BİZE ULAŞIN
AKP’nin iktidara geldiği 2002 sonundan 2007 sonuna kadar olan dönemde 85 milyar dolardan 313 milyar dolara çıkarak yaklaşık dörde katlanan Türkiye’nin uluslar arası yatırım pozisyonu açığı, küresel ekonomik konjonktür ve iç siyasi istikrarsızlığın damgasını vurduğu bu yılın ilk beş ayında ise azalan yabancı yatırımlardan kaynaklanan 39 milyar dolar dolayında bir küçülme kaydetti. Ancak bu küçülme dış borçların değil, yabancıların Türkiye'deki varlıklarının değer ve miktarının azalmasından kaynaklandı.
Dış yükümlülüklerin dış varlıkları aşan kısmını ifade eden “uluslar arası yatırım pozisyonu açığı” bu yılın Mayıs sonu itibariyle 274.3 milyar dolar düzeyinde oluştu. Mayıs 2008 sonu itibariyle yabancıların doğrudan ve portföy yatırımları ve kullanılan dış kredilerden oluşan Türkiye’nin uluslar arası yükümlülükleri 454.1 milyar dolar, yurt dışındaki varlıkları ise 179.9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Uluslar arası yükümlülükler ile varlıklar arasındaki dengede net 274.3 milyar dolarlık açık oluştu.
Söz konusu açık, 2002 sonunda 85 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. 2007 sonuna kadar olan dönemde yaklaşık üç kat artarak 313.4 milyar dolara ulaşan uluslar arası yatırım pozisyonu açığı, bu yıl ilk beş ayda ise 39.1 milyar dolar küçüldü.
2003-2007 DÖNEMİ
Merkez Bankası verilerine göre 2002 sonunda sadece 85 milyar dolar olan uluslar arası yatırım pozisyonu açığı, 2003 sonunda 105.1 milyar, 2004 sonunda 126.5 milyar, 2005 sonunda 173.3 milyar, 2006 sonunda 203 milyar ve 2007 sonu itibariyle 313.4 milyar dolara ulaştı. Anılan beş yıllık dönemde uluslar arası yatırım pozisyonu açığı yüzde 269 oranında 228.4 milyar dolar büyüdü.
Bu dönemde uluslar arası varlıklar 106.3 milyar dolar artarken, yükümlülüklerde ise 334.7 milyar dolarlık bir büyüme gözlendi. Anılan dönemde yükümlülüklerdeki artışın 136.9 milyar doları doğrudan yabancı sermaye yatırımları, 96.7 milyar doları yabancıların Türkiye’deki portföy yatırımları, 101.1 milyar dolarlık bölümü de yurt dışından alınan nakdi ve ticari krediler, yabancıların buradaki mevduatları gibi kalemlerden oluşan “diğer yatırımlar”da kaydedildi.
BU YILKİ GELİŞME
Bu yılın ilk beş ayında ise önceki beş yıldakinin tersine bir gelişme yaşandı. Küresel ekonomideki sıkıntıların aşılamaması ve Türkiye’de siyasi istikrarsızlığın artmasının yabancı yatırımcıları olumsuz etkilediği bu dönemde, Türkiye’nin uluslar arası varlıkları 10.8 milyar dolar artarken, yükümlülükleri 28.4 milyar dolar azaldı. Böylece uluslar arası yatırım pozisyonu açığı 39.1 milyar dolar küçülerek 2007 sonundaki 313.4 milyar dolar düzeyinden bu yıl Mayıs sonunda 274.3 milyar dolara geriledi.
Beş aylık dönemde Türkiye’nin uluslar arası yükümlülüklerindeki küçülme büyük ölçüde yabancı yatırımlarından kaynaklandı. Yabancıların Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının bakiyesi beş ayda 35.8 milyar, portföy yatırımları da 21.6 milyar dolar küçüldü. Buna karşılık yurt dışında kullanılan krediler ve yabancıların mevduatında toplam 29 milyar dolarlık bir artış oldu.
Uluslar arası varlıklarda yaşanan artışın da 8.7 milyar dolarla büyük bölümü bu kalemden kaynaklandı.
454 MİLYAR DOLARLIK DIŞ YÜKÜMLÜLÜK
Türkiye’nin Mayıs sonu itibariyle 454.2 milyar dolara ulaşan uluslar arası yükümlülüğünün 119.9 milyar dolarını yabancıların Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının hacmi oluşturuyor. Söz konusu hacim 2007 sonunda 155.7 milyar dolara kadar çıkmıştı. Yabancıların Türkiye’deki portföy yatırımlarının değeri de 120.6 milyar dolardan 99 milyar dolara indi.
Ancak yükümlülüklerin 235.2 milyar dolarla en büyük bölümünü “diğer yatırımlar” oluşturuyor. Bunun da tamamına yakını kredi kullanımı yoluyla yurt dışına olan borçlar ve küçük bir bölümü yabancıların Türkiye’deki mevduatları oluşturuyor.
Mayıs sonu itibariyle 179.9 milyar dolar olan uluslar arası varlıkların da 87.1 milyar dolarını yurt dışına açılan krediler ve dışarıdaki mevduatlar, 13.2 milyar dolarını Türklerin dışarıdaki doğrudan yatırımları, 2 milyar dolar dolayındaki bir bölümünü de portföy yatırımları oluşturuyor.
