'Hindi ve kavun rüşvet; 20 lira bahşiş'
**Başbakanlık Etik Kurulu'ndan tartışılacak karar: Kurul, tapu işlemlerini hızlı tamamlayan memura 20 lira vermeyi rüşvet değil 'İyi niyetli hediye' ve 'bahşiş' kabul etti. Ancak aynı kararda 'Amirine kavun getiren memur', 'Özel kolaylık tanıyan memura hindi vermek' çıkar amaçlı sayıldı.
**
Başbakanlık Etik Kurulu, merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 'Benim memurum işini bilir' sözünü hatırlatacak tartışmalı bir karara imza attı.
Etik Kurulu, bastırdığı kitapçıkta 'İşinizi çabuk halleden memura sembolik para vermeniz iyi niyetli hediye ve bahşiş olarak değerlendirilebilir' dedi.
Memnuniyete nakit
Kitapçıkta 'İyi Niyetle Verilen Hediyeler' başlıklı bölümde şu ifadelere yer verildi:
'... Hediye verenin herhangi bir menfaat beklentisi bulunmamaktadır. Örneğin, yabancı bir ülkeyi ziyaretinde devlet adamlarına verilen hediyeler, yılbaşında verilen ajanda ve benzeri hediyeler ile aldığı kamu hizmetinden memnun kalan bir vatandaşın, memnuniyetini ifade etmek için kamu görevlisine içinden gelerek verdiği hediyeler ya da para (bahşiş), bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu tür hediyeler daha çok sembolik niteliktedir.'
Pastaya olur, hindiye yasak
Kitapçıkta 'İyi Niyetli Hediye' başlıklı bölümde şu örnekler verildi:
Örnek 1: 'Mehmet Bey, hastanede yattığı sürece kendisine samimi ve güler yüzle davranan hemşirelere taburcu olduktan sonra bir pasta hediye etmiştir.'
Örnek 2: 'Sadık Bey, ilk kez ev sahibi olmanın ve işlemlerin hızlı tamamlanmasının mutluluğuyla, tapu memuru Semra Hanım'a 20 TL vermiştir.'
Kitapçıkta bu konuya da özel yer ayrılarak, 'İlk anda masum, zararsız ve tehlikesiz olarak görülebilecek hediyeler, çoğu zaman kamu görevlisinin tarafsızlığını, kararını ve görevi etkilemekte, adeta 'bubi tuzağı'na dönüşmektedir' denildi ve şu örnek verildi: 'Devlet hastanesinde memur olarak görev yapan memur Sinan Bey, izin dönüşünde hemşerisi vali yardımcısı Serhat beyi ziyaret etti. Yerinde olmadığını öğrenip getirdiği kavunu bırakıp evine döndü. Serhat bey kavunu evine götürüp ailece yedi. 3 gün sonra Sinan bey, tekrar Serhat beyi ziyaret etmiş, döner sermayeden daha iyi bir ücret alacağı bir göreve getirilmesine yardımcı olmasını istedi. Normalde böyle ricaları kabul etmeyen Serhat bey, hediye edilen kavunu hatırlayarak, Sinan beyin ricasını yerine getirmek için girişimde bulunmuştur...'
Etik Kurulu, memurun ikinci iş yapmasının yasal olmadığını anımsatarak öğrencisine özel ders veren öğretmenin durumunu örnek gösterdi. Kurul, bedava kömür dağıtan kişinin 'hemşerilerini kayırması'nı etik dışı buldu.
Tatil rüşveti
Kitapçıkta 'çıkar amaçlı' ilişkiler arasında sayılanlar şunlar:
- Araba, ev tahsis etmek
- Tuttuğu takımın kombine biletlerini hediye etmek
- Konferans verdirmek
- İnceleme amaçlı gezi daveti.
- Tatil masraflarını karşılamak
- Kamu görevlisine kendisine yönelik yaptığı özel kolaylıktan dolayı hindi vermek.
Ortaylı hoca 'Bahşiş değil' demişti
Geçtiğimiz yıllarda tapu dairelerindeki rüşvet iddiaları üzerine Tapu Kadastro Genel Müdürü Mehmet Zeki Adlı 'Vatandaşın verdiği 15-20 lira rüşvet olarak yansıtılıyor' demişti.
Aynı konuda dönemin Bayındırlık Bakanı Faruk Özak da 'Bahşişle rüşveti birbirine karıştırmamak lazım' açıklaması yapmıştı.
Tartışmaya, ünlü tarihçi Topkapı Sarayı Müdürü Prof. Dr. İlber Ortaylı da katılmış ve 'Ben de ev aldım, sattım. 10-15 TL parayı ben de verdim hediye diye. Rüşvet değil, bahşiş ve hediyedir' demişti.
