Özel sektörün kur riski çok fazla
Küresel finans krizi kaygıları devam ederken, son yıllarda hızla artarak 138.5 milyar dolara ve toplam dış borç stoku içindeki payı yüzde 61.2’ye ulaşan özel sektör borçları, ekonominin yeni yumuşak karnı haline geldi.
“Düşük kur-yüksek faiz” uygulamakla eleştirilen AKP’nin iş başında olduğu son dört buçuk yılda Türkiye’nin toplam dış borcu 96.6 milyar dolar artarak 226.4 milyar dolara çıkarken, bu artışın tamamına yakını bankalar ve şirketlerin dış borç kullanımından kaynaklandı.
Özel sektör dış borcunda 2003 yılından itibaren başlayan artış bu yılın ilk yarısında iyice hızlandı. Türkiye’nin 2002 sonu itibariyle 129.7 milyar dolar olan dış borç stokunun 64.5 milyar doları kamuya, 22 milyar doları Merkez Bankası’na 43.2 milyar doları ise özel sektöre ait bulunuyordu. Bu yılın Haziran ayı sonuna kadar olan dört buçuk yıllık dönemde toplam borç 74.5 oranında 96.6 milyar dolar artarak 226.4 milyar dolara çıktı. Bu dönemde kamunun borcu 7.8 milyar dolarla yüzde 12 oranında bir artış gösterirken, Merkez Bankası’nın dış borcu yüzde 29.6 oranında 6.5 milyar dolar küçüldü. Özel sektörün toplam dış borcu ise aynı dönemde yüzde 220.8 oranında 95.3 milyar dolar artarak bu yılın Haziran sonu itibariyle 138.5 milyar dolara ulaştı.
-88.6 MİLYAR DOLARI ŞİRKETLERİN-
Anılan dönemde özel sektör borcundaki artışın 39.8 milyar doları bankalar ve diğer finans kuruluşları, 55.6 milyar doları ise şirketler kesiminin dış borcundan kaynaklandı. Bu artışlarla bankacılık kesiminin dış borcu 49.9 milyar dolar olurken, şirketlerin dış borç stoku 88.6 milyar dolara ulaştı.
Toplam dış borç stoku içinde özel sektör borçlarının 2002 sonu itibariyle yüzde 33 olan payı, Haziran 2007 itibariyle yüzde 61.2’ye yükseldi. Bankacılık kesiminin dış borçta yüzde 22.1, reel kesim ise yüzde 39.1 paya sahip durumda.
-37 MİLYAR DOLARI KISA VADELİ-
Özel sektörün Haziran sonu itibariyle 138.5 milyar dolara ulaşan dış borcunun 36.9 milyar dolarlık bölümünü kısa vadeli borçlar oluşturuyor. Bunun da 14.3 milyar doları banka ve finans kuruluşlarına, 22.6 milyar doları ise reel kesime ait bulunuyor. Aralık 2002-Haziran 2007 döneminde bankacılık kesiminin 8.8 milyar, şirketler kesiminin de 14.2 milyar dolar olmak üzere özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunun 23.1 milyar dolar arttığı dikkati çekiyor. Özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunda bu dönemdeki artış yüzde 166.4 düzeyinde bulunuyor.
Özel sektörün orta ve uzun vadeli dış borçlanması ise bu dönemde daha hızlı bir artış gösterdi. Söz konusu borçlar dört buçuk yılda yüzde 247 oranında 72.2 milyar dolar artarak 101.6 milyar dolara ulaştı. Bunun da 35.7 milyarının bankalar ve diğer finans kuruluşları, 65.9 milyarının ise şirketler kesimine ait olduğu belirlendi.
-DIŞ BORÇLARIN SEYRİ-
Türkiye’nin 2000 yılında 118.5 milyar dolar olan toplam dış borç stoku, ekonomik kriz yılı olan 2001’de 113.6 milyar dolara geriledi. İzleyen dönemde ise özellikle 2003 yılından itibren dış borç hızlı bir artış gösterdi. 2002 sonunda 129.7 milyar dolar olan dış borç stoku, 2003 sonunda 144.3 milyar dolara çıktı. 2004 sonunda 160.9 milyar dolar, 2005 sonunda 168.9 milyar dolar olan dış borç, 2006 yılında 38.8 milyar dolarla rekor düzeyde artarak 207.8 milyar dolar, bu yılın ilk yarısında da 18.6 milyar dolarlık yüksek artışla 226.4 milyar dolara ulaştı.
ANKA
