Cari işlem açığı Türkiye'de "Aşil'in topuğu"

IMF Türkiye Masası Şefi Giorgianni, “Yeni sağlanan siyasi istikrar IMF’yle olan Mayıs 2008’de sona erecek stand-by anlaşmalarının başarılı bir şekilde tamamlanması ve reformlar için yeniden enerji kazanma fırsatına açılan eşsiz bir pencere oluşturuyor. Doğru politika bileşimiyle şüphe yok ki Türkiye, potansiyel büyümesini yüzde 5’in üzerine çıkarabilir ve tüm yurttaşları için yaşam standartlarında sürdürülebilir iyileştirmeleri güven altına alabilir” dedi.

Giorgianni, mali politika disiplininin yenilenmesini önerirken, memur kesimine yönelik harcamalardaki artışın kontrol altına alınması, elektrik fiyat politikasının gözden geçirilmesini, vergi kaçağının önlenmesini istedi.

-MALİ POLİTİKA DİSİPLİNİ YENİLENMELİ-

Türkiye’nin aynı zamanda büyüme ve istihdamı gerileten bir dizi yapısal zorlukla karşı karşıya bulunduğunu, bunların yüksek kayıt dışılık, mali harcama baskıları, sığ finansal piyasalar ve elektrik arzındaki potansiyel darboğazları içerdiğini bildirdi. Türkiye’nin en başarılı yükselen piyasa ülkeleri arasınakatılmak ve AB gelir düzeyiyle uyumu sağlamak istiyorsa söz konusu politika güçlüklerinin üstesinden gelmesi gerektiğini kaydeden Giorgianni, “Gündem açık. Soru: Politika öncelikleri nelerdir? Dört alanı saymak gerekirse. İlki, Türkiye’nin son başarılarında köşe taşını oluşturan mali politika disiplininin yenilenmesi gerekiyor” dedi.
2008 faiz dışı fazlanın GSYİH’ya oranına ilişkin hedefin yüzde 5.5 olmasının, bu yıl yüzde 4.25 düzeyindeki gerçekleşmeyle bağlantılı olarak, “mali politikanın önemli ölçüde sıkılaştırılmasını” temsil edeceğini kaydeden Giorgianni, sıkı politikanın, dezenflasyona ve cari işlemler düzenlemelerine yardımcı olmak ve daha düşük reel faiz oranları için ortam oluşturmak için gerekli olduğunu kaydetti.
İkinci olarak Türkiye’nin yüksek vergi yükünü rahatlatacak mali ortamı yaratma gereksinimi bulunduğunu anlatan Giorgianni, Türkiye’nin emek üzerinde en yüksek vergi yüküne ve düzenlemelerden kaynaklanan en ağır yüke sahip bir OECD ülkesi olduğunu bildirdi. Bunun istihdamı gerilettiğini ve işlerin kayıt dışı sektöre yönelmesiyle verimlilik üzerinde baskı oluşturduğunu kaydeden Giorgianni özetle şu konulara değindi:

- FİNANSAL İŞLEM VERGİLERİ YÜKSEK –
“-Türkiye aynı zamanda tasarrufların toplanmasını ve offshore mali aracılığı sürüklemeye yönelik niyetleri zedeleyen yüksek finansal işlem vergilerine sahiptir. Ancak bu vergileri azaltmanın maliyeti de çok yüksektir. Öyleyse vergi düşüşüne olanak tanıyan mali alan nasıl yaratılır? Yanıt vergi kaçağının azaltılması, tekstil ve turizm için son getirilen yüksek maliyetli KDV kesintileri gibi geçici uygulamalardan kaçınmak ve harcama baskılarını kontrol altında tutmaktır.

- MEMURLARA YÖNELİK HARCAMALAR KONTROL EDİLMELİ –

-Harcama tarafında öncelikler güçlü bir sosyal güvenlik reformunu kabul ederek sosyal güvenlik sistemini yaşayabilir hale getirmek, sağlık harcamalarının etkinliğini artırmak ve memuriyet hizmetlerinde maliyet artışını kontrol altında tutmaktır.

- HARCAMA VE FAİZ DIŞI FAZLA TAAHHÜT EDİLSİN, KURALA BAĞLANSIN –

-Gelecekteki vergi indirimlerinin, kamu borç rasyosunun güvenli sınırlar içinde tutulması hedefi karşısında dikkatle dengelenmiş olması gerekmektedir. Bu birbiriyle rekabet eden hedefler, vergi indirimleri ve borcun sürdürülebilirliği, sadece kamu harcamalarının daha fazla büyümesinin sınırlandırılmasıyla başarılabilir. Bu bakımdan, beklentilerin sabitlenmesine katkıda bulunması amacıyla hükümet, harcama ve faiz dışı fazla için gelecek üç yıl ve beş yıla yönelik hedeflerini kamuoyuna açıklayabilir ve taahhüt edebilir. Bu gibi taahhütler sonuçta, harcamada büyümeyi sınırlamayı hedefleyen belirli bir mali kural olarak resmileştirilebilir.”

-ELEKTRİK ARZINDA DARBOĞAZ –
Mali düzenlemelerin kurala bağlanmasına ilişkin tartışmaların IMF’nin son ülke raporlarında da yer aldığını kaydeden Giorgianni, üçüncü politika önceliğinin ise elektrik arzındaki potansiyel darboğazın aşılması olduğunu bildirdi. Artan maliyetler karşısında elektrik fiyatlarının enerji şirketlerini ciddi sorunlarla karşı karşıya bıraktığını belirten Giorgianni, “Elektrik fiyatının dondurulması sadece mali pozisyon üzerinde bir engel oluşturmamakta, aynı zamanda sektörde kronik yatırım yetersizliği ve ufukta elektrik kesintileri görülmesine neden olmaktadır. Elektriğe daha fazla özel yatırım çekmek için fiyat kontrolünün azaltılması gerekmektedir” dedi.

-TÜRKİYE EKONOMİSİNİ DIŞ ŞOKLARA KARŞI DAHA ESNEK HALE GETİRMELİ-

Lorenzo Giorgianni, “Son olarak Türkiye, büyümesini korumak ve geçmişin ekonomik patlama-çöküş dönemlerinden sakınmak için, ekonomisini dış şoklara karşı daha esnek hale getirmek zorundadır” dedi. Bunun Türkiye’nin bankacılık üzerindeki denetimini, bankacılık sisteminde riskleri aşırı artırmadan sakınarak, güçlendirmeyi sürdürmesi gerektiği anlamına geldiğini belirten Giorgianni, borç vadelerinin uzatılması, uluslar arası rezervlerin yükseltilmesi gibi yöntemlerle kamu bilançolarında “tamponlar” yaratmak gerektiğini de bildirdi. Giorgianni sözlerini şöyle bitirdi:

-SİYASİ İSTİKRAR REFORM ENERJİSİ İÇİN EŞSİZ PENCERE –

“Kısaca, son yıllarda çok şey başarıldı ancak yüksek ve daha istikrarlı bir büyüme için yapılacak daha çok iş var. Yeni sağlanan siyasi istikrar IMF’yle olan Mayıs 2008’de sona erecek Stand-By Anlaşmalarının başarılı bir şekilde tamamlanması ve reformlar için yeniden enerji kazanma fırsatına açılan eşsiz bir pencere oluşturuyor. Doğru politika bileşimiyle şüphe yok ki Türkiye, potansiyel büyümesini yüzde 5’in üzerine çıkarabilir ve tüm yurttaşları için yaşam standartlarında sürdürülebilir iyileştirmeleri güven altına alabilir.”

SADECE BİR SEÇENEĞİ VAR: REFORM –

Türkiye gibi hedefleri olan ülkelerin refomları yavaşlatma durumunda olamayacağını kaydeden IMF Türkiye Masası Şefi, “Söylemeye çalıştığım şu: Türkiye büyüme potansiyelini başarılı bir şekilde artırmak ve büyük cari işlem açığını finanse etmek üzere yabancı yatırımları çekmek istiyorsa, sadece bir seçeneği vardır ve bu seçenek reform yoluna sıkı sıkıya bağlı kalmaktır” diye konuştu.
IMF Türkiye raporları yayınlandıktan kısa bir süre sonra Türkiye ile ilgili verilerin güncellendiğini, çünkü söz konusu raporların geçen nisan ayı dolayında hazırlandığını hatırlatan Giorgianni, güncelleştirilen Türkiye verilerini şöyle açıkladı:
“-Bize göre ekonomi olumlu gidişini sürdürecek. Büyümenin bu yıl yüzde 5 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz, gelecek yıl büyümenin; reel faiz oranları rahatlama gösterir ve tüketicilerle iş kesiminin duyarlılığı siyasal belirsizliğin de çözümüyle güçlenirken, yüzde 5.5 hızlanacağını umuyoruz.
-Cari işlemler açığının milli gelire oranı ise bu yıl yüzde 7.5 ya da dolayında olmalı. Açığın gelecek yıl petrol fiyatlarındaki gelişmeler dolayısıyla hafifçe artarak yüzde 8’e çıkacağını tahmin ediyoruz, ancak doğrudan yabancı sermayenin güçlü durumunu koruyacağını ve gelecek yılın cari işlemler açığının yüzde 40’ını finanse edeceğini tahmin ediyoruz.
-Enflasyonun da kademeli olarak düşeceğini Merkez Bankası’nın öngörü sınırları içinde kalacağını bekliyoruz. Enflasyonun bu yıl yüzde 7.5’un altında kalacağını gelecek yıl düşüşünü sürdüreceğini tahmin ediyoruz. IMF raporunda bu konudaki bölüm kesin değil çünkü gıda ve enerji fiyatlarındaki gelişmeler önemli. Enflasyonun ne zaman resmi hedef olan yüzde 4 oranına düşeceğini söylemek zor. Ama düşmeyi sürdüreceğini söyleyebiliyoruz.”