaşması halinde yürürlüğe girdikten sonraki 15 gün içinde Milli Savunma Bakanı, TSK Genelkurmay Başkanı, 2. Ordu Komutanı, Hazine ve Maliye Bakanı'na bu yaptırımların uygulanması öngörülüyor.

Maddede sadece ünvanlar yer alırken, şu an bu görevlerde bulunan kişilerin isimlerine yer verilmiyor.

Yasanın yürürlüğe girmesinden sonraki 30 gün içinde de ABD Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve Ulusal İstihbarat Direktörü'nün bir araya gelerek bir liste oluşturması öngörülüyor.

"Suriye'yi işgal etme kararı alan Türk yetkililer, Suriyeli Kürt toplumu ve operasyondan etkilenen topluluklara yönelik saldırılara liderlik eden üst düzey Türk askeri yetkilileri, Türkiye'nin Suriye'deki askeri operasyonlarına yardım eden Türk yetkililer" belirlenerek listeye eklenecek.

Listenin 60 günde bir güncellenmesi de öneriliyor. Liste her güncellendiğinde, 15 gün içerisinde yeni isimlere yönelik de yaptırımların yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın mal varlığına dair rapor

Yasanın yürürlüğe girmesi durumunda, en fazla 120 gün içinde ABD Dışişleri Bakanı'nın, istihbarat servisi ve Hazine Bakanlığı'yla birlikte çalışarak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ve ailesinin (eşleri, çocukları, anne-babası ve kardeşleri olarak belirtiliyor) tahmin edilen mal varlığı, bilinen gelirleri ve yatırımlarına dair rapor hazırlaması isteniyor.

Silahların Suriye'de operasyonel olan Türk kuvvetlerine gitmesini engellemek

ABD'nin Silah İhracatını Kontrol Yasası'yla belirlenen herhangi bir Amerikan savunma aracı ya da hizmeti, TSK'nın Suriye'deki operasyonlarında kullanması için Türkiye'ye gönderilmeyecek.

Ancak NATO'nun onayladığı operasyonlar ya da Türkiye'de Amerika'nın operasyonları için kullanacağı malzemeler için ya da Başkan'nın "acil" olarak gördüğü durumlar için bu maddede istisna yapılabilecek.

Türk ordusu ve savunma sanayine para transferi yapan Türk mali kurumlarına hızla yaptırım uygulamak

Tasarı yasalaştığı takdirde yürürlüğe girdikten sonraki 30 gün içinde ABD Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve İstihbarat Servisi Direktörü bir araya gelerek bu kişileri ve kurumları belirleyecek.

Sonraki 60 gün içerisinde de yaptırımlar uygulanmaya başlayacak.

Tasarıda, Halkbank için ayrı bir bölüm ayrılmış.

Bu bölüme göre tasarının yasalaşıp yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 15 gün içinde Başkan, Halkbank'a ya da bu bankanın iştiraki niteliğindeki herhangi bir kuruluşa mali yaptırım uygulayacak.

ABD'de Halkbank için hazırlanan iddianame hakkında neler biliniyor?

Türkiye'nin Suriye'deki operasyonunu sonlandırması ve "IŞİD karşıtı mücadeleye engel olmaması" durumunda, yaptırımların sona ermesi de tasarıda öneriliyor.

Yaptırımlar

Tasarının 11. bölümünde, daha önceki maddelerde "uygulanması öngörülen" yaptırımlar sıralanıyor.

Buna göre belirlenen kişilerin ve kurumların ABD'deki mal varlıklarına erişimleri engellenecek, satılması ya da yer değiştirmesi mümkün olmayacak.

Bu kişiler "ABD'ye kabul edilmez, ABD'ye giriş için vize ya da herhangi başka bir belge alamaz, daha önce aldığı vize ya da belgeler, ne zaman alındığına bakılmaksızın yasa yürürlüğe girdi anda iptal edilmiş sayılır."

Bu maddenin tek istisnası da, yaptırım uygulanan kişilerin New York'ta bulunan Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'ne gitmesini gerektiren durumlar olacak.

Yönetimin, S-400 satışı sebebiyle Türkiye'ye karşı CAATSA 231 numaralı yaptırımlarını 30 gün içinde uygulaması

Yasanın yürürlüğe girmesinden sopnraki 30 gün içinde, 12 Temmuz 2019'da parçaları Türkiye'ye gönderilmeye başlayan S400 füze savunma sisteminin satışı sebebiyle, daha önce de gündeme gelen CAATSA yaptırımlarının başlaması öngörülüyor.

CAATSA: ABD'nin S-400 konusunda Türkiye'ye yaptırım uyarısının dayanağı olan yasa

Yönetimin Suriye'deki IŞİD tutuklularını gözaltında tutmaya devam etmesi ve ABD'nin güvenlik çıkarlarını tehdit etmemesi için bir plan hazırlaması

ABD Savunma Bakanlığı'nın, hem IŞİD tutuklularının gözaltında tutulduğuna dair, hem de Türkiye'nin askeri operasyonunun bölgedeki etkilerine dair birer rapor hazırlaması ve Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ne sunması talep ediliyor.

Yönetimin, ABD'nin Suriye'deki Kürt toplumuna, özellikle de acil insani yardıma ihtiyaç duyanlara nasıl yardım edeceğine ilişkin bir plan hazırlaması

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın da Suriyeli Kürtlere destek olacağına ve operasyondan etkilenenlerin ihtiyaç duyduğu insani yardımın nasıl yapılacağına dair bir rapor isteniyor.

"Türkiye'nin operasyonu kabul edilemez"

1952'den bu yana NATO üyesi olan Türkiye'nin "barış ve güvenliğin sağlanması çabalarında NATO müttefikleriyle birlik olması" gerektiği belirtilen yasa tasarısında, şu ifadeler de yer alıyor:

"Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyindeki askeri operasyonu kabul edilemez. Türkiye en hızlı şekilde Suriyeli Kürt toplumuna ve operasyondan etkilenen diğer toplumlara yönelik saldırılarını durdurmalı ve güçlerini Türk sınırına geri çekmeli.

"Hedeflenen yaptırımlar, Türkiye'yi, Suriye'deki askeri harekâtından sorumlu tutmak için verilmiş uygun bir cevap olacaktır.

"Türkiye'nin Suriye'deki askeri operasyonu, ABD-Türkiye ikili ilişkilerinin nasıl zayıfladığına ve sorunların var olduğuna ilişkin son kanıttır ve ABD ile birlikte NATO müttefiklerinin güvenliğine de zarar vermektedir.

"Suriye Demokratik Güçleri (SDF) ABD'nin, Suriye'de IŞİD'le mücadele ve teröre karşı savaşta önemli bir ortağı olmuştur. ABD, aynı stratejik ve dış politika hedeflerini paylaşan ortaklarını ve müttefiklerini desteklemelidir."

Yasa tasarısı komitede ne zaman görüşülecek, süreç nasıl işleyecek?

Tasarıda önerilen yaptırımlar, yasalaşması halinde sadece Türkiye'nin askeri operasyonunu sonlandırması ya da üzerinden 3 sene geçmesi halinde yürürlükten kalkacak.

11 Ekim'de Temsilciler Meclisi'ndeki Dış İlişkiler Komitesi'nde sunulan yasa tasarısı, komitede görüşüldükten sonra Temsilciler Meclisi'ne gelecek.

Bunun için net bir tarih verilmiyor ancak önümüzdeki günlerde Temsilciler Meclisi'ne gönderilmesi ve oylama için tarih belirlenmesi bekleniyor.

Tasarının, Kongre'nin bir kanadı olan 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi'ndeki oylamada basit çoğunluğa ulaşması gerekiyor. Yani en az 218 oy alırsa, tasarı bu kez Senato'ya yönlendirilecek.

Kongre'nin diğer kanadı olan Senato'da da ilgili komiteye verilen yasa tasarısı, görüşüldükten sonra Senato'da oylanması için bir tarih belirlenecek.

Eğer Senato tasarıyı olduğu gibi kabul ederse Başkan'a gidecek.

Değişiklik yapmak isterse yeniden Temsilciler Meclisi'ne gönderilerek burada yeniden ele alınacak.

Ennihayetinde hem Temsilciler Meclisi hem Senato'da oylanan tasarı, onay için Başkan'a gidecek.

ABD Başkanı Donald Trump'ın, tasarıyı onaylaması ya da veto etmesi için 10 günü olacak.

ABD anayasasına göre, Başkan tarafından veto edilen bir tasarının Kongre'nin hem Temsilciler Meclisi hem de Senato kanadında üçte iki çoğunlukla bir daha kabul edilmesi halinde, veto da geçersiz kılınıyor.

• ABD Kongresi, Trump veto etse bile Türkiye'ye yaptırım uygulayabilir mi?
• ABD'den Türkiye'ye yaptırım: Trump yönetiminin amacı ve stratejisi ne?
• Trump, Türkiye'ye üç bakan ve ticareti kapsayan yaptırımlar getirdi