İkinci büyük 500 açıklandı

İSTANBUL (ANKA) - İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2006 yılı araştırma sonuçlarını açıkladı.

2006 yılında ikinci 500 büyük sanayi kuruluşu içinde ilk sırayı Akzo Nobel alırken, ikinci sırada Basf Yapı Kimyasalları A.Ş. üçüncü sırada da Coşkunöz Radyatör ve Isı Sanayi A.Ş. yer aldı.

Çoğunluğunu KOBİ’lerin oluşturduğu ikinci 500 içindeki özel kuruluşların üretimden satışları 2006 yılında sabit fiyatlarla yüzde 11.6, toplam satışları yüzde 12 oranında arttı, bu kuruluşların GSMH içindeki payı yüzde 1.1 oldu.

İSO araştırmasında, 2005 yılına kıyasla 2006 yılında toplam satışlar,dönem kar-zarar toplamı ve net-brüt katma değer gibi göstergelerde göreceli bir iyileşme olmasına karşın, araştırmanın ilk başladığı yıl olan 1997 yılına kıyasla daha olumsuz bir durumda olduğu belirtildi.

İkinci 500 içinde yabancı sermayeli kuruluşların payı üretimden satışlarda yüzde 1.5, brüt katma değer içinde de yüzde 20.1 olurken, bu kuruluşların toplam sayısı sayısı da 71’e çıktı.

İHRACAT

verilere göre, 2006 yılında Türkiye’nin genel ihracatı dolar bazında yüzde 16.4 artarken, ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun ihracatında yüzde 6.5 oranında bir artış gerçekleşti. Bu kuruluşların Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2005 yılındaki yüzde 7.9 iken 2006 yılında bu oran yüzde 7.3’e geriledi. İhracatın sektörel dağılımında tekstil,giyim ve ayakkabı sektörü yüzde 41.9 ile ilk sırada yer alırken, içki ve tütün sanayi yüzde 13.4’lük payla ikinci sıraya çıktı. 2005’te ikinci sırada yer alan metal eşya,makine ve teçhizat sektörü ise 2006’da yüzde 12.1’lik payla üçüncü sıraya geriledi.

İSTİHDAM

Araştırmada, ikinci 500 içinde toplam çalışan sayısı 2006 yılında yüzde 1.3 gibi küçük bir artış gösterirken, firma başına istihdam yoğunluğunun düşmesi nedeniyle yeni istihdam yaratılmasında sınırlı bir gelişme olduğuna dikkat çekildi. Çalışanlara yapılan ödemelerin satış gelirlerine oranında hem birinci 500’de hem de ikinci 500’de gerileme olurken, çalışanlara yapılan ödemelerin ikinci 500’de birinci 500’e kıyasla daha yüksek oldu. İkinci 500’de 2005’te yüzde 9.1 olan ücretlerin satış gelirlerine oranı 2006’da yüzde 8.8’e düştü.

YABANCI SERMAYE SANAYİYE GELMİYOR

Araştırmanın yabancı sermayeli kuruluşlar bölümünde ikinci 500 içinde 71 yabancı sermayeli kuruluş bulunduğu hatırlatılarak bu kesimin toplam üretimden satışlardan yüzde 14.5, brüt katma değerden yüzde 20.1 vergi öncesi dönem karından yüzde17.2 ,ihracattan yüzde 13 ve istihdamdan da yüzde 13.2 pay aldığı bildirildi. İlk 500’de ise yabancı sermayeli kuruluş sayısı 2005’de 136 iken 2006’da 140’a çıktı. Raporun bu bölümünde şu görüşlere yer verildi:

“İkinci 500’de yabancı sermaye paylı 71 kuruluşun brüt katma değer ve kardan aldığı payın diğer büyüklüklere kıyasla daha yüksek olması dikkat çekicidir. Doğrudan yabancı sermaye girişinin rekor kırdığı bir yılda imalat sanayinin yabancı sermaye girişlerinden yeterince pay almadığını bu rakamlar açıkça göstermektedir.”

BORÇ /ÖZKAYNAK DENGESİ BOZULDU

Araştırma sonuçlarına göre birinci 500’de gözlenen dış borçlanma eğilimindeki artış ikinci 500’de de gerçekleşti. 2005 yılında yüzde 50.2 olan borç/özkaynak dengesi 2006 yılında yüzde 53.9’a yükseldi. Raporda “ İlk 500’de olduğu gibi ikinci 500’de de vergi öncesi dönem karındaki artışa rağmen borç payının daha büyük boyutta artış göstermesi nedeniyle varlık finansmandaki özkaynak payı küçülmüştür” denildi.

VERGİ YÜKÜ ARTIYOR

Araştırma sonuçlarına göre ikinci 500’de brüt katma değer içindeki net dolaylı vergi yükü 1997’de yüzde 6.8 iken 2006’da yüzde 10.5’e yükseldi. Net dolaylı vergilerin artışının işletmelerin kaynak yaratma kapasitesi önündeki en büyük engel olduğu belirtilen raporda “ Devletin yaratılan katma değerden giderek daha fazla pay alması sermaye ve işgücü gibi üretim faktörlerinin üretimden aldıkları payın azalmasına ve dolayısıyla daha az yatırım ve tüketimde bulunmalarına neden olmaktadır” görüşü ifade edildi.

FAALİYET DIŞI GELİR AZALDI

Raporda en dikkati çeken nokta ikinci 500’de de birinci 500 büyükte olduğu gibi faaliyet dışı gelirlerin kar ve zarar toplamı içindeki payının önemli düşüş göstermesi oldu. Esas alınan 1997-2006 arası dönem kıyaslandığında faaliyet dışı gelirlerin kar-zarar toplamı içindeki payı 1997’de yüzde 71.2 iken, 2001 krizinde yüzde 491’e yükseldi 2006’da son 10 yılın en düşük oranı olan 46.8’e geriledi. Birinci 500’de ise bu oran 2006’da yüzde 26.3 olarak gerçekleşti.

İLK VE İKİNCİ 500 KARŞILAŞTIRMASI

Araştırmada, 2001-2006 yılları itibariyle ilk ve ikinci 500 sanayi kuruluşu kıyaslaması yapılarak şu tespitlerde bulunuldu:

“İkinci 500’de 2001 yılında sabit fiyatlarla 24 milyar YTL olan toplam satış hasılatı, 2006 yılında 31 milyar YTL’ye çıkarken, aynı dönemde ilk 500’de bu rakam 131 milyar YTL’den 217 milyar YTL’ye yükseldi. Söz konusu dönemde ilk 500’ün satış gelirleri ikinci 500’ün 5.5 katı iken 2006 yılında bu oran yaklaşık 7 kata çıktı. Aynı dönemde ilk 500’ün satış gelirleri yüzde 65.6 artmasına karşın, ikinci 500’ün artış oranı yüzde 30.5’te kaldı.”

İkinci 500’de 1997 yılında satış gelirleriyle yüzde 19.9 oranında net katma değer yaratılırken 2006 yılında bu oran yüzde 13’e geriledi. İlk 500 sanayi kuruluşunda ise bu oran 1997’de yüzde 18.9 iken 2006’da yüzde 12 olarak gerçekleşti.

2006 yılında ikinci 500 büyük kuruluşun en büyük bölümünü yüzde 30 oranıyla tekstil, giyim ve deri, ayakkabı sektörü oluştururken, bu kesimin toplam satışlar içindeki payı yüzde 27.1’ istihdamdaki payı da yüzde 41.1 oldu.