Dolar, altın ve petrolde düşüş

**Uluslararası piyasalarda geçen hafta, ABD Doları, İngiliz Sterlini dışındaki önemli para birimleri karşısında değer kaybetti. Altın fiyatları da değer kaybederken, petrol fiyatları geriledi.

**

ABD Başkanı Barack Obama, finansal krizin zirve yaptığı dönemde finansal şirketlerin batmasını önlemek için kullanılan kamu kaynaklarını geri almak için bu şirketlere vergi koymak istediklerini söyledi.

Obama, Sorunlu Varlıkları Kurtarma Programı'nda (TARP) ortaya çıkacağı tahmin edilen zararları karşılamak için finansal şirketlerden vergi alınmasıyla ilgili dün Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, ''Paramızı geri istiyoruz ve onu alacağız'' dedi.

Obama yönetimi finansal şirketlere vergi uygulamasıyla TARP'da ortaya çıkacak zararları karşılamayı amaçlıyor. Bu zararın 117 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor.

Büyük finansal şirketler vergi uygulamasının, TARP'tan aldığı parayı geri ödeyen şirketlere de uygulanacak olması nedeniyle adaletsiz olduğunu savunuyorlar. Beyaz Saray ise finansal piyasaların rahatlamasını sağlayan bu kurtarma paketinden sektörün bir bütün olarak yararlandığını düşünüyor.

VERGİ UYGULAMASI
Obama yönetimine göre, vergi uygulaması, varlıkları 50 milyar doları aşan şirketleri kapsayacak. Küçük bankalar vergiye tabi tutulmayacak. Vergi uygulanacak şirketler arasında bankacılık holding şirketleri, tasarruf holding şirketleri ve sigorta şirketleri ile varlıkları 50 milyar dolardan fazla olan borsa aracılık kurumları bulunacak.

Uygulanacak vergi, şirketlerin pasiflerinin yaklaşık yüzde 0,15'i kadar olacak. Bu uygulama kapsamına 50 şirketin girmesi beklenirken, bunların 35'inin ABD'li, 10-15 şirketin ise ABD'de yabancı şirketlerin bağlı ortaklıkları olacak. Obama yönetimi, bu şirketlerin 20 ila 27'sinin bankacılık şirketi olacağını tahmin ediyor.

Obama yönetiminin bu uygulaması, TARP'tan aldığı parayı ödemiş olan finansal şirketleri de kapsayacak.

Bu uygulamanın en az 10 yıl ve TARP'daki kayıplar tamamen geri alınıncaya kadar süreceği belirtiliyor. Bu uygulamayla 10 yıldan fazla bir sürede 90 milyar dolar gelir elde edilmesi beklenirken, bunun da TARP'taki kayıpları karşılamak için yeterli olacağı düşünülüyor. Ancak uygulamanın, TARP'taki her kuruş geri alınıncaya kadar süreceği ifade ediliyor.

Vergiler ABD Gelir İdaresi tarafından toplanacak ve federal bütçeye aktarılacak.

ABD yönetimi, bu vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 60'ının 10 büyük finansal şirketten geleceğini bekliyor.

Uygulama ilgili ayrıntılar 2011 mali yılı bütçesinde belli olacak.

ABD'de ekonomideki düzelmenin ülkenin birçok bölümüne yayıldığı ancak, bu durumun istihdama yansımadığı bildirildi.

ABD Merkez Bankası'nın (Fed) çeşitli bölgelerden aldığı ekonomik verilere dayanarak hazırladığı ''Bej Kitap'' adlı raporda, ekonomide faaliyetin düşük düzeyde kalmasına rağmen, koşulların makul biçimde düzeldiği belirtildi.

Fed'in verileri değerlendirdiği 12 bölgenin çoğunda istihdamın ''yavaş'' olduğu ifade edilen raporda, ekonomideki toparlanmanın ülkenin birçok köşesine yayıldığı, 12 bölgeden 10'unda ekonomide faaliyetin arttığı ve koşulların düzeldiği kaydedildi.

ABD'de perakende satışlar, Aralık 2009'da, beklentilerin tersine düşüş gösterdi.Resmi verilere göre Aralık ayında, perakende satışlar yüzde 0,3 oranında düşüş gösterdi.Ekonomistler, Aralık ayında perakende satışların yüzde 0,5 oranında artmasını bekliyordu.

ABD'de işsizlik maaşı başvuruları, beklenenin üstünde arttı.Çalışma Bakanlığı verilerine göre, işsizlik maaşı başvuruları, geçen hafta, 11 bin kişilik yükselme göstererek, 444 bine çıktı.

Ekonomistler, artışın 3 bin kişi civarında olacağını tahmin ediyorlardı.Ocak ayının ikinci haftasında, mevsimsel sebeplerle işini kaybedenlerin sayısının daha yüksek olduğuna da dikkat çekiliyor.

ABD'de aralık ayında bütçe açığı 91,85 milyar dolar oldu. Böylece, bugüne kadarki en fazla aralık ayı bütçe açığı kaydedildi. Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada, aralık ayında 91,85 milyar dolar bütçe açığı verildiği bildirildi.

Ekim ayında başlayan mevcut bütçe döneminin ilk üç ayında ise toplam açık geçen yıla göre yüzde 16,8 artarak 388,5 milyar dolara ulaştı. Geçen yıl aynı dönemde bütçe açığı 332,49 milyar dolar olmuştu.

2009 yılı geneline bakıldığında ise bütçe açığı 1,42 trilyon dolara çıktı. Bir önceki yılda bütçe açığı 454,8 milyar dolarla o zamanki rekoru kaydetmişti.

Obama yönetimi, 2010 yılına ilişkin projeksiyonlarda, bütçe açığının geçen yıla oranla yüzde 5,6 artışla 1,5 trilyon doların üzerine çıkmasını bekliyor. Bu rakam, yeni bütçe rakamları şubat ayında kongreye sunulduğunda revize edilebilecek.

Devasa bütçe açığında, resesyonun bütçe gelirlerine etkisi ve ekonomiyi teşvik harcamalarının etkisi oldu.

Hükümet, artan bütçe dengesizliğini düşük faiz oranlarıyla dengeleyebilse de ekonomistler, toparlanma başladığında maliyetlerin hızla artacağını ve Amerikan Merkez Bankası'nın (Fed) enflasyonun kontrolden çıkmasına engel olabilmek için faiz oranlarını yükseltileceği uyarısında bulunuyor.

Öte yandan, bütçe döneminin ilk üç ayında hükümetin gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,9 azalarak 487,7 milyar dolar oldu. ABD'de geçen yıl tüketici fiyatları yüzde 2,7 arttı.

Çalışma Bakanlığının açıkladığı verilere göre, 2009 yılında tüketici fiyatları yüzde 2,7 artış gösterdi. Enerji fiyatlarının yüksekliği, gıda maliyetlerindeki büyük düşüşü gölgeledi.

Öte yandan, aralık ayında tüketici fiyat endeksi yüzde 0,1 yükseldi. Gıda ve enerji fiyatları dışarıda tutulduğunda da geçen ay fiyatlar yüzde 0,1 arttı. Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,4 yükseliş kaydetmişti.

Benzin fiyatları kasım ayında yüzde 6,4 artış gösterdikten sonra geçen ay da yüzde 0,2 yükseldi. Gıda maliyetleri ise geçen ay yüzde 0,2 arttı.

Bakanlığın açıkladığı bir başka rapor da geçen yıl genelinde enflasyona uyarlanmış haftalık maaş rakamlarının yüzde 1,6 gerilediğini gösterdi. Böylece, 1990 yılından bu yana en keskin düşüş kaydedilmiş oldu.

Öte yandan, aralık ayında sanayi üretimi de yüzde 0,6 yükseliş gösterdi. Böylece, sanayi üretimi 6 ay üst üste artış göstermiş oldu.

ABD Doları'nın uluslararası döviz borsalarında önemli para birimleri karşısında, Pazartesi günü kapanış ve Cuma günü değerleri şöyle oldu:

PARA BİRİMİ PAZARTESİ CUMA
Japon Yeni 92,39 90,78
Avro 1,4528 1,4403
Sterlin 1,6167 1,6329

ALTIN FİYATLARI GERİLEDİ
Altın fiyatları hafta içinde değer kaybetti. Onsu pazartesi günü 1,150.70 dolar olan altın, cuma günü 1.130,10 dolara geriledi.

ABD BORSALARI DEĞER KAYBETTİ
ABD'de, New York Menkul Kıymetler Borsası'ndaki endeksler, bu haftayı değer kaybıyla kapattılar.

Dow Jones endeksi, yüzde 0,1 oranında değer kaybederek 10,609.65 puandan haftayı kapattı. S&P endeksi yüzde 0,8 ve Nasdaq Bileşik Endeksi de yüzde 1,3 oranlarında değer kaybıyla haftayı kapattılar.

Tokyo Borsası'nda Nikkei Endeksi geçen hafta önemli oranda değer kazandı.

Nikkei Endeksi, 183,78 puanlık artışla son 15 ayın en yüksek değeri olan 10,982.10 puandan kapandı.

Londra Menkul Kıymetler Borsası'nda FTSE-100 endeksi 78,87 puanlık artışla 5,455.37 puandan kapandı.

PETROL FİYATLARI GERİLEDİ
Uluslararası ham petrol fiyatları, küresel talebe yönelik kaygılar nedeniyle hafta içinde değer kaybetti.Gösterge ham petrolün Şubat ayı vadeli fiyatı hafta başında 82,18 dolar iken, Cuma günü 78 dolara geriledi.

(AA)