Ticaret savaşı, Çin borsasını durduramadı

İSTANBUL (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU - ABD ile Çin arasındaki ticaret müzakerelerine ilişkin belirsizlikler finansal piyasalarda dalgalanmalara neden olurken, yılın ilk çeyreğinde 2018 sonuna göre Çin'in Şanghay ve Şenzen borsalarının değeri 1 trilyon 839,3 milyar dolar arttı.

Geçen yıl ABD ile Çin arasında "ticaret savaşı" endişelerine yol açan gelişmeler, yurt dışında enflasyon beklentilerinin artmasıyla tahvil faizlerinde yaşanan hızlı yükseliş, merkez bankalarının para politikalarında normalleşmeye ivme vermesi ve jeopolitik riskler gibi önemli zorlukları deneyimleyen yatırımcılar, 2019'un ilk çeyreğinde de "çetin" bir yıla işaret eden gelişmelerle karşı karşıya kaldı.

ABD ile Çin arasında devam eden ticaret müzakerelerine ilişkin belirsizlikler ve küresel büyüme endişeleri başta olmak üzere jeopolitik riskler ve merkez bankalarının değişime işaret eden yol haritaları karşısında ilk çeyrekte risk algısı negatif etkilendi ve piyasalardaki oynaklık arttı.

Çin tarafında ise "ticaret savaşı" endişelerine rağmen hükümetin teşvik beklentileri ve reformlar sayesinde borsalar ilk çeyrekte hızlı yükseldi.

AA muhabirinin Dünya Borsalar Federasyonu (WFE) verilerinden derlediği bilgilere göre, 2018 sonunda 78 trilyon 686 milyar 602,7 milyon dolar olan dünya borsalarının değeri, yılın ilk çeyreğinde 83 trilyon 54 milyar 218,9 milyon dolara ulaştı.

Bu süreçte dünya borsalarının değeri yüzde 5,6 artarken, bunun miktarsal karşılığı 4 trilyon 367 milyar 616,2 milyon dolar oldu.

- Tüm bölgelerin toplam borsa değeri arttı

Borsaların piyasa değerine bölgesel bazlı bakıldığında, ilk çeyrekte en iyi performansı Avrupa, Afrika ve Orta Doğu bölgesindeki borsaların gösterdiği görüldü. Avrupa, Afrika ve Orta Doğu bölgesinde bulunan borsaların değeri ilk çeyrekte 2018 sonuna göre yüzde 9,2 artarak 16 trilyon 372,2 milyar dolardan 17 trilyon 879,8 milyar dolara ulaştı.

Bu dönemde, Asya ve Pasifik borsalarının piyasa değeri yüzde 8,4'lük artışla 24,7 trilyon dolardan 26,7 trilyon dolara çıktı.

Asya ve Pasifik borsalarının değerindeki 2 trilyon 70,2 milyar dolarlık artışa, Çin'in Şanghay ve Şenzen borsaları 1 trilyon 839,3 milyar dolarlık önemli bir katkı sağladı. Böylece Asya ve Pasifik borsalarındaki artışın yüzde 88,8'ini Çin karşıladı.

Amerika bölgesindeki borsalarda ise piyasa değeri toplam yüzde 2,1 artarak 37,6 trilyon dolardan 38,4 trilyon dolara yükseldi.

Her 3 bölgedeki sonuçlara bakıldığında, tüm bölgelerin toplam borsa değeri açısından ilk çeyrekte artış kaydettiği dikkati çekti.

- Piyasa değerini en hızlı artıran borsa Şenzen

Dünya borsaları arasında ilk çeyrekte piyasa değeri en hızlı artan borsa Çin'in Şenzen borsası oldu. Şenzen borsasının piyasa değeri, ilk çeyrekte yüzde 34 artarak 2 trilyon 504 milyar 233 milyon dolardan 3 trilyon 355 milyar 375,9 milyon dolara ulaştı.

Piyasa değeri artışında Şenzen'i, yüzde 24,5'lik artışla bir diğer Çin borsası olan Şanghay takip etti. Şanghay borsasının değeri, geçen yılın aralık ayında bulunduğu 4 trilyon 25,5 milyar dolar düzeyinden 5 trilyon 13,7 milyar dolara ulaştı.

Piyasa değeri artışında üçüncü sırada yüzde 18,3 ile Kıbrıs borsası gelirken, bunu yüzde 14,7 ile Suudi Arabistan'ın Tadawul ve yüzde 14 ile de İran'ın Tahran borsası takip etti.

Söz konusu dönemde piyasa değeri en çok gerileyen borsa ise yüzde 15,7'lik kayıpla Arjantin borsası Bolsa de Comercio de Buenos Aires oldu. Arjantin borsasının Aralık 2018'de 48,5 milyar dolar düzeyinde bulunan piyasa değeri, ilk çeyrekte 40,8 milyar dolara düştü.

Piyasa değeri kaybında Arjantin'i, yüzde 12,5 ile Brezilya borsası (BM&FBovespa) takip etti.

Borsa İstanbul'un piyasa değeri ise ilk çeyrekte yüzde 4,7'lik azalışla 150,3 milyar dolardan 143,2 milyar dolara geriledi.

- Dünyanın en büyüğü New York borsası

Dünya borsaları arasında en yüksek piyasa değerine sahip New York Borsası, ilk çeyrekte de yerini korudu. Geçen yılın sonunda 22 trilyon 923 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olan New York Borsası, ilk çeyrekte büyüklüğünü yüzde 1,3 artırarak 23 trilyon 211,1 milyar dolara taşıdı.

Bu dönemde Nasdaq OMX ise piyasa değerini yüzde 3,3 yükselterek 11,2 trilyon dolara çıkardı. Piyasa değeri büyüklüğü açısından dünya borsaları arasında üçüncülüğe 5,6 trilyon dolar ile Japan Exchange Group yerleşti.

WFE verilerine göre, dünya borsalarının geçen yılın sonu ve bu yılın ilk çeyreği itibarıyla piyasa değeri (milyon dolar) ve değişim oranı (yüzde) şöyle:

BORSALARMart 2019 Aralık 2018 Fark (yüzde) AMERİKA Barbados Stock Exchange 3.544,4 3.680,4 -3,7 Bermuda Stock Exchange 2.617,6 2.893,4 -9,5 BM&FBOVESPA S.A. 820.649,1 937.880,6 -12,5 Bolsa de Comercio de Buenos Aires 40.838,5 48.467,9 -15,7 Bolsa de Comercio de Santiago 259.829,0 259.927,9 0,0 Bolsa de Valores de Colombia 127.594,3 112.478,5 13,4 Bolsa de Valores de Lima 101.491,5 Bolsa de Valores de Panama 15.713,3 15.886,2 -1,1 Bolsa Mexicana de Valores 401.394,0 372.497,1 7,8 Bolsa Nacional de Valores 2.239,4 2.433,9 -8,0 Jamaica Stock Exchange 12.509,2 12.500,9 0,1 Nasdaq - US 11.218.242,9 10.857.281,8 3,3 NYSE 23.211.054,5 22.922.977,7 1,3 TMX Group 2.216.349,7 2.095.342,2 5,8 Total region 38.434.067,4 37.644.248,5 2,1 ASYA-PASİFİK Australian Securities Exchange 1.384.114,6 1.326.361,8 4,4 BSE India Limited 2.179.095,8 2.056.430,7 6,0 Bursa Malaysia 409.661,6 397.394,2 3,1 Chittagong Stock Exchange 40.363,8 Colombo Stock Exchange 14.880,3 15.814,1 -5,9 Dhaka Stock Exchange 42.423,8 38.857,3 9,2 Hanoi Stock Exchange 8.655,8 8.211,6 5,4 Hochiminh Stock Exchange 138.785,6 128.336,6 8,1 Hong Kong Exchanges and Clearing 4.307.771,3 3.935.560,8 9,5 Indonesia Stock Exchange 479.421,9 Japan Exchange Group Inc. 5.608.259,6 5.679.168,0 -1,2 Korea Exchange 1.468.212,8 1.462.727,4 0,4 National Stock Exchange of India Limited 2.156.171,6 2.030.012,7 6,2 NZX Limited 95.808,5 88.504,8 8,3 Philippine Stock Exchange 277.128,4 253.590,5 9,3 Shanghai Stock Exchange 5.013.731,0 4.025.535,9 24,5 Shenzhen Stock Exchange 3.355.375,9 2.504.233,0 34,0 Singapore Exchange 715.124,2 692.212,8 3,3 Taipei Exchange 103.805,4 94.430,8 9,9 Taiwan Stock Exchange 1.041.811,7 965.737,3 7,9 The Stock Exchange of Thailand 535.298,5 517.590,8 3,4 Total region 26.740.308,3 24.670.120,4 8,4 AVRUPA-AFRİKA-ORTA DOĞU Abu Dhabi Securities Exchange 140.919,2 Amman Stock Exchange 22.298,9 22.216,0 0,4 Athens Stock Exchange (ATHEX) 43.149,9 39.397,8 9,5 Bahrain Bourse 23.120,5 21.730,5 6,4 Beirut Stock Exchange 9.629,1 9.716,0 -0,9 BME Spanish Exchanges 770.908,4 763.597,3 1,0 Borsa Istanbul 143.191,8 150.290,6 -4,7 Bourse de Casablanca 58.281,0 60.404,6 -3,5 BRVM 8.402,8 Bucharest Stock Exchange 21.757,2 24.267,7 -10,3 Budapest Stock Exchange 30.691,7 29.145,7 5,3 Cyprus Stock Exchange 3.933,6 3.325,5 18,3 Deutsche Boerse AG 1.867.308,3 1.864.067,2 0,2 Dubai Financial Market 95.654,7 97.110,8 -1,5 Euronext 4.268.405,7 3.927.308,0 8,7 Iran Fara Bourse Securities Exchange 25.534,6 Irish Stock Exchange 116.122,1 Johannesburg Stock Exchange 950.524,6 893.596,8 6,4 Kazakhstan Stock Exchange 37.211,2 37.744,5 -1,4 Ljubljana Stock Exchange 7.535,3 7.133,1 5,6 LSE Group 3.965.347,9 3.766.535,8 5,3 Luxembourg Stock Exchange 49.410,0 53.863,9 -8,3 Malta Stock Exchange 5.296,9 Moscow Exchange 636.895,6 Muscat Securities Market 17.466,7 19.242,3 -9,2 Namibian Stock Exchange 2.428,0 Nasdaq Nordic Exchanges 1.432.585,3 1.371.649,9 4,4 Nigerian Stock Exchange 31.839,2 30.156,4 5,6 Oslo Bors 290.051,3 289.345,4 0,2 Palestine Exchange 3.757,8 3.727,0 0,8 Qatar Stock Exchange 156.932,9 Saudi Stock Exchange (Tadawul) 557.899,1 486.424,8 14,7 SIX Swiss Exchange 1.603.619,1 1.522.499,9 5,3 Stock Exchange of Mauritius 9.445,8 9.857,7 -4,2 Tehran Stock Exchange 166.080,5 145.660,3 14,0 Tel-Aviv Stock Exchange 205.455,1 216.035,6 -4,9 The Egyptian Exchange 47.205,8 42.043,9 12,3 Trop-X 283,9 288,7 -1,7 Tunis Stock Exchange 7.905,6 8.452,8 -6,5 Ukrainian Exchange 3.958,1 4.364,0 -9,3 Warsaw Stock Exchange 162.466,7 160.345,1 1,3 Wiener Borse 128.328,3 Zagreb Stock Exchange 20.588,2 20.703,3 -0,6 Total region 17.879.843,2 16.372.233,9 9,2 TOPLAM 83.054.218,9 78.686.602,7 5,6