Deflasyon nedir? Deflasyonun nedenleri ve sonuçları nelerdir?

Fiyatlar üzerinde sürekli bir şekilde düşüş gözlemlenmesi olarak tanımlanabilen deflasyon, enflasyonun tam tersidir. Bu durumda talep de düşmekte ve ekonomi birçok yönden olumsuz etkilenebilmektedir. Fiyatların düşmesine rağmen talebin de azalmasına sebebiyet veren deflasyon, birkaç yöntem ile önüne geçilmesi hedeflenebilen durumlardandır.

Deflasyon Nedir?

En basit tanımı ile deflasyon, fiyatların genel düzeyinde sürekli olarak bir düşüş meydana gelmesidir. Yani deflasyon; piyasada yer alan mal ve hizmetlerin, sürekli bir şekilde ucuzlaması durumudur. Bu durumun yaşandığı piyasa ortamına ise deflasyonist ortan denilmektedir. Deflasyonist ortamlarda hizmet veya malların fiyatları ucuzlamaktadır. Ayrıca fiyatların gerilemeyi sürdüreceği beklentisi oluşmaktadır. Bu bağlamda fiyatların gerileme beklentisi ile ilişkili olarak talep de düşüş göstermektedir. Yani deflasyonun var olduğu bir ekonomide, mal ve hizmetin fiyatı düşse de bunlar talep azaldığı için alıcı bulamamaktadır.

Ekonomide enflasyonun tam tersini ifade eden deflasyon, sanıldığı gibi tam olarak olumlu bir duruma işaret etmemektedir.

Deflasyonun Nedenleri

Enflasyonun tam tersi olarak belirtilebilen deflasyon, birçok sebepten dolayı meydana gelebilmektedir. Genel itibari ile deflasyon, merkez bankalarının aldığı kararlar doğrultusunda mevcut kredi ve para arzının azalmasından etkilenmektedir. Buna bağlı olarak piyasadaki mevcut malların tamamında fiyat düşüşüne rastlanmaktadır. Mal ve hizmetlerin fiyat düşüşüne yol açan unsurlardan biri de bunların toplam talebinde oluşan azalmalardır. Böyle bir durgunluk süreci ise devlet harcamalarının azalması, tüketicinin biriktirme veya tasarruf yapma niyeti ile borsada oluşan düşüşten kaynaklanabilmektedir.

Piyasada dolaşan kredi ve para arzının büyümesi durumunda da fiyatlar üzerinde düşüş gözlemlenebilmektedir. Teknolojik gelişmeler ile birlikte ekonomideki verimliliğin artış göstermesi ve teknolojiden yararlanan sektörlerin çoğalması da bu durumun oluşmasına yol açan unsurlardandır. Dolayısıyla operasyonel iyileşmeler yaşanmakta ve üretim maliyetlerinin düşmesi ile birlikte tüketiciye yansıyan fiyatlarda da düşüş meydana gelmektedir. Verimlilik artışı nedeni ile de oluşabilen deflasyonun diğer nedenleri ise aşağıdaki gibidir;

• Alım gücünde meydana gelen azalma
• Üretici ve tüketicinin tasarruf eğiliminin artış göstermesi
• Yetersiz hale gelen dış talep
• Para arzında oluşan azalma

Deflasyonun Sonuçları

Ekonomide meydana gelen deflasyon, büyük firmaların ekonomik anlamda büyük kayıplar vermelerine yol açabilmektedir. Bu durumun diğer yaygın olarak görülen sonuçları ise şu şekildedir;

• Durgunluktan kaynaklanan deflasyon ile ülkelerin ulusal gelirinde düşüş gözlemlenebilmektedir.
• Satışlarda görülen azalma ve stok artışı ile birlikte şirketlerin karı düşmektedir.
• Şirketlerde meydana gelen kar düşüşüne bağlı olarak işsizlik sorunu oluşmaktadır.
• Fiyatlardaki düşüşün devam edeceğini düşünen tüketiciler, bu durumla ilişkili olarak tüketimi azaltma eğilimi göstermektedir.
• Değeri artan para, dış ticaret dengesinin zedelenmesine yol açmaktadır.
• Meydana gelen düşüşler ile birlikte sermaye sahipleri, yatırım yapmaktan vazgeçmekte ve mevcut servetlerini faiz getirisi elde edebilecekleri yatırım araçlarına yönlendirmektedir. Buna bağlı olarak talep, gün geçtikçe düşüş göstermektedir.

Deflasyon Nasıl Önlenir?

Ekonomideki olumsuz etkilerin önüne geçilmesi amacı ile deflasyonun önlenmesi gerekmektedir. Bu durumun engellenmesi için ise birtakım önlemlerin alınması olasıdır. Fiyat ve talep düşüşüne yol açan deflasyonun önlenmesi için uygulanabilen yöntemler ise aşağıdaki gibidir;

• Çalışanların aldığı mevcut ücretler üzerinde artışa gidilebilmektedir.
• Kamu harcamalarında artışa eğilim gösterilebilmektedir.
• Vergi oranlarının azaltılması ile birlikte harcama ve yatırımların artması desteklenebilmektedir.
• Faiz indirimi uygulama yolu ile yatırım ve harcama faaliyetleri üzerine teşvik oluşturulabilmektedir.
• Teşvik uygulamaları sayesinde özel sektör de yatırım faaliyetlerine yönlendirilebilmektedir.