On Birinci Kalkınma Planı'nda madencilik

FİRDEVS YÜKSEL - Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kalkınma planı olan 2019-2023 dönemini kapsayan On Birinci Kalkınma Planı çerçevesinde, 2023 sonuna kadar yapılacak toplam deniz sondajı sayısının 26'ya çıkarılması hedefleniyor.

AA muhabirinin On Birinci Kalkınma Planı'ndan derlediği bilgilere göre, madencilik sektöründe ham madde arz güvenliğinin sağlanması ve madenlerin yurt içinde işlenerek katma değerinin artırılması yoluyla ülke ekonomisine katkısının geliştirilmesi amaçlanıyor.

Bu kapsamda, 2018'de gerçekleşme tahmini yüzde 0,85 olan madencilik katma değerinin gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranının 2023'te yüzde 1,3'e çıkarılması planlanıyor.

Geçen yıl 3,4 milyar dolar olan madencilik ihracatının 2023'te 10 milyar dolara ulaşması hedefleniyor.

Söz konusu dönemde, enerji sektörü ile sanayinin ham madde ihtiyacını karşılamak üzere yurt içi ve yurt dışındaki arama çalışmaları da artırılacak.

Nadir toprak elementleri, bor ve diğer ekonomik potansiyeli yüksek madenlerin aranmasına öncelik verilecek. Ülkeler ve ülke grupları tarafından belirlenen kritik ham maddelerin ve nadir toprak elementlerinin aranması ve araştırılmasına yönelik projeler geliştirilecek.

Ülke ekonomisi için temel ve kritik madenler belirlenirken, söz konusu temel ve kritik madenler ile nadir toprak elementlerinin güvenli teminine yönelik yol haritası hazırlanacak. Bu madenlere ilişkin stratejik rezerv, stok, ihracat kısıtlaması konularında düzenlemeler yapılacak.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün yurt dışında uygun yatırım ve üretim imkanları belirlenerek, yurt dışında maden arama ve yatırım konularında diğer ülke kuruluşlarıyla iş birliği halinde projeler geliştirilecek.

Enerji sektörünün petrol, doğal gaz ve jeotermal kaynak ile sanayinin ham madde ihtiyacını karşılamak üzere yurt içi ve yurt dışındaki arama faaliyetleri hızlandırılacak.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) deniz ruhsat sahaları dahil olmak üzere, denizlerde petrol ve doğal gaz sismik arama ve sondaj çalışmaları yoğunlaştırılacak, 2023 sonuna kadar yapılacak toplam deniz sondajı sayısı 26'ya çıkarılacak.

Enerjide dışa bağımlılığın ve cari açığın azaltılması amacıyla yerli kaynakların daha fazla kullanılması için başta linyit olmak üzere, jeotermal ve kaya gazı gibi yüksek potansiyeli bulunan yerli kaynaklara yönelik arama, üretim ve Ar-Ge faaliyetleri artırılacak.

Geçen sene 18,9 milyar ton olan görünür linyit rezervi, 2023'e kadar 20 milyar tona çıkarılacak. Linyit rezervlerinin etütleri tamamlanarak santral kurulum ihalesine hazır hale getirilecek.

Kaya gazı ve metan gazı konusunda kapsamlı araştırma faaliyetleri yürütülecek. Bitümlü şeylden sentetik petrol üretimine yönelik çalışmalar başlatılacak.

- Maden Yatırım Ortaklığı modeli oluşturulacak

Özel sektörün arama faaliyetlerinin artırılabilmesi için finansal riskleri azaltmaya yönelik çalışmalar yürütülecek. Maden arama risklerini mali açıdan azaltacak bir mekanizma oluşturulacak. Uluslararası standartlarda maden aranmasını ve işletilmesini mümkün kılacak Maden Yatırım Ortaklığı modeli oluşturulacak. Arama ve rezerv raporlarının uluslararası standartlara uygun şekilde hazırlanmasına yönelik çalışmalar yürütülecek.

Yatırım güvencesini sağlamaya yönelik izin formaliteleri basitleştirilerek yatırım süreçleri hızlandırılacak ve yatırımcı üzerindeki idari yükler azaltılacak. İzin süreçlerinde bürokratik yapının etkinliği sağlanacak, yatırım güvencesi artırılacak. Madencilik faaliyetlerinde izin, ruhsat ve lisans işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesine yönelik altyapı oluşturulacak.

- Sektörün çevre ve iş güvenliğine uyumu sağlanacak

Firma ve işletme ölçeklerinin büyütülmesi özendirilecek. Sektördeki firmaların teknik ve mali yapılarının güçlendirilmesine yönelik tedbirler alınacak.

Havza madenciliği ve yakın sahalardaki faaliyetlerin maliyet etkinliği ve iş güvenliğinin artırılmasına dönük çalışmalara hız verilecek.

Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde madencilik sektörünün çevre ve iş güvenliği mevzuatına uyumu geliştirilecek. Çevre ve iş güvenliği mevzuatına uyum bilinci artırılacak. Eğitim ve sertifikasyon çalışmalarına devam edilecek ve madenciliğe özgü kurumsal iş güvenliği altyapısı geliştirilecek.

- Yerli makine ve ekipman üretimi desteklenecek

Madencilikte katma değerin artırılması amacıyla, madencilik ürünlerinin yurt içinde işlenmesine ve uç ürün geliştirilmesine öncelik verilecek.

Maden ruhsat sahalarının ihalelerinde ileri aşamaları içeren üretim şartı uygulaması yaygınlaştırılacak. Ekonomik potansiyeli yüksek madenler ile diğer kritik ham maddelerin üretim altyapısı oluşturulacak. Enerji ve madencilik makine ve ekipmanlarında yerli üretim desteklenecek ve geliştirilmesi sağlanacak.