Gelişen piyasalara kriz uyarısı

Gelişmekte olan piyasaların erken uyarı sistemi olan İzlanda önceki gece faizleri aniden yüzde 15'e çıkardı. Dün Romanya ve Polonya'nın da faiz artırımına gitmesi yüksek cari açığı olan gelişen piyasaların küresel krizde ipin ucunda olduğu endişesi yaratıyor

Küresel kredi krizinde özellikle Türkiye gibi cari açığı yüksek gelişmekte olan piyasaların darağacındaki ipi de gerilmeye başladı. Küresel yatırımcı kredi krizinin cari açığı yüksek ülkelerin ödemelerini zora sokacağı endişesi ile bu piyasalardan çekilmeye başlayınca İzlanda, Romanya ve Polonya dün sürpriz faiz artırımlarına gitti. Bu üç ülke de Türkiye gibi cari açığı yüksek olan gelişmekte olan piyasalar arasında.

Son 3 haftada krona dolar karşısında iyice eriyince İzlanda Merkez Bankası önceki gece acil bir kararla gösterge faizini 1,25 puan birden artırarak yüzde 15'e çıkardı. Üstelik daha sıkı para politikası izleyeceğini açıklaması ile yeni faiz artırımlarına göz kırptı. İzlanda'nın 10 Nisan'daki para kurulu toplantısını beklemeden yaptığı faiz artırımının şaşkınlığı sürerken gün içinde Romanya 0,50 puan artırdığı faizini yüzde 9,5 seviyesine çıkardı.

Ardından Polonya faizleri 0,25 artırıp yüzde 5,75'e yükseltti. Uzmanlara göre küresel yatırımcı bundan sonra paralarını nereye yatıracağı konusunda daha seçici olmaya başladı. İzlanda, Romanya ve Polonya'nın faiz artırımına gitmesi de yabancının kaçacağı endişesi ile atılan zorunlu bir adım. Bazı analistler ise son faiz artırımlarının cari açığı finanse etmek için şiddetle ihtiyaç duyulan yabancı sermayeyi çekmekten çok enflasyonist endişelerle gerçekleştirildiğini savunuyor. Ortak beklenti ise sıranın bir diğer cari açığı yüksek gelişen piyasa olan Türkiye'de olduğu yönünde.

Türkiye Merkez Bankası (TCMB) iki hafta önce faiz artırımına gitmesi beklenirken ABD Merkez Bankası'nı (FED) yeniden faiz indirimine zorlayan küresel kredi sıkışıklığına ilişkin kaygılardan dolayı faizini yüzde 15,75 seviyesinde sabit tutmuştu.

SIRADA TÜRKİYE VAR

4Cast Gelişmekte olan Piyasalar Analisti Nicholas Kennedy'ye göre küresel yatırımcı ABD'de patlak veren kredi krizi sonrası paralarını ilk olarak makro göstergelerinde bozulmalar yaşayan ve yüksek cari açık gibi önemli riskler taşıyan piyasalardan çekileceğinin sinyalini veriyor.

Son faiz artırımı kararları da bunu kanıtlıyor. Yabancı yatırımcının çekilmeye başladığını ilk olarak Güney Afrika farketti. Şimdi İzlanda aynı şeyi yaşıyor diyen Kennedy Hem makro ekonomide hem siyasi arenadaki son gelişmelere bakılırsa sırada Türkiye'nin olduğu söylenebilir uyarısında bulundu. Dolar/YTL paritesi istikrarlı görünse de trendin yükseliş yönünde olduğuna dikkat çeken Kennedy, YTL'nin önümüzdeki dönemde değer kaybedebileceğini söylüyor.

Türkiye'den portföy yatırımları kaçmaya başladı bile diyen Kennedy, daha fazla sıcak para çıkışının önüne geçmek için reformların ve özelleştirme programının devam etmesi gerektiğini savunuyor. Raymon James Başekonomisti Özgür Altuğ'a göre ise her üç ülkenin de cari açığı ve sermaye ihtiyacı var, ancak faiz artırımı kararları bu endişelerden ziyade enflasyonist baskılar karşısında alındı. Referans'a konuşan Altuğ, enflasyonist baskıların sürmesi halinde henüz gerek olmasa da Türkiye'nin de bir faiz artırma yoluna başvurabileceğini iddia etti.

2006'DA YABANCI KAÇMIŞTI

Özellikle İzlanda'nın cari açığını finanse edememe korkusu ile faiz artırımına gitmesi Türkiye, Brezilya, Macaristan gibi yüksek cari açığı olan gelişmekte olan piyasalardaki sıcak para hareketleri için bir uyarı sinyali niteliğinde. Çünkü İzlanda yüzde 15,6 ile şu anda dünyada cari açığı gayrisafi milli hasılasına oranla en yüksek olan ülke olarak gösteriliyor. Mart ayının başında kredi derecelendirme kuruluşu Moody's İzlanda'nın görünümünü AAA-'den negatife düşürdü.

Kredi notunun düşürülmesine de yakın gözüyle bakılıyor. Gelişmekte olan piyasalar için erken uyarı sistemi olarak görülen İzlanda'da geçen ay sonunda enflasyon yıllık bazda yüzde 6,8'e çıkmış, son 3 hafta içinde ise küresel kredi krizinin İzlanda'nın cari açığını finanse etmesini zorlaştıracağı endişeleri ile krona euro karşısında yüzde 17 değer kaybetmişti. 2004 yılının nisan ayından bu yana merkez bankasının yüzde 2,5'luk hedefinin üzerinde seyreden enflasyonun bu ay yüzde 8,4 çıkması bekleniyor.

Ülkenin geçen yılki cari açığı ise GSYİH'nın yüzde 15,6'sı seviyesinde. 2006 yılının nisan ayının ilk iki haftasına ABD'nin bu ülkedeki üslerini kapatacağı tartışmaları ile başlayan borsa çöküşü yüzde 20'leri görmüş, kronanın dolar karşısındaki değer kaybı ile ülkeden sıcak para çıkışı başlamıştı. Bu dönemde gelişmekte olan piyasalar arasında sürüden ayrılan kuzu olarak gösterilen İzlanda, Türkiye ve Macaristan gibi cari açığı yüksek olan diğer gelişmekte olan piyasalarda da İzlanda gibi sıcak para çıkışı yaşanabileceği paniği yaratmıştı.

Bu yıl kronada yaşanan değer kaybının yabancı yatırımcının çıkışı anlamına geldiğini yazan International Herald Tribune, ikinci kez böyle bir durumla karşı karşıya kalındığına dikkat çekiyor. Financial Times gazetesi ise bu gelişmeler karşısında İzlanda'nın küresel krizin ilk kurbanı olabileceğini iddia ediyor.

Referans