Krizi patlatan büyük sır
İflasıyla yalnızca milyonlarca doları batırmakla kalmayıp küresel ekonomik krizi de tetikleyen eski bankacılık devi Lehman Brothers’ın sonunu getiren olaylar açığa çıkmaya başladı. Yargı süreci için hazırlanan bir rapor, yatırım bankasının kârını yüksek göstermek için ‘muhasebe hilelerine’ başvurduğunu gözler önüne serdi.
Financial Times gazetesinde yer alan bir haberde, aralarında bankanın eski tepe yöneticisi Dick Fuld’un da bulunduğu birçok üst düzey yöneticinin, yatırımcıları ve kredi derecelendirme kuruluşlarını yanıltmaya yönelik açıklamalar yaptıkları ve kâr rakamlarını şişirmek için “muhasebe hilelerine” başvurdukları belirtildi.
ABD’de mahkeme tarafından görevlendirilen müfettiş Anton Valukas, Lehman’ın mali denetimini yapan Ernst & Young’ın da şirketin kâr sonuçlarına yönelik yetersiz ve hatalı açıklamaları sorgulamadığını ortaya çıkardı.
Toplam 2 bin 200 sayfa olan rapor, ABD’li bankalar JPMorgan Chase ve Citigroup’un, finansal sıkıntı içindeki bankadan 16 milyar doları bulan tutarda teminat talep ederek, 2008 yılı Eylül ayında batmasına neden olduğunu iddiasını da ortaya attı.
LEHMAN’IN MUHASEBE HİLELERİ
Müfettiş Valukas’ın raporuna göre, Lehman Brothers’ın CEO’su Fuld ve bankanın finans işlerinden sorumlu genel müdürleri Christopher O’Meara, Erin Callan ve Ian Lowitt gizli bir muhasebe enstrümanı kullanarak, 2008’in ilk iki çeyreğinde bilançodaki 50 milyar dolarlık işlemi makyajlamayı başardı.
Wall Street Journal’da (WSJ) yayımlanan bir analizde, bankanın bu makyajlamayı gerçek olmayan bir repo piyasası üzerinden gerçekleştirdiği belirtildi. Bu piyasada firmalar, yeni şirketler kurmak için nakit para karşılığında varlıklarını satıyordu. Oldukça kısa bir süre içinde tamamlanan bu işlemler bazen tek gecede bile halledebiliyordu.
Valukas, kredi derecelendirme kuruluşlarından olumlu değerlendirmeler almak isteyen Lehman’ın bu piyasada Repo 105 adlı bir muhasebe yöntemi ile kayıt altındaki borcunu daha az göstermeye çalıştığını belirtti.
Normal bir repo işleminde, Lehman’ın birkaç gün içinde geri satın almak koşuluyla elindeki varlıkları satarak nakit elde edeceğini açıklayan müfettiş, bu şekilde işlemlerin finansman olarak gösterilip, varlıkların bilançoda kalmaya devam edeceğini belirtti.
Lehman’ın, Repo 105 işlemi kapsamında aktardığı varlıklar, elde edeceği kazancın yüzde 105’inden fazla bir nakdi temsil ettiği için işlemler finansmandan ziyade satış olarak değerlendirildi. Bunun sonucunda şirketin yatırımcılarına sunduğu raporlarda borç yükü daha az gösterildi.
DENETİM DE GÖZ ARDI EDİLDİ
FT haberinde, Lehman’ın üst düzey yetkililerinden birinin bu işlemin uygun olup olmadığı konusundaki şikayetlerini 2008’in Mayıs başlattığına dile getirdiğine ancak bankanın mali işlemlerini denetleyen Ernest & Young’ın, bu işlemleri denetlemediğine dikkat çekildi.
İddialar hakkında görüşlerine başvurulan E&Y yetkilileri ise, “Biz, Lehman Brothers’ın 2008 yılındaki finansal açıklamalarında herhangi bir sorun görmedik ve hâlâ aynı şeyi düşünüyoruz” dedi.
Bloomberg’de ise, Lehman Brothers yöneticilerinin konu hakkında yorum yapmaktan kaçındığı belirtildi ve bankanın eski CEO’su Fuld’un avukatının, “Fuld’un böyle bir işlem gerçekleştirildiğini bile bilmiyordu. Bu işlemleri gerçekleştiren kişi kendisi değildir” açıklamasına yer verildi.
