Apple Polonya'dan daha mı değerli?

Ruth Alexander

BBC muhabiri

Basın yayın organları geçen hafta "500 milyar dolara ulaşan Apple, Polonya'dan daha değerli" başlıklı haberler yayınladı.

Peki dev teknoloji şirketi gerçekten bir ülkeden daha değerli olabilir mi? Ekonomik veriler dikkate alındığında bunun yanıtı 'hayır'.

İlk önce CNN'in bir haberi ardından başlayan bu tartışma, diğer basın organlarına da yansıdı.

Şaşırtıcı bir veri - 'borsadaki varlığı ya da piyasa değeri 506 milyar dolara ulaşan Apple, 470 milyar dolarlık gayri safi yurtiçi hâsılaya sahip Polonya'dan daha değerli'.

Bu verilere göre Apple, dünyanın 20'nci büyük ekonomisi.

Evet, şaşırtıcı bir veri ancak doğru değil. Bir şirket ve bir ülkeyi karşılaştırmak elmalarla armutları toplamaya benziyor.

Başlıca sorun, bir şirketin piyasa değerinin gelecekte elde edeceği tüm kârlara bağlı olması. Gayri safi yurtiçi hâsıla ise, bir ülkenin, bir yıl içinde ürettiği tüm ürünler ve hizmetlerin değeri.

London School of Economics'den Prof. Paul De Grauwe, bir ülke ve bir şirketi karşılaştırmanın mümkün olduğunu ama bunun doğru şekilde yapılaması gerektiğini vurguluyor.

Prof. De Grauwe, "Polonya'nın gayri safi yurtiçi hâsılasının gelecekteki büyümesiyle ilgili bir tahmin yapmamız ardından da bugünkü değeri alıp ona bir faiz uygulamamız gerekiyor. Bunun ardından bence Polonya bugünkünden en az beş kat daha fazla değere sahip olacaktır." diyor.

Bu hesaba göre Polonya, 2,5 trilyon dolarlık değeriyle Apple'ın oldukça önünde yer alıyor.

Kabul edilmiş bir başka yöntem ise, Apple'ın artı değerini hesaplayıp bunu Polonya'nın gayri safi yurtiçi hâsılasıyla karşılaştırmak.

Gayri safi yurtiçi hâsıla, aslında bir ülkenin 'artı değerinin' ölçüsü - yani ihraç edilen herşey düşüldükten sonra tüm ürün ve hizmetlerin değeri.

Prof. De Grauwe, "Apple'ın tüm satışlarını alıp bundan, iPhone'da Apple'ın üretmediği herşeyi düşelim. Örneğin bazı çipler ve telefonun ekranı Çin'de üretiliyor. Bu fark, Apple'ın artı değeridir. İşte bunu Polonya'nın artı değeriyle, yani gayri safi yurtiçi hâsılasıyla karşılaştırabilirsiniz." diyor.

Prof. De Grauwe, bu yöntem kullanıldığında Apple'ın piyasa değerinin dört beş kat düşeceğini tahmin ediyor. Bu, Apple'ı, dünyanın 20'nci değil, Bangladeş'in önünde, Vietnam'ın arkasında dünyanın 56'ncı büyük ekonomisi yapar.

Tüm bu hesap karmaşasına rağmen Apple hâlâ büyük bir şirket. Peki, bir şirket bir ülkeden daha büyükse, bu, daha güçlü olduğu anlamına da gelir mi?

Prof. Paul De Grauwe, "Sadece büyüklüğüne bakmak bu karşılaştırma için yeterli değil. Ülkelerin egemenlikleri var ve oyunun kurallarını kendileri belirleyebiliyorlar. Şirketleri vergilendiriyorlar" diyor ve şirket varlıklarının ülkelerin varlıklarından çok daha dalgalı bir seyir izlediğine dikkat çekiyor.