BİZE ULAŞIN
En basit tanımı ile finansal kuruluşların TCMB'de tutmaları gereken tutar olan zorunlu karşılıkların oranı, Merkez Bankası tarafından belirlenir. Bu tutarın oranı, vade süresine göre değişir. Uzun vadeli yükümlülüklerin özendirildiği bir kural olan vadeye dayalı zorunlu karşılıkların ortaya çıkış amacının iflas riskine karşı koruma sağlanması olduğu bilinir.
Finans terimleri arasında sıkça araştırılan bir kavram olan vadeye dayalı zorunlu karşılıkların açıklanabilmesi için ilk olarak zorunlu karşılığın anlamına değinilmesi gerekir. Zorunlu karşılık bir diğer ismi ile "munzam karşılık" mevduat kabul eden bankaların bu mevduatların karşılığı olarak Merkez Bankasında bulundurmaları gereken mevduatlardır. Bu mevduatların oranı ise Merkez Bankası tarafından kararlaştırılır.
Söz konusu kuralın geçmişte iflas riskine karşı koruma sağlanması temelinde çıkarıldığı bilinir. Dolayısıyla günümüzde de zorunlu karşılıklar, bir piyasa likiditesi kontrol aracı olarak işlev görür. Zorunlu karşılıkta belirlenen mevduatın vadesine göre yabancı ve yerli para cinsi üzerinden ayrı oranlar kararlaştırılır.
Vadeye dayalı zorunlu karşılıklar sisteminin işleyişi nasıldır?
İngilizcesi "Maturity Based Reserve Requirement" olan vadeye dayalı zorunlu karşılıkların belli bir işleyişi vardır. Bankalar ile diğer finansal kuruluşların TCMB'de tutmakla yükümlü olduğu zorunlu karşılık tutarı, yükümlülüklerin vadesine göre farklılaşır. Yani zorunlu karşılık oranları uzun vadeli yükümlülükler için daha düşük iken, kısa vadeli yükümlülüklerde daha yüksektir. Bu bağlamda banka yükümlülüklerinin ortalama vadesinin uzatılmasının amaçlandığı ve dolayısıyla daha uzun vadeli yükümlülüklerin özendirildiği söylenebilir.
