Yabancılar YTL'ye, yerliler dövize koşuyor
Son yıllarda sağlanan cazip getiri nedeniyle yabancı fonların akın etmesi sonucu yabancıların Borsa, devlet iç borçlanma senetleri ve mevduattaki toplam portföyü 103 milyar dolarla rekor kırarken; yurttaşların dövize dayalı enstrümanlarla yaptıkları tasarrufların hacmi de 100 milyar dolara yaklaştı.
Küresel çapta yaşanan finansal dalgalanmalar ve “büyük kriz” tehdidi sürerken, Türkler dövize dayalı tasarruflarını hızla artırıyor. Yurt içi yerleşiklerin Eylül sonunda 99 milyar dolara ulaşan dövize dayalı tasarruflarının anılan ay 4.8 milyar, yılbaşından bu yana 15.9 milyar, son bir yılda ise 22.9 milyar dolar arttığı dikkati çekiyor. Ancak önemli bir bölümü Euro cinsinden olan dövize dayalı tasarruf hacminde dolar cinsinden yaşanan artışta, Euro’nun dolar karşısındaki hızlı değer kazanımından kaynaklanan parite etkisi de gözleniyor.
YURTTAŞIN 99 MİLYAR DOLARI DÖVİZDE
ANKA’nın hesaplamasına göre yurt içi yerleşiklerin dövize dayalı birikimleri Eylül ayında kaydettiği 4 milyar 750 milyon dolarlık artışla 98 milyar 894 milyon dolara ulaştı. Bu artışın da 4 milyar 146 milyon dolarlı, Eylül sonunda 86 milyar 620 milyon dolara ulaşan bankalardaki döviz mevduatından kaynaklandı. Yurttaşların katılım bankalarındaki döviz cinsi hesaplarının tutarı da Eylül ayında 520 milyon dolar artarak 5 milyar 342 milyon dolar oldu. Yurt içi yerleşiklerin portföyündeki döviz cinsi devlet iç borçlanma senetlerinin tutarı 51 milyon dolar artarak 3 milyar 107 milyon dolara, eurobond tutarı da 30 milyon dolarlık artışla 3 milyar 825 milyon dolara yükseldi.
Yurttaşların dövize dayalı tasarruf hacmi geçen yılın Eylül ayı sonunda 76 milyar 43 milyon, 2006 sonu itibariyle de 82 milyar 972 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Dövize dayalı tasarruf hacmi, bu yıl Ocak sonunda 84 milyar 590 milyon, Şubatta 86 milyar 5 milyon, Martta 87 milyar 790 milyon, Nisanda 91 milyar 513 milyon, Mayısta 92 milyar 728 milyon, Haziranda 94 milyar 12 milyon, Temmuzda 97 milyar 284 milyon dolar oldu. Ağustosta 94 milyar 143 milyon dolara gerileyen dövize dayalı tasarruf hacmi Eylül ayındaki artışla 100 milyar dolara yaklaştı.
Dövize dayalı tasarruflarda 15 milyar 922 milyon doları yılbaşından bu yana olmak üzere son bir yıllık dönemde toplam 22 milyar 850 milyon dolarlık artış yaşandı.
DOLARİZASYON ORANI YÜZDE 27
ANKA’nın, Merkez Bankası, BDDK, Hazine, SPK ve Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerinden yaptığı belirlemelere göre yurt içi yerleşiklerin dövize dayalı birikimlerinin 99 milyar dolara ulaştığı Eylül sonu itibariyle, mevduat, DİBS, Borsa, yatırım fonu, repo, katılım bankası hesabı gibi Türk parası enstrümanlardaki birikimlerinin toplam tutarı ise 329 milyar 166 milyon YTL (272 milyar 38 milyon dolar) dolar düzeyinde bulunuyor. Buna göre 442 milyar 415 milyon YTL (370 milyar 932 milyon dolar) olan toplam yurt içi tasarruf hacminde dövizin payı yaklaşık yüzde 27 düzeyinde bulunuyor.
Bir ekonomide, reel döviz kuru ve enflasyondaki sürekli dalgalanmalara karşı “korunma yöntemi” olarak, bireylerin birikimlerini güçlü yabancı paralara kaydırmalarına “dolarizasyon” deniyor. Bu olgu, yerli paraya, dolayısıyla ekonomide istikrarın devam edeceğine duyulan güvensizliği de ifade ediyor. Yerel para cinsinden varlıkların yabancı para varlıklara oranla getiri ve riskinin farklı olmasından dolayı dövize dayalı portföy tercihinin artması şeklindeki dolarizasyona, “varlık ikamesi” de deniyor. Bu gelişme de yerel ekonominin küresel mali piyasalarla bütünleşme oranıyla paralellik arz ediyor.
